Moksha

An Moksha (Sanskrito: मोक्ष, mokṣa), inaapod man na vimoksha, vimukti asin mukti, sarong termino sa Hinduismo, Budhismo, Jainismo asin Sikhismo para sa manlaenlaen na klase nin emansipasyon, kaliwanagan, katalingkasan, asin pagpaluwas.^[1]

Sarong paglaladawan nin talingkas na kalag souls sa moksha.

Sa saiyang mga soteoryolohikal asin eskatolohikal na sentido kaini, minapanungod ini sa katalingkasan gikan sa saṃsāra, siklo nin kagadanan asin pagkabuhay-liwat. Sa epistemolohiya asin psychological na mga sentido kaini, an moksha katalingkasan sa ignoransia: sadiring-realisasyon, sadiring aktwalisasyon asin sadiring pag-aram.^[2] Sa mga tradisyon na Hindu, an moksha pangenot na konsepto asin an pinakamarahay na katuyohan kan buhay nin tawo; An tolo pang katuyohan iyo an dharma (virtuous, tama, moral na buhay), artha (materyal na prosperidad, pinansyal na seguridad, paagi nin buhay), asin kama (kaalingan, senswalidad, emosyonal na kapanuan).^[3][4] An apat na konseptong ini inaapod na Puruṣārtha sa Hinduismo.^[5]

Sa nagkapirang eskwelahan nin mga relihiyon na Indian, an moksha ibinibilang na katumbas asin ginagamit nin magkabagay na mga termino arog kan vimoksha, vimukti, kaivalya, apavarga, mukti, nihreyasa asin nirvana. Minsan siring, an mga termino na arog kan moksha asin nirvana magkalaen asin nangangahulogan nin magkalaen na mga estado sa pag - oltanan nin manlaenlaen na eskwelahan nin Hinduismo, Budismo asin Jainismo.^[6] An terminong nirvana mas lakop sa Budhismo, mantang an moksha mas lakop sa Hinduismo.^[7][8]

Toltolan

1. John Bowker, The Oxford Dictionary of World Religions, Oxford University Press, ISBN 978-0192139658, p. 650
2. See:
3. John Tomer (2002), Human well-being: a new approach based on overall and ordinary functionings, Review of Social Economy, 60(1), pp 23-45; Quote - "The ultimate aim of Hindus is self-liberation or self-realization (moksha)."
4. See:
5. See:
6. See:
7. Peter Harvey (2013), An Introduction to Buddhism: Teachings, History and Practices, ISBN 978-0521859424, Cambridge University Press
8. Knut Jacobsen, in The Continuum Companion to Hindu Studies (Editor: Jessica Frazier), ISBN 978-0-8264-9966-0, pp 74-83