Artha

An Artha (Sanskrito: अर्थ; Tamil: poruḷ / பொருள்) saro sa apat na katuyohan kan buhay nin tawo sa pilosopiyang Indiyan.^[1]

An terminong artha literal na tinatradusir na " boot sabihon, sentido katuyohan o kahulogan" depende sa konteksto.^[2] An Artha mas mahiwas man na konsepto sa mga teksto kan Hinduismo, Budismo asin Jainismo. Bilang sarong konsepto, igwa ini nin dakol na kahulogan, na an gabos na iyan nagpaparisa nin "mga kabtang nin buhay," mga aktibidad asin rekurso na nagpapangyari na an saro mapasa kamugtakan segun sa kabotan niya.^[3]

An Artha aplikado kapwa sa sarong indibidwal asin sa sarong gobyerno. Sa konteksto nin sarong indibidwal, kaiba sa artha an kayamanan, karera, aktibidad tanganing magkaigwa nin buhay, pinansyal na seguridad asin prosperidad. An tamang paghanap nin artha ibinibilang na mahalagang katuyohan kan buhay nin tawo sa Hinduismo.^[1][4] Sa gobyerno, kaiba sa artha an sosyal, legal, ekonomiko asin kinabanon na mga gibo - gibo. Pigkokonsiderar an tamang Arthashastra na importante asin kaipuhan na obheto kan gobyerno.^[4][5]

Sa mga tradisyon na Hindu, an Artha konektado sa tolo pang aspekto asin katuyohan nin buhay nin tawo: Dharma (virtuous, tama, moral na buhay), Kama (kaalingan, senswalidad, emosyonal na kaotoban) asin Moksha (liberasyon, pagrelihir, personal na aktwalisasyon). Magkaibanan, an apat na ini na bakong eksklusibong katuyohan sa buhay inaapod na Puruṣārtha.^[6][7]

Toltolan

1. James Lochtefeld (2002), The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Rosen Publishing, New York, ISBN 0-8239-2287-1, pp 55–56
2. See:
3. John Koller, Puruṣārtha as Human Aims, Philosophy East and West, Vol. 18, No. 4 (Oct., 1968), pp. 315–319
4. Bruce Sullivan (1997), Historical Dictionary of Hinduism, ISBN 978-0-8108-3327-2, pp 29–30
5. Constance Jones and James Ryan (2007), Encyclopedia of Hinduism, ISBN 978-0-8160-5458-9, pp 45
6. "Artha" in Encyclopædia Britannica, Chicago, 15th edn., 1992, Vol. 1, p. 601.
7. see: