Шүлгәнташ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Шүлгәнташ мәмерйәһе[2][3][4][5] — Башҡортостандың Бөрйән районында, Ағиҙел йылғаһының уң яҡ ярында, Шүлгәнташ ҡурсаулығы биләмәһендә урынлашҡан. Ул Көньяҡ Уралдағы бурташ, гипс, доломит кеүек тау тоҡомдарынан торған мәмерйәнең иң ҙурҙарының, иң матурҙарының береһе, тәүтормош сәнғәте ҡомартҡыһы[6].
Шүлгәнташ | |
---|---|
Координаты: пропущена долгота | |
Ил | |
Регион | Башҡортостан |
Тәрәнлеге | 165 м |
Оҙонлоғо | 3045[1] м |
Күләме | 180 510 м³ |
Тип | карст |
һыйҙырышлы тоҡомдар | эзбизташ |
Ҡатмарлылыҡ категорияһы | 2А |
Сайт | Заповедник «Шульган-Таш» |
Шүлгәнташ Викимилектә |
Мәмерйә палеолит дәүерендә йәшәгән тәүтормош кешеһенең петроглифтар (таштағы һүрәттәр) аша билдәле[7].
2014 йылда мәмерйә эсендәге юлдарҙың дөйөм оҙонлоғо 2640 метр, майҙаны — 20 200 м², күләме — 105 000 м³, тәрәнлеге 30 м² тәшкил итә[8]. 2019 йылда ғалимдар сталактиттар күп булған дүртенсе ҡатты аса. Уларҙың йәше 100 000 йылдан арта. Эре минераль берәмектәрҙең береһе мәмерйә иҙәненән 3 м ҡалҡып, киңлеге 8 м тәшкил итә[9].
Мәмерйә янында «Шүлгәнташ» музей-экскурсион комплексы һәм спелеология лабораторияһы асылған, шулай уҡ солоҡсолоҡ һәм умартасылыҡ музейы бар.
1965 йылда Шүлгәнташ тәбиғәт ҡомартҡыһы итеп иғлан ителә.
2009 йылдан Шүлгәнташ мәмерйәһе Башҡортостандағы ете мөғжизәнең береһе тигән статус ала.