Ксани ҡәлғәһе

Ксани ҡәлғәһе (грузин: ციხე ქსნის), шулай уҡ Мтвери замогы (ციხე მტკვრის) булараҡ билдәле, Көнсығыш Грузияла Мцхета муниципалитетында урынлашҡан ҡәлғә. 1512 йылда уны Баграт заказы буйынса кенәз Мухранский төҙөй, ә 1746 йылда Баграттың тоҡомдары уны яңынан төҙөй. Ҡәлғә Грузияның милли әһәмиәттәге мәҙәни ҡомартҡы исмелегенә индерелгән.^[1]

Ксани ҡәлғәһе
груз. ქსნის ციხე
Нигеҙләү датаһы	1512
Дәүләт	Грузия
Административ-территориаль берәмек	Мцхетский муниципалитет[d]
Урын	Мцхета-Мтианети
Мираҫ статусы	Культурные памятники национального значения Грузии[d]

Урынлашыуы

Замок Ксани йылғаһының һул ярында Саркинети тауының түбәһендә, диңгеҙ кимәленән 600 метр бейеклектә урынлашҡан. Ксани һәм Мтквари (Кура) йылғаларының киҫелешенә күренеш менән убала уңайлы урынлашҡан ҡәлғә тарихи Мухрани төбәгендә тора. Төбәктә юғарыла урынлашыуы арҡаһында уны Грузияның көнсығы-көнбайыш шоссеһынан күрерәг мөмкин^[2]

Үҙенсәлекле бина брусчатканан төҙөлгән. 18 быуатта реконструкция ваҡытында шулай уҡ таш һәм кирбес ҡулланыла. Ихатала быуа һәм шарап мөгәрәбе бар. Һыу аркалы һыу юлы менән тәьмин ителә, ул тау һырты буйлап бер нисә километрға һуҙыла.^[2]

Тарихы

Эске стеналары.

Замок хәҙерге заман тарихи яҙмаларҙа Мтквари атамаһы менән билдәле, әммә ул «Ксани» исеме менән дә киң ҡулланыла. Замокты Мухрани ерендә принц Баграт төҙөтә. Ул уны Давидтан урлап ала һәм үҙен кенәзлегенә әйләндерә. Ксани ҡәлғәһе Багратион-Мухранскийҙарҙың 1513 йылдан 1733 йылға тиклем резиденцияһы була, ошо осор эсендә 14 кенәз алмашына^[2][3]

Иҫкәрмәләр

1. «List of Immovable Cultural Monuments» (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. Erişim tarihi: 25 July 2019.
2. Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Edl.) (2013). «Mtkuri fortress [მტკურის ციხე]». ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Georgian). Tbilisi: Georgian National Museum. ss. 343—344. ISBN 978-9941-15-896-4.
3. Rayfield, Donald (2015). «Bagrat (I) Muxranbatoni». Thomas, David; Chesworth, John A. (Edl.). Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History. Volume 7: Central and Eastern Europe, Asia, Africa and South America (1500—1600). Brill. s. 656. ISBN 9789004298484}