Ҡыуандыҡ ҡала округы

Ҡыуандыҡ ҡалаһы округы —Рәсәй Федерацияһы Ырымбур өлкәһендәге муниципаль берәмек.

Ҡыуандыҡ ҡала округы
Байраҡ	Герб
Нигеҙләү датаһы	2015
Дәүләт	Рәсәй
Административ үҙәк	Ҡыуандыҡ
Административ-территориаль берәмек	Ырымбур өлкәһе
Халыҡ һаны	52 600 кеше (2005), 50 430 кеше (2009)[1], 45 714 кеше (2010)[2], 44 534 кеше (2012)[3], 43 906 кеше (2013)[4], 43 275 кеше (2014)[5], 42 703 кеше (2015)[6], 42 031 кеше (2016)[7], 41 515 кеше (2017)[8], 40 705 кеше (2018)[9], 39 946 кеше (2019)[10], 39 333 кеше (2020)[11], 41 621 кеше (2021)[12]
Майҙан	5767,62 км²[13]
Рәсми сайт	regionkuv.orb.ru

Административ үҙәге — Ҡыуандыҡ .

Административ-территориаль ҡоролошо йәһәтенән ҡарағанда, Ҡыуандыҡ районы һәм Ҡыуандыҡ ҡалаһы территорияһында урынлашҡан.

Тарихы

2016 йылдың 1 ғинуарына тиклем Ҡыуандыҡ муниципаль районы 19 муниципаль берәмек, шул иҫәптән 1 ҡала биләмәһе (Ҡыуандыҡ ҡалаһы) һәм 19 ауыл биләмәһенән (ауыл советтарына тап килгән) торған булған^[14][15].

2016 йылдың 1 ғинуарында Ырымбур өлкәһенең 2015 йылдың 6 мартындағы 3029 / 834-V һанлы Законына ярашлы Ҡыуандыҡ районы муниципаль берәмегенә, шулай уҡ уға ингән барлыҡ ауыл һәм ҡала биләмәләре Ҡыуандыҡ ҡала округы муниципаль берәмегенә берләштереү юлы менән үҙгәртелә^{[16] [17]}.

Климаты

Ҡыуандыҡ ҡала округы климаты уртаса-континенталь. Йыл миҙгелдәре аныҡ айырылып тора. Район буйынса уртаса температура +4,0^оС -тән +4,8^оС-ҡа тиклем үҙгәрә. Йылдың иң һалҡын айы — ғинуар, уртаса айлыҡ температураһы яҡынса −20,5^оС — 35 ^оС. Атмосфера яуым-төшөмө бер йыл эсендә 300-ҙән алып 450—550 миллиметрға етә, шуның менән бергә күпселек өлөшө яҙғы-йәйге осорға (70 процент самаһы) тура килә. Ҡар япмаһы тотороҡло, уның дауамлылығы уртаса 150 көн тәшкил итә^[18].

Этимологияһы

Ырымбур өлкәһенең топонимакаһын өйрәнгән С. М. Стрельников «Географические названия Оренбургской области» тигән китабында топоним Һаҡмар йылғаһының һул ҡушылдығы Ҡыуандыҡ йылғаһы гидронимынан килеп сыҡҡан тип һанай. Топоним башҡорт телендәге ҡыуандыҡ (шулай уҡ ҡаҙаҡ телендә лә) һүҙенән хасил булған, йәғни, шатландыҡ мәғәнәһендә әйтелгән. Шулай уҡ Ҡыуандыҡ тигән антропонимдан булыуы ла ихтимал, тип аңлата ул ^[19]

Халҡы

Муниципаль районы һәм ҡала округы

Халыҡ иҫәбе
2002[20]	2003[21]	2004[21]	2005	2009[22]	2010[23]	2012[24]
24 431	↘24 400	↘24 100	↗52 600	↘50 430	↘45 714	↘44 534
2013[25]	2014[26]	2015[27]	2016[28]
↘43 906	↘43 275	↘42 703	↘42 031

Тораҡ пункттары

Ҡала округы составына 80 тораҡ пункт, шул иҫәптән 1 Ҡыуандыҡ ҡалаһы һәм 79 тораҡ пункты һәм ауыл бар^[17]

Тораҡ пункттар исемлеге
№	Тораҡ пункт	Тораҡ пункт төрө	Халҡы
1	Ҡыуандыҡ	ҡала	Н/Д[29]
2	Адаево	ауыл	Н/Д[30]
3	Айтыуар	ауыл	Н/Д[31]
4	Акбулатово	ауыл	Н/Д[32]
5	Аҡсура	ауыл	24[23]
6	Аскарово	ауыл	Н/Д[33]
7	Барангулово	ауыл	171[23]
8	Башҡалған	ҡасаба	Н/Д[34]
9	Башҡорт Ҡансураһы	ауыл	210[23]
10	Бисҡужа	ауыл	7[23]
11	Оло Сурай	село	343[23]
12	Буранғол	ауыл	Н/Д[35]
13	Васильевка	ауыл	138[23]
14	Верхненазаргулово	ауыл	250[23]
15	Второе Юмагузино	ауыл	146[23]
16	Вьюжный	ҡасаба	Н/Д[36]
17	Гумарово	ауыл	84[23]
18	«Һаҡмар» ял йорто	утар	0[23]
19	Дубиновка	железнодорожная станция	Н/Д[37]
20	Яңытаң	аул	Н/Д[38]
21	Залужье	ҡасаба	Н/Д[39]
22	Ейәнсура	село	Н/Д[40]
23	Ибраһим	село	Н/Д[41]
24	Ильинка	село	835[23]
25	Индустрия	ҡасаба	Н/Д[42]
26	Казарма 206 км	хутор	29[23]
27	Кайракла	село	169[23]
28	Калиновка	ауыл	4[23]
29	Канчерово	железнодорожная станция	50[23]
30	Канчеровский Карьер	ҡасаба	34[23]
31	Ҡарағай-Покровка	ҡасаба	153[23]
32	Карайгер	ауыл	43[23]
33	Ҡаратал	ҡасаба	Н/Д[43]
34	Краснознаменка	село	Н/Д[44]
35	Красносакмарск	ауыл	28[23]
36	Краснощёково	ҡасаба	Н/Д[45]
37	Куруил	село	608[23]
38	Лесной	ҡасаба	64[23]
39	Луговской	ҡасаба	Н/Д[46]
40	Мазово	ҡасаба	Н/Д[47]
41	Малое Чураево	ауыл	26[23]
42	Маяҡлы	ҡасаба	Н/Д[48]
43	Мөхәмәтйәр	ауыл	432[23]
44	Никольское	село	490[23]
45	Новая Ракитянка	ауыл	136[23]
46	Новоказанка	ауыл	Н/Д[49]
47	Новокурск	ауыл	Н/Д[50]
48	Новопокровка	село	543[23]
49	Новосакмарск	ауыл	184[23]
50	Новосакмарск	ауыл	0[23]
51	Новосамарск	село	534[23]
52	Новосаринский	ҡасаба	391[23]
53	Новосимбирка	село	598[23]
54	Новоуральск	село	Н/Д[51]
55	Новый	ҡасаба	16[23]
56	Оноприеновка	село	453[23]
57	Первое Юмагузино	ауыл	36[23]
58	Первомайск	ауыл	Н/Д[52]
59	Пехотное	ауыл	89[23]
60	Подгорное	село	Н/Д[53]
61	Подлесное	село	Н/Д[54]
62	Поим	село	Н/Д[55]
63	Рамазаново	ауыл	132[23]
64	Ровный	ҡасаба	Н/Д[56]
65	Русское Канчерово	ауыл	102[23]
66	Һары	тимер юл станцияһы	944[23]
67	Һары	село	642[23]
68	Сарбаево	ауыл	Н/Д[57]
69	Сарбай	село	Н/Д[58]
70	Старозайцево	село	46[23]
71	Старый Карайгер	ауыл	6[23]
72	Тлявгулово	ауыл	143[23]
73	Урал	ҡасаба	Н/Д[59]
74	Федосеевка	ҡасаба	Н/Д[60]
75	Чеботарёво	село	517[23]
76	Чукари-Ивановка	село	41[23]
77	Чулпан	село	Н/Д[61]
78	Шубино	село	Н/Д[62]
79	Юлгутла	ауыл	169[23]
80	Ялнаир	ҡасаба	163[23]