Диңгеҙ буйы крайы

Примо́рье крайы йәки Диңгеҙ буйы крайы — Рәсәй Федерацияһы субъекты, Алыҫ Көнсығыш федераль округы составына инә.

Рәсәй Федерацияһы субъекты
Приморье крайы
Приморье крайы флагы Приморье крайы гербы
Административ үҙәк	Владивосток
Майҙаны	23-сө
- Барлығы - һыу өҫтө %	164 673 км² 1,9
Халҡы	27-се
- Барлығы - Тығыҙлыҡ	↘1 929 008[1] (2016) 11.71 кеше/км²
ТТП	25-се
- Барлығы (ағым. хаҡ.) - Йән башына	464,3[2] млрд. һум (2010) 160,3 мең һум
Федераль округ	Алыҫ Көнсығыш
Иҡтисади район	Алыҫ Көнсығыш
Губернатор	Владимир Миклушевский
Ҡануниәт йыйылышы рәйесе	Виктор Горчаков
РФ субъекты коды	25
ISO 3166-2 коды	RU-PRI
Сәғәт бүлкәте	VLAT[d] һәм Азия/Владивосток[d][3]
Бүләктәре:
Рәсми сайты:	приморскийкрай.рф www.primorsky.ru

Административ үҙәге — Владивосток ҡалаһы.

География

Рәсәй Алыҫ Көнсығышының көньяғында урынлашҡан. Приморье крайы төньяҡта — Хабаровск крайы һәм көнбайышта — Ҡытай Халыҡ Республикаһы менән сиктәш, көньяҡ һәм көнсығыш ярҙарын Тымыҡ океандың Япон диңгеҙе һыуҙары йыуа.

Край сиктәренең дөйөм оҙонлоғо 3000 км тәшкил итә, шул иҫәптән яҡынса 1500 км диңгеҙ яр буйына тура килә^[4]. Майҙаны — 164 673 км².

Тарихы

Приморье крайы 1938 йылдың 20 октябрендә Алыҫ Көнсығыш крайын Хабаровск һәм Приморье крайҙарына бүлеү һөҙөмтәһендә ойошторолған.

Билдәле шәхестәре

• Казаков Валерий Петрович (11.07.1934—6.08.2010), ғалим-физик‑химик. СССР (1990) һәм Рәсәй (1991) Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы, химия фәндәре докторы (1983), профессор (1986). Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1984). II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының миҙалы кавалеры (2002).
• Хисмәтуллин Рәшит Сәғит улы (7.12.1944), юрист, дәүләт һәм суд органдары эшмәкәре, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1993—1996 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһының юстиция министры. Юридик фәндәр докторы (2002). Рәсәй Федерацияһының 2-се саҡырылыш Дәүләт думаһы депутаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған юрисы (2000). Себучар станцияһы ауылынан^[5].

Халҡы

Рәсәй Дәүләт статистикаһы федераль хеҙмәте мәғлүмәттәре буйынса, край халҡы 1 929 008 (2016) кеше тәшкил итә. Халыҡ тығыҙлығы — 11.71 кеше/км² (2016). Ҡала халҡы — 77.06 % (2015).

Приморье крайында 1989 йылда — 2763, 2002 йылда — 2101, 2010 йылда — 1564 башҡорт йәшәгәне теркәлгән^[6][7][8].

500 000

1 000 000

1 500 000

2 000 000

2 500 000

3 000 000

1939

1981

1986

1991

1996

2001

2006

2011

2016

Иҫкәрмәләр

1. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2016 года и в среднем за 2015 год  (билдәһеҙ). Дата обращения: 27 март 2016. Архивировано 27 март 2016 года.
2. Валовой региональный продукт по субъектам Российской Федерации в 1998-2010гг.  (урыҫ) (xls). Росстат.
3. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
4. Бакланов П. Я. и др. Географическое положение Приморского края // География Приморского края / Под ред. Г. А. Какориной. — 2-е изд. — Владивосток: Дальпресс, 2000. — С. 5-6. — 180 с. — ISBN 5-85832-080-5.
5. Башҡорт энциклопедияһы — Хисмәтуллин Рәшит Сәғит улы(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 30 ноябрь 2019)
6. Йосопов Р. М. Башҡорт диаспоралары // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
7. http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm 2020 йыл 30 апрель архивланған.
8. Всероссийская перепись населения 2010  (билдәһеҙ). 2013 йыл 15 март архивланған.

Һылтанмалар

• Официальный сайт администрации Приморского края 2021 йыл 21 апрель архивланған.
• Официальный сайт Законодательного собрания Приморского края
• Официальный сайт Избирательной комиссии Приморского края 2019 йыл 24 октябрь архивланған.
• Приморье в цифрах. Краткий статистический сборник / Приморскстат. — Владивосток, 2015. — 90 с.
• Приморье (физическая карта, масштаб 1:2 500 000) // Национальный атлас России. — М.: Роскартография, 2004. — Т. 1. — С. 281. — 496 с. — 3000 экз. — ISBN 5-85120-217-3.
• Информационный портал о спорте в Приморском крае 2021 йыл 24 ғинуар архивланған.
• «Приморский край» — Научно-популярные очерки учёных дальневосточного отделения РАН.
• Состояние окружающей среды в Приморском крае (WWF) 2011 йыл 18 август архивланған.
• Приморье в книге: Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов. Физическая география СССР. М., 1978.
• Транспорт Приморского края 2015 йыл 12 август архивланған.
• Особо охраняемые природные территории Приморского края