Обь

Обь (рус. Обь, хант. Ас, себ.тат. Умар) — Көнбайыш Себерҙәге йылға.

Обь
хант. Ас
Обь үрге ағымында
Характеристика
Оҙонлоғо	3650 км
Бассейн	2 990 000 км²
Һыу сығымы	12 492[1] м³/с (тамағынан 287 км юғарыраҡ)
Һыу ағымы
Инеше    (B)	ҡушылған йылғалар: Бия менән Катунь
· Бейеклеге	160 м
· Координаталар	52°25′56″ с. ш. 84°59′07″ в. д.HGЯO
Тамағы    (B)	Обь ҡултығы
· Бейеклеге	0,8 м
· Координаталар	66°22′49″ с. ш. 71°46′43″ в. д.HGЯO
Йылға ауышлығы	0,04 м/км
Урынлашыуы
Һыу бассейны	Кара диңгеҙе
Ил	Рәсәй Федерацияһы
Регион	Алтай крайы, Новосибирск өлкәһе, Томск өлкәһе, Ханты-Манси автономиялы округы, Ямал-Ненец автономиялы округы
РДҺР	13010200312115200000019, 14010100112115300000010 һәм 13010500112115200000019
инеше тамағы
Обь Викимилектә

Гидроним

Йылғаның түбәнге ағымында йәшәүсе ненецтар уны Саля-ям («моронло йылға») тип атаған. Ханты һәм манси халыҡтары йылғаға Ас («ҙур йылға»), селькуптар — Квай, Еме, Куай («эре йылға») тип исемләгән. Фараздар буйынса Обь гидронимы «ҡар», «ҡар көртө». «ҡар янында» тип аңлатылған коми телендәге һүҙенән^[2], йәки иран телендәге ап («һыу») һүҙенән барлыҡҡа килгән^[2].

Гидрография

Оҙонлоғо — 3650 км, бассейн майҙаны — 2 990 000 км².

Обь-Иртыш бассейны

Алтай тауҙарында Бий һәм Катунь йылғалары ҡушылыуы һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килә.

Башта Обь Алтай крайы буйлап бормаланып башлыса төньяҡ-көнбайыш йүнәлешендә аға. Һуңынан край һәм Новосибирск өлкәһе араһында сик барлыҡҡа килтерә һәм артабан өлкә буйлап үтә. Томск өлкәһендә Томь һәм Чулым йылғалары менән ҡушыла. Ханты-Манси автономиялы округында Обь йылғаһы Нижневартовск, Сургут, Нефтеюганск ҡалалары аша үтә. Ханты-Мансийск тирәһендә Иртыш менән ҡушыла һәм төньяҡҡа борола. Артабан йылға бер нисә тармаҡтарға һәм ҡылымыҡтарға бүленеп Ямал-Ненец автономиялы округы территорияһы буйлап аға һәм тамағында Обь ҡултығын барлыҡҡа килтереп Кара диңгеҙенә ҡоя.

Ҡушылдыҡтары

Төп ҡушылдығы — Иртыш^[3].

Иң ҙур ҡушлдыҡтары:

• һул — Песчаная, Ануй, Чарыш, Алей, Барнаулка, Касмала, Шегарка, Чая, Парабель, Васюган, Оло Юган, Төньяҡ Сосьва, Щучья, Сыня;
• уң — Чумыш, Бердь, Иня, Томь, Чулым, Кеть, Тым, Киев Ёганы, Вах, Ватинск Еганы, Тромъеган, Пим, Лямин, Казым, Полуй.

Тораҡ пункттары

Инешенән тамағына ҡәҙәр Иртыш буйындағы ҡалалар: Бийск, Барнаул, Новоалтайск, Камень-на-Оби, Новосибирск, Колпашево, Стрежевой, Нижневартовск. Мегион, Лангепас, Сургут, Нефтеюганск, Лабытнанги, Салехард.

Обь-Иртыш бассейнындағы төп порттар һәм пристандәр: Бийск, Барнаул, Новосибирск, Томск, Самусь, Нижневартовск, Сургут, Лабытнанги, Павлодар, Омск, Тобольск, Төмән, Ханты-Мансийск.