Түбәнге Новгород өлкәһе (рус. Нижегородская область) — Рәсәй Федерацияһы субъекты, Волга буйы федераль округы составына инә. 1936—1992 йылдарҙа — Горький өлкәһе.
Рәсәй Федерацияһы субъекты | |||||
Түбәнге Новгород өлкәһе
| |||||
| |||||
Административ үҙәк |
Түбәнге Новгород | ||||
40-сы | |||||
- Барлығы |
76 624 км² | ||||
- Барлығы |
↘3 260 267[1] (2016) 42.55 кеше/км² | ||||
ТТП |
12-се | ||||
- Барлығы (ағым. хаҡ.) |
646,7[2] млрд. һум (2010) 178,5 мең һум | ||||
Федераль округ |
Волга буйы | ||||
Иҡтисади район |
Волга-Вятка | ||||
Губернатор |
Валерий Шанцев | ||||
Ҡануниәт Йыйылышы рәйесе |
Евгений Лебедев | ||||
52 | |||||
RU-NIZ | |||||
Сәғәт бүлкәте |
MSD[d], UTC+3:00[d] һәм Европа/Москва[d][3] | ||||
Рәсми сайты: |
http://www.government-nnov.ru/ |
Административ үҙәге — Түбәнге Новгород ҡалаһы.
География
Түбәнге Новгород өлкәһе төньяҡта — Киров һәм Кострома өлкәләре, көнсығышта — Марий Эл һәм Сыуашстан республикалары, көньяҡта — Мордовия, көнбайышта — Владимир, Иваново һәм Рязань өлкәләре менән сиктәш. Майҙаны — 76 624 км².
Тарих
РСФСР составында Түбәнге Новгород өлкәһе 1929 йылдың 14 ғинуарында ойошторола, шул уҡ йылдың 15 июнендә өлкә «Түбәнге Новгород крайы» тип үҙгәртелә. 1932 йылда исеме «Горький крайы» тип алыштырыла. 1936 йылда крайҙың составынан Марий АССР-ы һәм Сыуаш АССР-ы сыҡҡас, «Горький өлкәһе» тип үҙгәртелә.
1992 йылда исеме «Түбәнге Новгород өлкәһе» тип алыштырыла[4].
Халҡы
Халыҡ иҫәбе | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
1897[5] | 1926[6] | 1928[7] | 1959[8] | 1970[9] | 1979[10] | 1989[11] |
1 584 774 | ↗2 743 344 | ↗2 785 500 | ↗3 590 274 | ↗3 682 484 | ↗3 695 523 | ↗3 714 322 |
1990[12] | 1991[12] | 1992[12] | 1993[12] | 1994[12] | 1995[12] | 1996[12] |
↗3 780 256 | ↘3 773 185 | ↘3 762 340 | ↘3 753 098 | ↘3 737 364 | ↘3 730 590 | ↘3 711 116 |
1997[12] | 1998[12] | 1999[12] | 2000[12] | 2001[12] | 2002[13] | 2003[12] |
↘3 691 689 | ↘3 673 896 | ↘3 655 489 | ↘3 628 222 | ↘3 594 476 | ↘3 524 028 | ↘3 515 673 |
2004[12] | 2005[12] | 2006[12] | 2007[12] | 2008[12] | 2009[12] | 2010[14] |
↘3 479 296 | ↘3 445 341 | ↘3 411 030 | ↘3 381 328 | ↘3 359 816 | ↘3 340 684 | ↘3 310 597 |
2011[12] | 2012[15] | 2013[16] | 2014[17] | 2015[18] | 2016[1] | |
↘3 307 648 | ↘3 296 947 | ↘3 289 841 | ↘3 281 496 | ↘3 270 203 | ↘3 260 267 |
Рәсәй Дәүләт статистикаһы федераль хеҙмәте мәғлүмәттәре буйынса, өлкә халҡы 3 260 267 (2016) кеше тәшкил итә. Халыҡ тығыҙлығы — 42.55 кеше/км2 (2016). Ҡала халҡы — 79.63 % (2015).
Түбәнге Новгород өлкәһендә 1989 йылда — 1393, 2002 йылда — 900, 2010 йылда — 691 башҡорт йәшәгәне теркәлгән[19][20].
Билдәле шәхестәр
- Хәйҙәр Бигичев (14.06.1949—13.11.1998), йырсы, Татар АССР-ының халыҡ (1980), РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисы (1986), Ғабдулла Туҡай исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1984).
- Дианов Вәлиәхмәт Диан улы (13.03.1930—1981), график. 1964 йылдан СССР-ҙың Рәссамдар союзы ағзаһы. 1960—1971 йылдарҙа Башҡортостан китап нәшриәтенең баш художество мөхәррире. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған рәссамы (1969). Сығышы менән хәҙерге Түбәнге Новгород өлкәһенең Новомочалино ауылынан[21].
- Копылов Игорь Александрович (28.02.1939—5.10.2002), спортсы-шахматсы. 1984—1990 йылдарҙа СССР-ҙың йыйылма командаһы ағзаһы. Шахмат буйынса халыҡ‑ара гроссмейстер (1994). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (1999) һәм күренекле спортсыһы (1994). Балахна ҡалаһынан[22].
- Мокеев Геннадий Иванович (31.03.1944), ғалим-педагог, спортсы, тренер. 1967 йылдан Өфө авиация институты һәм Өфө дәүләт авиация техник университеты уҡытыусыһы, 1988 йылдан — физик тәрбиә кафедраһы мөдире. Педагогия фәндәре докторы (1998), профессор (1994). Рәсәй Федерацияһының (1998) һәм Башҡорт АССР‑ының (1990) атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2012). СССР‑ҙың спорт мастеры (1968). Француз боксы-сават буйынсаа халыҡ-ара категориялы (1992) һәм бокс буйынса республика категориялы (1975) судья. Журналистар союзы ағзаһы (2006). Сығышы менән хәҙерге Түбәнге Новгород өлкәһе Белогузово ауылынан[23].
Иҫкәрмәләр
Һылтанмалар
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.