Санкт-Петербургтың тарихи үҙәге һәм уға бәйле һәйкәлдәр комплексы

Санкт-Петербургтың тарихи үҙәге һәм уға бәйле һәйкәлдәр төркөмө (ингл. Historic Centre of Saint Petersburg and Related Groups of Monuments) — Рәсәйҙә (һәм СССР-ҙа) ЮНЕСКО-ның Бөтә донъя мираҫының беренсе объекты. Ул Бөтә донъя мираҫы һәйкәлдәре исемлегенә Бөтә донъя мираҫы комитетының 14-се сессияһында башҡа дүрт совет һәйкәле (Мәскәү Кремле һәм Ҡыҙыл майҙан, Изге София соборы һәм Киев-Печёра лавраһы, Кижи погосты, Ичан-Кала) менән бергә индерелә.

Санкт-Петербургтың тарихи үҙәге һәм уға бәйле һәйкәлдәр комплексы
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Санкт-Петербург
Входит в состав списка памятников культурного наследия	список памятников культурного наследия Санкт-Петербурга[d]
Мираҫ статусы	Бөтә донъя мираҫы һәм Рәсәйҙең мәҙәни мираҫ объекты[d]
Майҙан	3934,1 гектар
Бөтә донъя мәҙәни мираҫы исемлегенә индереү критерийы	(i)[d][1], (ii)[d][1], (iv)[d][1] һәм (vi)[d][1]
Санкт-Петербургтың тарихи үҙәге һәм уға бәйле һәйкәлдәр комплексы Викимилектә

Әһәмиәте

«Санкт-Петербургтың тарихи үҙәге» объекты ЮНЕСКО-ның территорияһында әүҙем хужалыҡ алып барылған һәм йөҙҙәрсә мең кеше йәшәгән ҙур мәҙәни-тәбиғи ландшафтҡа һәйкәл статусы биреүҙең тәүге тәжрибәләренең береһе була. Уға хатта Петербург үҙәге менән бәйләнеше булмаған да тиерлек, мәҫәлән, Ладогалағы боронғо Орехов ҡәлғәһе һәм Линдулов урманы инә. Ҡала яны зонаһы үҙ эсенә һарай-парк комплексын ғына түгел, тәбиғи ландшафтты һәм сәнәғәт һәйкәлдәрен (Сестрорецк ҡорал заводы) һ.б. ала. Хәҙерге ҡала ландшафтының шундай һуҙылған участкаларын консервациялау ҙур ҡыйынлыҡтар тыуҙыра. Быны Эльба аша яңы күпер төҙөгәндә шундай уҡ ландшафтлы исемлектән Эльба үҙәне менән Дрезденды (2009) алып ташлау ҙа раҫлай.

2012 йылда Санкт-Петербург Хөкүмәте «2013-2018 йылдарға Санкт-Петербургтың тарихи үҙәгендә урынлашҡан „Конюшенная“ һәм „Төньяҡ Коломна — Яңы Голландия“ территорияларын һаҡлау һәм үҫтереү» маҡсатлы программаһын раҫлай.

Санкт-Петербургтың планлаштырыуҙың программалы-маҡсатлы ысулына күсеүе һөҙөмтәһендә 2014 йылда Тарихи үҙәкте һаҡлау программаһы 2014 йылдың 30 июнендә 6 йылға ҡабул ителгән «Санкт-Петербург территорияларының иҡтисади һәм социаль үҫеше» дәүләт программаһының бер өлөшөнә әйләнә. Дәүләт программаһы үтәлеше өсөн Санкт-Петербургтың Иҡтисади сәйәсәт һәм стратегик планлаштырыу буйынса комитеты яуаплы. Программаны тормошҡа ашырыуҙа төп эксперт-консультация органы булып Санкт-Петербург Хөкүмәте ҡарамағындағы Санкт-Петербургтың тарихи үҙәгетерриторияларын һаҡлау һәм үҫтереү советы тора.

Программа сиктәрендә тарихи үҙәктең ике биләмәһе бүленгән: «Конюшенная» һәм «Төньяҡ Коломна — Яңы Голландия».

Охта-үҙәге төҙөлөшө

Петербургта бейек Охта-үҙәк төҙөү планы ЮНЕСКО-ның ризаһыҙлығын тыуҙыра. 2007 йылдың июнендә Яңы Зеландияла ЮНЕСКО-ның Бөтә донъя мираҫы комитетының 31-се сессияһы үтә. Уның ҡарарында ҡатнашыусы илдең 2007 йылдың 18 ғинуарында һәм 2007 йылдың 5 мартында бирелгән «пландарҙың комитет талаптарына тура килмәүен һәм шулай уҡ бөтә объекттарҙың буфер зоналарының, шул иҫәптән Ленинград өлкәһен дә индереп, аныҡ сиктәре булмауын» билдәләй. Һәм Рәсәйҙең власть органдарына «эшкә ҡағылышлы барлыҡ материалдар һәм мәсьәләләр ҡаралып бөтмәйенсә һәм Бөтә донъя мираҫы объектына хәүеф яныуға төрлө яҡлап баһа бирелмәй тороп, проектты ғәмәлгә ашырыуҙы, шул иҫәптән эштәрҙе үткәреүгә рөхсәт биреүҙе лә индереп, туҡтатыуҙы» тәҡдим итә^[2][3]. 2010 йылдың декабрендә Охта-үҙәк проекты билдәһеҙ ваҡытҡа туҡтатыла.

Урынлашыуы

Исторический центр Кронштадт Форты Кронштадта Пушкин Павловск Пулковская обсерватория Ропша Гостилицы Тайцы Сергиева пустынь Стрельна Михайловка Знаменка Петергоф Дача Бенуа Сергиевка Ораниенбаум Городок И.П. Павлова Усадьба Зиновьевых Богословка Усадьба Шуваловых Усадьба Вяземских Сестрорецкий Разлив Пенаты Комаровское поселковое кладбище Линдуловская роща Ижорский глинт Дудергофские высоты Колтушская возвышенность Юкковская возвышенность Памятники Санкт-Петербурга и окрестностей

Колтуши, Городок И.П. Павлова Юкковская возвышенность Усадьба Вяземских Линдуловская роща Дудергофы, Ижорский глинт Крепость Орешек, Шлиссельбург Ропша Гостилицы Тайцы Гатчина Памятники Ленинградской области

Составы

#	Рәсеме	Атамаһы	Урынлашыуы
540-001		Санкт-Петербургтың тарихи үҙәге	Санкт-Петербург
540-002		Кронштадт ҡалаһының боронғо өлөшө	Санкт-Петербург г. Кронштадт
540-003		Кронштадт форттары	Санкт-Петербург г. Кронштадт, Фин ҡултығы
540-004		Шлиссельбург ҡалаһының боронғо өлөшө	Ленинград өлкәһе Киров районы г. Шлиссельбург
540-005		Орешек ҡәлғәһе	Ленинград өлкәһе Киров районы г. Шлиссельбург
540-006		Пушкин ҡалаһының һарай-парк ансамбле һәм уның тарихи үҙәге	Санкт-Петербург г. Пушкин
540-007		Дворцы и парки города Павловск ҡалаһының һарайҙары һәм парктары, уның тарихи үҙәге	Санкт-Петербург г. Павловск
540-008		Пулков обсерваторияһы	Санкт-Петербург Пулков бейеклектәре
540-009		Дворцово-парковый ансамбль в Ропшела һарай-парк ансамбле	Ленинград өлкәһе Ломоносов районы п. Ропша
540-010		Гостилицала һарай-парк ансамбле	Ленинград өлкәһе Ломоносов районы д. Гостилица
540-011		Тайцыла һарай-парк ансамбле	Ленинград өлкәһе Гатчина райоын п. Тайцы
540-012		Гатчина ҡалаһының һарай-парк ансамбле һәм уның тарихи үҙәге	Ленинград өлкәһе Гатчина районы г. Гатчина
540-013		Сергиева Приморская пустынь	Санкт-Петербург пос. Стрельна
540-014		Стрельна ҡасабаһының һарай-парк ансамбле һәм уның тарихи үҙәге	Санкт-Петербург пос. Стрельна
540-015		Михайловканың һарай-парк ансамбле	Санкт-Петербург г. Петергоф
540-016		Знаменканың һарай-парк ансамбле	Санкт-Петербург г. Петергоф
540-017		Петергоф ҡалаһының һарай-парк ансамбле һәм уның тарихи үҙәге	Санкт-Петербург г. Петергоф
540-018		Собственная дачаның һарай-парк ансамбле	Санкт-Петербург г. Петергоф
540-019		Сергиевканың һарай-парк ансамбле	Санкт-Петербург г. Петергоф
540-020		Ломоносов ҡалаһының һарай-парк ансамбле һәм уның тарихи үҙәге	Санкт-Петербург г. Ломоносов
540-021	Файл:PavlovoNauchnyGorogok.jpg	И. П. Павловтың фәнни ҡаласығы	Ленинград өлкәһе Всеволожск райоын с. Павлово
540-022		Богословка усадьбаһы	Ленинград өлкәһе Всеволожск районы Нева урман паркы
540-023		Шувалов паркы	Санкт-Петербург Парголово
540-024		Вяземскийҙар усадьбаһы	Санкт-Петербург Имән урманы
540-025		Сестрорецк Разливы, Сестрорецк «Дубки»һы, Стенбок-Ферморовтар усадьбаһы, Ольгино (тарихи район), «Ближние Дубки» паркы, Териоки (Зеленогорск)	Санкт-Петербург г. Сестрорецк
540-026		И. Репиндың йорт-музейы «Пенаты»	Санкт-Петербург п. Репино
540-027		Комаров ҡасаба зыяраты	Санкт-Петербург п. Комарово
540-028		Линдуловск урманы	Ленинград өлкәһе Выборг районы Яҡындағы тораҡ — Рощино ҡасабаһы
540-029		Нева йылғаһы яры һәм яр буйҙары	Санкт-Петербург, Ленинград өлкәһе
540-030		Ижора һикәлтәһе	Ленинград өлкәһе Волосов районы
540-031		Дудергофские бейеклеге	Санкт-Петербург п. Можайск (тарихи район)
540-032		Колтушск ҡалҡыулығы	Ленинград өлкәһе Всеволожск районы д. Колтуши
540-033		Юкковск ҡалҡыулығы	Ленинград өлкәһе Всеволожск районы д. Юкки
540-034		Юлдар: Мәскәү шоссеһы, Киев шоссеһы, Ленинград — Павловск тимер юлы, Пушкин — Гатчина шоссеһы, Волхонск шоссеһы, Таллинн шоссеһы, Петергоф юлы, Ропшинск шоссеһы, Гостилицк шоссеһы, Приморск шоссеһы, Выборг шоссеһы, Колтушск шоссеһы, Лиговск каналы, Кронштадт шоссеһы	Санкт-Петербург, Ленинград өлкәһе
540-035		Фарватерҙар: Петровск, Кронштадт, Зеленогорск, шулай уҡ Диңгеҙ каналы	Санкт-Петербург, Ленинград өлкәһе
540-036	Файл:Primorskiy.JPG	Дандың йәшел һыҙаты менән Йәшәү юлы	Санкт-Петербург, Ленинград өлкәһе

Иҫкәрмәләр

1. http://whc.unesco.org/en/list/540
2. Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage.World Heritage Committee.Thirty-first session.Christchurch, New Zealand.23 June-2 July 2007  (билдәһеҙ). UNESCO World Heritage Centre (31 июль 2007).
3. ЮНЕСКО попросила приостановить строительство башни Газпрома  (билдәһеҙ). РосБизнесКонсалтинг (14 июль 2007). 2008 йыл 24 февраль архивланған.

Һылтанмалар

• Аудиогид-путеводитель по Санкт-Петербургу