Пифагор теоремаһы
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ҡалып:Тригонометрия Пифаго́р теоремаһы — тура мөйөшлө өсмөйөштөң яҡтары араһында бәйләнеш уранлаштырыусы, Евклид геометрияһының төп теоремаларының береһе: катеттар оҙонлоҡтарының квадраттары суммаһы гипотенуза оҙонлоғоноң квадратына тигеҙ.
Был нисбәт теге йәки был күренештә боронғо мәҙәниәткә беҙҙең эраға тиклем күп йылдар элек билдәле булған тип фараз ителә; беренсе геометрик иҫбатлау Пифагорҙыҡы тип иҫәпләнә. Раҫлау Евклидтың «Башланғыстарына» 47-се Һөйләм булып ингән[⇨].
Шулай уҡ, гипотенузала төҙөлгән квадраттың майҙаны катеттарҙа төҙөлгән квадраттарҙың майҙандары суммаһына тигеҙ, тигән геометрик факт булараҡ күрһәтелергә мөмкин. Кире раҫлау ҙа дөрөҫ[⇨]: ике яғының оҙонлоҡтарының квадраттары суммаһы өсөнсө яғының оҙонлоғоноң квадратына тигеҙ булған өсмөйөш тура мөйөшлө була.
Был теореманың бер нисә дөйөмләштереүе бар[⇨] — ирекле өсмөйөштәр өсөн, юғары үлсәмле арауыҡтарҙағы фигуралар өсөн. Евклидтыҡы булмаған геометрияларҙа теорема үтәлмәй[⇨].