From Wikipedia, the free encyclopedia
Шри Мөхәммәд Рафи (кб.-пандж. ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ [mʊham̩məd rəfi]? , һинд मोहम्मद रफ़ी, ингл. Mohammed, Mohammad йәки Mohd. Rafi; 1 май 1919 йыл − 31 июль 1980 йыл) — пенджаб сығышлы билдәле Һиндостан йырсыһы, Һиндостан киноһының кадр артындағы ир-ат «алтын тауышы» (Манн Дей, Мукеш һәм Кишор Кумар менән бер рәттән). Карьераһында уның иҫәбендә 5 мең вокал партияһы бар, уларҙың ҡайһы берҙәре кинематография премияһына лайыҡ була (атап әйткәндә, кадр артындағы иң яҡшы ир-ат вокалы өсөн 6 — 1961, 1962, 1965, 1967, 1969 йылда һәм 1978 йылда Filmfare Award призы), шулай уҡ бер нисә дәүләт, шул иҫәптән Падма Шри наградаһы (1967).
| Мөхәммәд Рафи | |
| көн.-пәндж. محمد رفیع | |
 | |
 | |
| Зат | ир-ат[1][2] |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Британ Һиндостаны Һиндостан Һиндостан берлеге[d] |
| Ҡыҫҡаса атамаһы | Mohd. |
| Тыуған көнө | 24 декабрь 1924[1][3] |
| Тыуған урыны | Котла Султан Сингх[d], Пенджаб[d], Британ Һиндостаны, Британия империяһы |
| Вафат булған көнө | 31 июль 1980[3][4] (55 йәш) |
| Вафат булған урыны | Мумбай, Һиндостан |
| Үлем төрө | тәбиғи үлем[d] |
| Үлем сәбәбе | Миокард инфаркты |
| Туған тел | Пәнжәб теле[5] |
| Яҙма әҫәрҙәр теле | Урду теле һәм Пәнжәб теле[5] |
| Һөнәр төрө | йырсы, музыкант, композитор, кино актёры, закадровый исполнитель |
| Әүҙемлек осороноң тамамланыуы | 1980 |
| Музыка ҡоралы | язычковый орган[d] һәм вокал[d] |
| Дискография | Mohammed Rafi discography[d] |
| Жанр | индийская классическая музыка[d], филми[d], карнатическая музыка[d], ғәзәл, каввали[d], бхаджан[d] һәм Thumri[d] |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |
 |
| Рәсми сайт | mohdrafi.com[6] |
 Мөхәммәд Рафи Викимилектә | |
Мөхәммәд Рафи Котла Солтан Сингх ауылында (хәҙерге Һиндостандың Пенджаб штатында, Амритсара эргәһендә), брадобрей һәм кулинар Хажи Али Мөхәммәдтең ғаиләһендә 5-се йәки 6-сы малай булып донъяға килә. Ул тыуғандан һуң оҙаҡ тормай ғаилә Лахорға (хәҙерге Пакистан) күсә, унда уларҙың йорто һаман да бар[7]. Рафи бала саҡтан уҡ йыр менән ҡыҙыҡһына башлай, Лахор урамдарындағы факирҙарҙың йырҙарын ҡабатлай. Өлкән ағаһы Мөхәммәддин һәм уның дуҫы Абдул Хмид малайҙың һәләтенә иғтибар итеп, уны төрлөсә дәртләндерә һәм ата-әсәһен улдарына ошо һөнәрҙе алырға рөхсәт итеүҙә ҙур роль уйнай.
Рафи классик һинд вокалы нигеҙҙәрен устадалар Баде Гхулам Али Хана, Абдул Вахид Хана, пандиталар Дживанлала Матту һәм Фироза Низами остазлығында өйрәнә. Улның беренсе сығышы 13 йәшендә Лахорҙа, башҡа мәғлүмәттәр буйынса — 15 йәше тирәһендә[8], йырсы Кунданлала Сайгал концертында ут һүнгәс, тынысһыҙланған тамашасының күңелен күтәреү өсөн кемдер Рафиға йырларға тәҡдим итә. Тамашасылар араһында булған Шьям Сундар, егеттең һәләтенә таң ҡалып, уны Бомбейға, фильмдар өсөн йырларға саҡыра һәм уның беренсе кадр артындағы яҙмаһын Зинат Бегум менән дуэтта башҡарған «Nee Soniye, Heeriye Nee» йырын «Baloch Gul» (1941; прокатҡа 1944 йылда сығарыла) панджаб фильмы фильмы өсөн яҙҙыра. Шул уҡ йылда Мөхәммәд Рафи Лахорҙың All India Radio компанияһына радиотапшырыуҙар студияһына йырларға саҡырыла.
1944 йылда Рафи Абдул Хәмид менән Бомбейға килә, унда улар музыканттар йәшәгән Бхенди-Баҙар районында икеһенә бер бүлмә таба. Шағир Танвир Накви уны бер нисә кинопродюсерға, шул иҫәптән Абдуррәшид Кардар һәм Мехбуб Ханға, шулай уҡ актер һәм режиссер Нәзиргә күрһәтә[9]. Йәш музыкант менән таныш булған Шьям Сундар уға «Gaon Ki Gori» фильмы өсөн Г. М. Дуррани менән «Aji dil ho qaabu mein to dildar ki aisi taisi…» дуэтта йырлау мөмкинлеген бирә. Был Мөхәммәдтең хинди телендә беренсе яҙмаһы була, уның артынса башҡалары яҙҙырыла[10].
(Тулы фильмографияһы үҙ эсенә 860 фильмды ала, уларҙың 55-е йырсы вафат булғандан һуң таммалана йәки уның архив яҙмаларын тауышландырыу өсөн файҙаланыла[11])
| Йыл | Партия | Фильм | Композиторҙары | Һүҙҙәр авторы | Һөҙөмтә | Һылтанмалар |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1961 | Husnwale Tera Jawab Nahin | Семейная обитель[en] (1961) | Рави Шанкар Шарма[en] | Шакил Бадаюни[en] | Номинация | |
| Teri Pyaari Pyaari Surat Ko | Sasural[en] (1961) | Шанкар-Джайкишан[en] | Хасрат Джайпури[en] | Еңеү | ||
| 1962 | Chaudhvin Ka Chand Ho | Полная луна[en] (1961) | Рави Шанкар Шарма | Шакил Бадаюни | Еңеү | |
| 1963 | Aye Gulbadan Aye Gulbadan | Профессор[en] (1962) | Шанкар-Джайкишан | Хасрат Джайпури | Номинация | |
| 1964 | Mere Mehboob Tujhe Mere | Возлюбленная моя[en] (1963) | Наушад Али[en] | Шакил Бадаюни | Номинация | |
| 1965 | Chahunga Main Tujhe Saanj Savere | Дружба[en] (1964) | Лакшмикант-Пьярелал[en] | Маджрух Султанпури | Еңеү | |
| 1966 | Chhoo Lene Do Nazuk Hothon Ko | Тени[en] (1965) | Рафи Шанкар Шарма | Сахир Лудхианви[en] | Номинация | |
| 1967 | Baharo Phool Barsao | Принцесса и разбойник[en] (1966) | Шанкар-Джайкишан | Шайлендра[en] | Еңеү | |
| 1969 | Main Gaoon Tum So Jao | Брахмачари[en] (1968) | Шанкар-Джайкишан | Шайлендра | Номинация | |
| Dil Ke Jharokhe Mein | Хасрат Джайпури | Еңеү | ||||
| Babul Ki Duvayen | Нилкамал[en] (1968) | Рави Шанкар Шарма | Сахир Лудхианви | Номинация | ||
| 1970 | Badi Mastani Hai | Jeene Ki Raah[en] (1969) | Лакшмикант-Пьярелал | Ананд Бакши[en] | Номинация | |
| 1971 | Khilona Jaan Kar | Игрушка[en] (1970) | Лакшмикант-Пьярелал | Ананд Бакши | Номинация | |
| 1974 | Hum Ko To Jaan Se Pyaari | Naina (1973) | Шанкар-Джайкишан | Хасрат Джайпури | Номинация | |
| 1975 | Achha Hi Huva Dil Toot Gaya | Maa Bahen Aur Biwi[en] (1974) | Шарда | Камар Джалалабади[en] Ведпал Варма |
Номинация | |
| 1978 | Parda Hai Parda | Амар, Акбар, Антони (1977) | Лакшмикант-Пьярелал | Ананд Бакши | Номинация | |
| Kya Hua Tera Wada | Мы не хуже других (1977) | Рахул Дев Бамин | Маджрух Султанпури | Еңеү | ||
| 1979 | Aadmi Musaafir Hai | Близкий человек[en] (1977) | Лакшмикант-Пьярелал | Ананд Бакши | Номинация | |
| 1980 | Chalo Re Doli Uthao Kahaar | Злейший враг[en] (1979) | Лакшмикант-Пьярелал | Варма Малик | Номинация | |
| 1981 | Dard-e-dil Dard-e-jigar | Долг Чести[en] | Лакшмикант-Пьярелал | Ананд Бакши | Номинация | |
| Maine Poocha Chand Se | Абдулла | Рахул Дев Бамин | Ананд Бакши | Номинация | ||
| Mere Dost Kissa Yeh | Верные друзья[en] | Лакшмикант-Пьярелал | Ананд Бакши | Номинация |
Шулай уҡ ҡайһы бер сығанаҡтар «Иң яҡшы йырсы» призын билдәләй, уны 1974 йылда «Film World» журналынан композитор Уши Кханндың «Teree Galiyon Mein Na Rakhenge Qadam Aaj Ke Baad» йырын башҡарған өсөн ала[20].
Мөхәммәд Рафи күп тапҡырҙар Һиндостандың, дөрөҫөрәге, һинд киноһының иң яҡшы йырсыһы тип таныла. Аудитория өсөн уның популярлығы 2001 йылдағы һорау алыуҙар буйынса Лата Мангешкар менән «Мең йыллыҡтың иң яҡшы йырсыһы» титулын бүлешеүендә[22], шулай уҡ CNN-IBN телеканалы үткәргән һорау алыуҙар буйынса 2013 йылдың «Кинолағы хинди телендә йырлаусы иң яҡшы йырсы» титулында сағыла[23].
2000 йылда бер төркөм йәмәғәтселәр Мөхәммәд Рафи (үлгәндән һуң) иң юғары граждан наградаһы — Бхарат Ратна, шулай уҡ Фальке премияһына лайыҡ[24][25][26][27] тип рәсми белерә, әммә Һиндостан хөкүмәте бындау ҡарар ҡабул итмәй.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
