Sabir Quliyev

Sabir Əli oğlu Quliyev (21 mart 1940, Otaqlı, Kəlbəcər rayonu – 7 aprel 2019, Bakı) — Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin "Nəzəri mexanika" kafedrasının professoru, texnika elmləri doktoru.^[1][2] Sabir Quliyevin adı dünyanın 100 alimindən biri kimi ABŞ-da yerləşən "MarquisWhoseWho" nəşriyyatı tərəfindən çap edilən "Elmdə kim kimdir" ensiklopediyasının 8-ci bölməsinə salınmışdır.

Sabir Quliyev
Sabir Əli oğlu Quliyev
Doğum tarixi	21 mart 1940(1940-03-21)
Doğum yeri	Otaqlı, Kəlbəcər rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vəfat tarixi	7 aprel 2019(2019-04-07) (79 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan
Milliyyəti	azərbaycanlı
Elm sahəsi	nəzəri mexanika
Elmi dərəcəsi	texnika elmlər doktoru
Elmi adı	professor
İş yerləri	Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti
Təhsili	Azərbaycan Texniki Universiteti
Mükafatları
Quliyev Sabir

Həyatı

Quliyev Sabir Əli oğlu 1940-cı ildə Kəlbəcər rayonunun Otaqlı kəndində anadan olmuşdur. O, 1957-ci ildə Kəlbəcər rayonunun orta məktəbini medalla bitirmiş, Azərbaycan Politexnik İnstitutunun mühəndis mexanik-maşınqayırma texnologiyası ixtisasına daxil olmuşdur. Universiteti bitirdikdən sonra 1966-cı ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun aspiranturasına "Elastiklik və plastiklik nəzəriyyəsi" ixtisası üzrə qəbul olmuş, 1971-ci ildə isə Moskva şəhərində namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək, texnika elmləri namizədi alimlik dərəcəsini almışdır. 1975-ci ildən başlayaraq Sabir Quliyev öz elmi axtarışlarını, SSRİ Elmlər Akademiyasının "Mexanikanın Problemləri" İnstitutunda dünya şöhrətli alim, prof. D.İ.Şermanın rəhbərliyi altında davam etdirmişdir. 1988-ci ildə o, Moskvada "Mürəkkəb həndəsəyə malik ikirabitəli cisimlərin gərginlik vəziyyətinin müəyyən edilməsi" adlı doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib, texnika elmləri doktoru alimlik dərəcəsini almışdır.

Fəaliyyəti

Sabir Quliyev 1963-cü ildən 2019-cu ilə kimi ali məktəbdə müəllim vəzifəsində çalışmışdır. O, 1963- 1975-ci illərdə Azərbaycan Politexnik İnstitutunun, 1975-ci ildən isə Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin müəllimi olmuşdur.

Əsərləri

Sabir Quliyev deformasiyaya uğrayan bərk cisimlər mexanikası sahəsində 40 ilə yaxın elmi axtarışlar nəticəsində 100-dən çox elmi məqalə və 13 kitab çap etdirmişdir.

Elmi işlərin əksəriyyəti Rusiyanın Elmlər Akademiyasının akademik nəşrlərində ("Mexanika Tverdoqo Tela" - MTT, "Prikladnaə Matematika i Mexanika" - PMM jurnallarında), Ukrayna EA nəşrlərində ("Prikladnaə Mexanika" - PM), Azərbaycan Respublikasının EA nəşrlərində (Elmlər Akademiyasının Məruzələri, Elmlər Akademiyasının Xəbərləri), həmçinin ABŞ, İngiltərə, Kanada, Almaniya, Yaponiya və i.a. ölkələrin ən mötəbər elmi jurnallarında dərc olunub.

Ölkə daxilində nəşr olunan əsas nəşrlər

• 1994-cü ildə onun ali texniki məktəb tələbələri üçün "Nəzəri mexanikanın qısa kursu" adlı dərsliyi dərc olunub (dos. E.B.Ayvazovla birgə).
• 1995-ci ildə prof. S.Quliyevin yeni bar monoqrafiyası, "Konform inikas" kitabı çap olunub (rus dilində).
• 1998-ci ildə Azərbaycan Respublikasında Azərbaycan dilində Elastiklik nəzəriyyəsi sahəsində ilk ədəbiyyat olan "Elastiklik nəzəriyyəsi" adlı monoqrafiyası nəşr olunub. (elastiklik nəzəriyyəsinin prizmatik tirlərin burulma və əyilmə məsələləri)
• 2001-ci ildə yeni bir kitabı "Elastiklik nəzəriyyəsinin bəzi məsələləri" adlı monoqrafiyası Azərbaycan dilində çapdan çıxıb. (müstəvi məsələləri və lövhələrin əyilməsi məsələləri).
• 2002-ci ildə "Anizotrop lövhələrin gərginlik vəziyyəti" adlı kitabı nəşr olunub (Azərbaycan dilində).
• 2003-ci ildə professor Sabir Quliyevin ali texniki məktəb tələbələri üçün, yenidən işlənmiş və əlavələr edilmiş "Nəzəri mexanika" (qısa kurs) dərsliyi işıq üzü görüb (dos. E.B.Ayvazovla birgə).
• 2004-cü ildə yeni bir monoqrafiyası "Mürəkkəb oblastların konform inikas funksiyaları" dərc olunub (rus və ingilis dillərində).
• 2005-ci ildə "Fəza və müstəvi fermalarının hesabatı" (dos. A.F.Məmmədovla birgə), 2010-cu ildə "Elastiklik nəzəriyyəsinin fiziki qeyri-xətti məsələləri" kitabı çap olunub (Azərbaycan və ingilis dillərində).

Bunlarla yanaşı, professor Sabir Quliyevin Nəzəri mexanikanın bütün bölmələri üzrə (statika, kinematika və dinamika) 5 dərs vəsaiti-kitabları çap olunub.

Rusiya Elmlər Akademiyası tərəfindən nəşr olunan rus və ingilis dillərində yayımlanan məqalə və kitabları

• Двумерные задачи теории упругости, Москва Стройиздат, 1991
• Изгиб круглого кольцевого бруса с прямолинейными разрезами. Известия АН РФ, МТТ, N6, с. 143-150, 1995
• Напряженное состояние в многоугольной пластинке с дугообразными трещинами, Известия АНРФ, МТТ, N3, с. 151-169, 2004
• Koнцентрация напряженной в равномерно-вращающейся круглой пластинке, ослабленной прямолинейными разрезами, Известия АН РФ, МТТ, N1, с. 114-122, 2007;
• Напряженное состояние пластинки от кусочно-однородной нагрузки, Известия АН РФ, МТТ, N1, с. 142-155, 2007
• Колебание многоугольной пластинки ослабленной круглой полостью с двумя прямолинейными разрезами, Известия АН РФ, МТТ, N6, с. 96-115, 2013

Ölkə xaricində ingilis dilində dərc olunan məqalələr

Dunyanın ən nüfuzlu elmi, texniki, tibbi məlumat və analitik şəbəkəsi Elsevier Publishing Company tərəfindən nəşr olunan əsərləri aşağıdakılardır:

• Stressed State of polygonal plate with central circular hollow and two linear cracks, Engineering Fracture Mechnics, v. 27, N 6, p. 601-613, BoyukBritaniya, 1987;
• Torsion of hollow prismatic bars with linear cracks, Engineering Fracture Mechanics, v. 32, N 6, p. 795-806, BoyukBritaniya 1989;
• The bending of an anisotropy plate with a central circular cavity and two rectilinear, Journal of Applied Mathematics and Mechanics, v. 57, N 2, p. 399-406, BoyukBritaniya 1993;
• Stress state of compound polygonal plate, Mechanics Research Communications, N 30, P. 519-530. Nyu-York, ABS, 2003.
• Stress state of a hollow round cylinder with side holes under different pressure and temperature impact, Mechanics Research Communications, N 35, p. 172-180, Nyu-York, ABS, 2008;
• Uniform rotation of a polygonal plate weakened by two linear crack holes, Mechanics Research Communications, N 37, p. 184-190. Nyu-York, ABS, 2010.

Alimin 2017-ci ildə "Springer" beynəlxalq nəşriyyatı tərəfindən Koreyada nəşr olunan "Journal of Mechanical Science and Technology" jurnalında "A variant of the polygonal plate oscillation problem solution" adlı məqaləsi dərc olunub.^[1]

2018-ci ildə Sabir Quliyevin Almaniyada da monoqrafiyası ingilis dilində nəşr olunub. "Lambert" akademik nəşriyyatında çap olunan kitab "Mürəkkəb həndəsəyə malik konturların konform inikas funksiyaları" adlanır. Kitabda kompleks ədədlər, kompleks dəyişən funksiyalar və konform inikas funksiyalar haqqında əsas məlumatlar şərh olunur. Dünya elm aləmində ilk dəfə professor Sabir Quliyev tərəfindən tapılan bir çox konform inikas funksiyaları bu kitaba daxil edilib. Kitabın son bölməsində konform inikas funksiyaları üzərində aparılan bir çox riyazi əməllər verilib.^[2][3]

Dünya elminə gətirdiyi yeniliklər

• Elm aləmində ilk dəfə olaraq müxtəlif düzxətli çatlara malik oblastların 20-yə yaxın inikas funksiyaları və onların əksi(tərsi) olan funksiyalar tapılmışdır.
• Elastiklik nəzəriyyəsinin çoxlu sayda müstəvi məsələlərinin həlli nəticəsində silindrik boşluğa malik prizmatik cisimlərin (boruların) daxili və xarici təzyiq təsirindən yaranan gərginlik vəziyyəti dəqiqləşdirilib sadə şəkil alıb.
• Köməkçi xalis-xəyali funksiyanın daxil olunması nəticəsində baxılan elastiklik məsələsi yalnız bir funksiyanın tapılmasına gətirilir.
• Ciddi riyazi əməliyyatlar əsasında dairəvi boşluğa və yan səthində açılan dairəvi deşiklərə malik dairəvi silindrin müxtəlif daxili, xarici yüklərin və temperaturun təsirindən möhkəmliyi müəyyən olunub.
• Çoxbucaqlı çoxrabitəli müxtəlif deşiklərə və çatlara malik lövhələrin məxsusu rəqs tezliyinin tapılmasının yeni variantı təklif olunur.

Bu elmi yeniliklər riyazi elastiklik nəzəriyyəsi üzrə dünya elminə töhfələr verən Azərbaycanda və dünyanın ən məşhur elmi jurnallarında (SCİ indeksli jurnallarda) ABŞ, İngiltərə, Rusiya, Fransa, Yaponiya, Koreya, Ukrayna və s. çap olunmuşdur.

Mükafatları

Sabir Quliyev Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə Azərbaycan elminin inkişafındakı xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikasının “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunmuşdur.^{[4] [5]}

Ailəsi

4 övladı var. Sabir Quliyev tanınmış aparıcı, İctimai Televiziyanın əməkdaşı Nigar Sabirqızının atasıdır.

İstinadlar

1. "azertag.az" (azərb. ‎). 11 aprel 2019 tarixində arxivləşdirilib.
2. "azertag.az" (azərb. ‎). 12 aprel 2019 tarixində arxivləşdirilib.
3. ""Mürəkkəb həndəsəyə malik konturların konform inikas funksiyaları" kitabı". 2020-10-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-08.
4. "Memarlıq və İnşaat Universitetinin əməkdaşları təltif edildi". 2020-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-08.
5. "anl.az" (azərb. ‎). 11 aprel 2019 tarixində arxivləşdirilib.