Böyük Qarakilsə

Böyük Qarakilsə, Kirovakan, Vanadzor — Ermənistan Respublikasında şəhər, Loru mərzinin inzibati mərkəzi. Keçmiş Quqark rayonunun inzibati mərkəzi.

Şəhər
Böyük Qarakilsə
40°48′46″ şm. e. 44°29′18″ ş. u.HGYO
Ölkə	Ermənistan
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1828
Sahəsi	25,1 km²
Mərkəzin hündürlüyü	1.350 ± 1 m
Saat qurşağı	UTC+4
Əhalisi
Əhalisi	90.525 nəf. (2017)
Rəsmi dili	erməni dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi	2001–2024
Nəqliyyat kodu	36
Digər
vanadzor.am {{ref-ermənicə}}
Xəritəni göstər/gizlə Böyük Qarakilsə
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

1924-cü ildən respublika tabelidir. İrəvan şəhərindən 145 km məsafədədir.

Böyük Qarakilsə İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasının Pəmbək bölgəsində kənd olmuşdur. 1930-cu il sentyabrın 9-da yaradılıb. 1935-ci il yanvarın 3-ə qədər Böyük Qarakilsə (1930–1935)^[1][2], Erm. SSR AS RH-nin 3.l.1935-ci il fərmanı ilə həmin tarixdən 1993-cü ilə, yəni ləğv olunana qədər Kirovakan^[1], 1993-cü ildən etibarən isə Vanadzor adlandırılmışdır.

Toponim alban məbədinin adı əsasında yaranmışdır. Həmin ərazidə yerləşən kilsə qara daşdan tikildiyi üçün Qarakilsə adlanmış və sonra da Qarakilsə toponimə çevrilmişdir. "Böyük" sözü fərqləndirici əlamət bildirir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir.

Coğrafiyası

Şəhər Bazum və Pəmbək silsilələri arasındakı çökəklikdə yerləşir.

Əhalisi

1835-ci ilə olan məlumata əsasən Gürcüstan quberniyasının Şörəyel – Pəmbək distansiyasında, Pəmbək çayının sağ sahilində yerləşən Qarakilsə kəndinin əhalisi 103 tatar ailəsindən ibarət idi.^[3]

1980-ci ildə 149 min əhalisi olub və əhalinin əksəriyyətini azərbaycanlılar təşkil edirdi.

İstinadlar

1. Кировакан // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. V ҹилд: Италија—Куба. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1981. С. 592.

   Orijinal mətn  (az.)  

   КИРОВАКАН (1935 иләдәк Гаракилсә) – Ерм. ССР-дә шәһәр. Базум вә Пәмбәк силсиләләри арасындакы чөкәкликдә, Пәмбәк, Тандзут вә Ванадзорикет чајларынын бирләшдији јердәдир. Д.ј. ст. Автомобил јоллары говшағы. Әһ. 149 мин (1980). Кимја, машынгајырма, јүнҝүл вә јејинти сәнајеси, ИЕМ; педагожи ин-т, өлкәшунаслыг музеји, драм театры вә с. вар. Тикинти материаллары истеһсал олунур. С. М. Кировун шәрәфинә адландырылмышдыр.
2. PDF versiyası, səh. 71. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: İ. M. Bayramov; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 2002, 696 səh. ISBN 5-8066-1452-2
3. Статистическое описание Закавказского края. В двух частях одной книгой с присовокуплением статьи "Политическое состояние Закавказского края в исходе XVIII века и сравнение онаго с нынешним". Составитель Орест Евецкий. Напечатано в Типографии Штаба отдельного Корпуса Внутренне стражи, Санкт-Петербург, 1835 г.: Часть 2.Статистическое описание провинций составляющий край Закавказский. Глава I. Грузия, 126.Примечательные места, стр. 152