Pax Britannica

Pax Britannica (Paks Britannika; hərf. Britaniya sülhü) — böyük dövlətlər arasında nisbi sülh dövrü üçün istifadə edilən termin. Bu müddət ərzində Britaniya imperiyası qlobal hegemon gücə çevrilmiş, əlavə qeyri-rəsmi imperiya formalaşdırmış və "qlobal polis" rolunu qəbul etmişdir.^[1][2]

1886-cı ildə Britaniya imperiyasının mürəkkəb xəritəsi. Britaniyanın əraziləri çəhrayı rəng ilə işarələnmişdir.

1815–1914-cü illərdə Britaniyanın "imperator əsri" adlandırılan dövrdə^{[3] [4]} təxminən 10,000,000 kvadrat mil (26,000,000 km²) ərazi və 400 milyon insan Britaniya imperiyasına daxil olmuşdur. ^[5] Napoleon Fransası üzərində qələbə britaniyalıları Orta Asiyada Rusiyadan başqa heç bir ciddi beynəlxalq rəqibsiz qoymuşdur.^[6] Rusiya Balkanlarda təsirini genişləndirməyə çalışmışdı, lakin britaniyalılar və fransızlar Krım müharibəsində onları məğlub etmiş, bununla da zəifləmiş Osmanlı imperiyasını qorumuşdular.

Britaniya tacirləri, yükgöndərənləri və bankirləri digər imperiyalara nisbətən o qədər böyük üstünlüyə malik idilər ki, onun müstəmləkələri ilə yanaşı, qeyri-rəsmi imperiyası da var idi.^[7][8][9]

Həmçinin bax

Mənbə

İstinadlar

1. Johnston, pp. 508–10.
2. Porter, p. 332.
3. Hyam, p. 1.
4. Smith, p. 71.
5. Parsons, p. 3.
6. Porter, p. 401.
7. Porter, p. 8.
8. Marshall, pp. 156–57.
9. Cameron, pp. 45–47.

Ədəbiyyat və əlavə ədəbiyyat

• Albrecht-Carrié, René. A Diplomatic History of Europe Since the Congress of Vienna (1958), 736pp; a basic introduction, online free to borrow
• Bartlett, C. J. Peace, War and the European Powers, 1814-1914 (1996) brief overview 216pp
• Bury, J. P. T. ed. The New Cambridge Modern History: Vol. 10: the Zenith of European Power, 1830-70 (1964)
• Cameron, Rondo; Bovykin, V.I., redaktorlar International Banking: 1870–1914. New York, NY: Oxford University Press. 1991. ISBN 978-0-19-506271-7.
• Darby, H. C. and H. Fullard The New Cambridge Modern History, Vol. 14: Atlas (1972)
• Darwin, John. Unfinished Empire: The Global Expansion of Britain. London, England: Allen Lane. 2012.
• Dalziel, Nigel. The Penguin Historical Atlas of the British Empire. Penguin. 2006. ISBN 0-14-101844-5. 2023-07-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-27.
• Falola, Toyin; Warnock, Amanda. Encyclopedia of the middle passage. Greenwood Press. 2007. ISBN 9780313334801.
• Ferguson, Niall. Empire: The Rise and Demise of the British World Order and the Lessons for Global Power (2002),
• Hinsley, F.H., ed. The New Cambridge Modern History, vol. 11, Material Progress and World-Wide Problems 1870-1898 (1979)
• Hyam, Ronald. Britain's Imperial Century, 1815–1914: A Study of Empire and Expansion. Palgrave Macmillan. 2002. ISBN 978-0-7134-3089-9. 3 July 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 July 2009.
• Johnston, Douglas M.; Reisman, W. Michael. The Historical Foundations of World Order. Leiden, South Holland: Martinus Nijhoff Publishers. 2008. ISBN 978-9047423935. 2023-01-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-27.
• Kennedy, Paul. The Rise and Fall of the Great Powers Economic Change and Military Conflict From 1500-2000 (1987), stress on economic and military factors
• Kissinger, Henry. Diplomacy (1995), 940pp; not a memoir but an interpretive history of international diplomacy since the late 18th century
• Marshall, P. J. The Cambridge Illustrated History of the British Empire. Cambridge University Press. 1996. ISBN 0-521-00254-0. 16 January 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 July 2009.
• Parsons, Timothy H. The British Imperial Century, 1815–1914: A World History Perspective. Rowman & Littlefield. 1999. ISBN 0-8476-8825-9. 3 July 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 July 2009.
• Porter, Andrew. The Nineteenth Century, The Oxford History of the British Empire Volume III. Oxford University Press. 1998. ISBN 0-19-924678-5. İstifadə tarixi: 22 July 2009.
• Pugh, Martin. Britain since 1789: A Concise History. Macmillan. 1999. ISBN 0-312-22359-5. İstifadə tarixi: 20 April 2010.
• Rich, Norman. Great Power Diplomacy: 1814-1914 (1991), comprehensive survey
• Seaman, L.C.B. From Vienna to Versailles (1955) 216pp; brief overview of diplomatic history online Arxivləşdirilib 2017-08-02 at the Wayback Machine
• Seton-Watson, R. W. Britain in Europe, 1789–1914. (1938); comprehensive history online
• Smith, Simon. British Imperialism 1750–1970. Cambridge University Press. 1998. ISBN 978-3-12-580640-5. İstifadə tarixi: 22 July 2009.
• Thackeray, Frank. Events That Changed Great Britain since 1689. Greenwood Publishing Group. 2002. ISBN 0-313-31686-4.
• Ward, A.W. and G. P. Gooch, eds. The Cambridge History of British Foreign Policy, 1783-1919 (3 vol, 1921–23), old detailed classic; vol 1, 1783-1815 ; vol 2, 1815-1866; vol 3. 1866-1919