Omsk

Omsk — Rusiyada şəhər, Omsk vilayətinin inzibati mərkəzi. 1918-1920 illərdə Rusiya milli hökumətininnin (Ağ Rusiyanın) paytaxtı.

Omsk
Омск
Bayraq[d] Gerb[d]
54°58′ şm. e. 73°23′ ş. u.HGYO
Ölkə	Rusiya
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1716
İlk məlumat	1716
Sahəsi	572,9 km²[1]
Mərkəzin hündürlüyü	90 m
Saat qurşağı	UTC+06:00
Əhalisi
Əhalisi	1.110.836 nəf. (2023)[2]
Rəsmi dili	rus dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	+7 3812
Poçt indeksi	644000–644960[3]
Digər
омск.рф
Xəritəni göstər/gizlə Omsk
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əhalisinə görə - 1 160 670 (2013) - Sibirdə ikinci, Rusiyada səkizinci yerdədir. İri nəqliyyat qovşağı və sənaye mərkəzidir: yüngül, yeyinti, poliqrafiya, kimya, neftkimya və aviakosmik sənayesi var.

Yerləşməsi

Şəhər Qərbi Sibir düzənliyinin cənub hissəsində, İrtışın Oma qovuşmasında, Omsk vilayətinin cənub hissəsində yerləşir. Başqa şəhərlərlə olan məsafəsi:

• Tobolsk - 679 km.
• Tümen - 629 km.
• Nijnevartovsk - 1483 km.
• Kurqan - 543 km.
• Petropavlovsk (Qazaxıstan) ~ 256 км
• Novosibirsk - 663 km.
• Kemerovo - 937 km.
• Kostanay (Qazaxıstan) -706 km.
• Karaqanda (Qazaxıstan) - 863 km.
• Pavlodar (Qazaxıstan) - 412 km.

Tarixi

Omsk qalasının əsası 1716-cı ildə kazaklar tərəfindən qoyulub. Qalanın inşasını I Pyotrun sərəncamı ilə Buhqoltsev aparıb. 1797-ci ilə kimi Omsk sürgün yeri və çöldə yaşayan türk və monqol xalqları ilə sərhəd qalası olub. 19-cu əsrdə əvvəlcə, Qərbi Sibirin və müasir Şimali Qazaxıstanın böyük ərazisini əhatə edən Qərbi-Sibir diyarının, sonra isə Çöl general-qubernatorluğun mərkəzi olur.

1850-1854 illərdə Omsk sürgünündə Dostoyevski olur. “Ölü evdən məktublar” əsərində yazıçı sürgündə keçirdiyi vaxt barədə öz təəsuratlarını bölüşür.

Demək lazımdır ki, 20-ci əsrin əvvəlində Omsk diyarının hökuməti, Omsk Dövlət universitetinə onun adını vermək istəyir.

1914-cü ilin əvvəlində Dəmir yolu idarəsi tikilməyə başlayır, tikinti macar əsirlərinin gücü ilə aparılır. 1915-ci ildə Omskda ilk su kəməri çəkilir.

Rusiyada vətəndaş müharibəsi illərində Omsk əvvəl Müvəqqəti Sibir hökumətinin qərargahı, sonra isə Avksentyevin başçılıq etdiyi Müvəqqəti Ümurrusiya hökumətinin, daha sonra isə Kolçakın başçılıq etdiyi hökumətin qərargahı olur.

Demək olar ki Vətəndaş müharibəsi illərində Omsk ağqvardiyaçıların əsas istinadgahı olur.

1948-ci ildə şəhərdə kütləvi yaşıllaşdırma aparılır.

Müəssisələri

• Omsk neft emalı zavodu
• Omsk şin zavodu
• Omsk tank və ekskavator zavodu
• Omsk pivəbişirən müəssisələri

İstinadlar

1. http://omsk.infomsk.ru/geografiya_omska.
2. https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 (rus.). Росстат, 2023.
3. http://www.geopostcodes.com/Omsk_Omsk_oblast.