Lurker (hərf. gizlənən) — internet mədəniyyətində onlayn icmanın adətən, müşahidə edən, lakin iştirak etməyən üzvü.[1] Dəqiq tərif məzmundan asılıdır. Lurkerlər onlayn icmalardakı bütün istifadəçilərin böyük bir hissəsini təşkil edir.[2] Lurkinq istifadəçilərə onlayn icmanın qaydalarını iştirak etməzdən əvvəl öyrənməyə imkan verir və nəticədə lurkinqdən çıxan zaman sosiallaşmalarını yaxşılaşdırır.[3] Bununla belə, lurkinq zamanı sosial təmasların olmaması bəzən lurkerlər arasında tənhalığa və ya apatiyaya səbəb olur.[4]
Lurkerlərə brauzerlər, yalnız oxuyan iştirakçılar, ictimai olmayan iştirakçılar, qanuni periferik iştirakçılar, köməkçi öyrənənlər və ya yatanlar da deyilir.[5]
Kompüter vasitəçiliyi ilə kommunikasiyanın başlanğıcından bəri lurkinq icma üzvlərini narahat edirdi.[3] "Lurk" termininin ilk dəfə istifadə edilməsi XIV əsrə təsadüf edir.[6] Bu söz, çox vaxt pis bir məqsəd üçün gizlənən birinə aiddir. 1980-ci illərin ortalarında BBS populyarlaşdıqda bu söz internetdə istifadə olunmağa başladı. İstifadəçilər BBS-ə telefon xətti vasitəsilə girə bilirdi.[7] Sistemdən istifadə edənlərin və resursları istehlak edənlərin töhfə verəcəyi gözlənilirdi. Lurkerlər heç bir töhfə vermədən telefon xəttini uzun müddət məşğul saxladıqları üçün onlara tez-tez pis baxılır və BBS-ni idarə edən sistem operatoru tərəfindən sistemdən qadağan edilirdi.
Bu gün lurkerlərə həm müsbət, həm də mənfi baxırlar. Bir çox icmalarda lurkerlər hələ də havayı yerə istifadə edənlər kimi görünür.[8] Onlar "geri qaytarmadan götürdükləri" üçün ictimai malların istifadəsi kimi qəbul edilir. Bununla belə, bəzi icmalar yeni gələnləri lurkinqə təşviq edir.[9] Yeni başlayanlar lurkinq etməklə cəmiyyətin mədəniyyəti haqqında daha çox öyrənə, cəmiyyətin sosial normalarını başa düşə və cəmiyyətin əsas üzvləri ilə tanış ola bilərlər.[10] Kütləvi informasiya vasitələri üçün auditoriya təmin etdiklərinə görə lurkerlər müasir cəmiyyətlərdə də müsbət qarşılanır.[3] Lurkerlərin olması çox vaxt reklam dəstəyi almaq üçün əsasdır.
Kompüter vasitəçiliyi ilə işləyən icmalarda lurkerləri izləmək çox vaxt çətindir.[3] Göndərmədikləri və əsasən yalnız məzmunu oxuduqları üçün izlənilə bilən bir neçə iz buraxırlar. Açıq mənbəli layihə icmalarında təxmin edilir ki, istənilən vaxt cəmiyyətin 50%-dən 90%-ə qədəri lurker ola bilər.[11] Cəmiyyətdən asılı olaraq, bu, 1% qaydasına uyğun ola bilər.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
