Kərkük mühafəzəsi

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Kərkük (dəqiqləşdirmə).

Kərkük mühafəzəsi (ərəbcə: محافظة كركوك) – İraqda inzibati-ərazi vahidi.

mühafəza
Kərkük mühafəzəsi
ərəb. محافظة كركوك‎ kürd. پارێزگای کەرکووک süry. ܟܪܟ ܣܠܘܟ türk. Kerkük ili
35°22′ şm. e. 44°08′ ş. u.HGYO
Ölkə	İraq
İnzibati mərkəz	Kərkük
Ən böyük şəhərləri	Kərkük
Qubernator	Nəcməddin Kərim
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi	9,679 km²
Hündürlük  Maksimal  Minimal	1,139 m 116 m
Saat qurşağı	+3
Əhalisi
Əhalisi	1,548,200[1] nəfər (2015)
Əhalinin sıxlığı	15.995 nəfər/km²
Etnik tərkib	Kürdlər Ərəblər Türkmanlar Aysorlar
Dini tərkib	İslam Xristianlıq
Rəsmi dillər	Kürd dili Ərəb dili Türk dili
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu	IQ-KI
Telefon kodu	+(964) 50
Poçt indeksi	36001[2]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

Kərkük mühafəzəsi Ərbil, Səlahəddin və Süleymaniyyə mühafəzələri ilə həmsərhəddir. 1947-ci ildə 20,355 km² ərazisi olan Kərkük mühafəzəsi inzibati cəhətdən Çəmçəməl, Daquq, Kərkük və Kifri qəzalarına bölünürdü. 1962-ci ildə elin ərazi bölgüsünə dəyişiklik edildi və artıq o, Çəmçəməl, Həvicə, Kərkük, Kifri və Tuzxurmatu qəzalarından ibarət oldu. 1962-ci ildə yeni qəzaların yaradılmasına baxmayaraq mühafəzənin ümumi ərazisi dəyişikliyə məruz qalmamışdı. 1970-ci ildən başlayaraq Kərkük mühafəzəsindən bəzi qəzalar qoparılaraq qonşu mühafəzələrə birləşdirildi. 1975-ci ildə Kərkük elinin Çəmçəməl və Kalar qəzaları qoparılaraq Süleymaniyyə mühafəzəsinə, Kifri qəzası Diyala mühafəzəsinə, Tuzxurmatu qəzası isə Səlahəddin mühafəzəsinə birləşdirildi. 1976-cı ildə Kərkük mühafəzəsinin adı dəyişdirilərək Ət-Təmim adlandırıldı. 1997-ci ildə artıq Kərkük mühafəzəsinin ərazisi xeyli azalaraq 9,679 km²-ə qədər endi, hazırda mühafəzənin sahəsi 10,282 km² təşkil edir və inzibati mərkəzi Kərkük şəhəridir.

Əhalisi

İllər	Əhali[3]
1935 sa.	223,634[4]
1947 sa.	286,005[4]
1957 sa.	388,839[4]
1965 sa.	474,000[4]
1977 sa.	495,425[4]
1987 sa.	601,219[4]
1997 sa.	753,171[4][5]
2003 r.t.	839,121[5][6]
2007 r.t.	902,019[7]

Etnik tərkib

1957-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almanın 1959-cu ildə açıqlanmış yekun nəticələrinə əsasən Kərkük mühafəzəsində əhalinin 45%-ni (təxminən 180 min nəfər) İraq türkmanları təşkil edirdi.^{[8][9][10][11]}

Kərkük mühafəzəsinin və Kərkük şəhərinin etnik tərkibi (1957)^[12]

Etnik qrup	Kərkük mühafəzəsi (1957)		Kərkük şəhəri (1957)
	Əhali	%	Əhali	%
kürd	187 593	48.23%	40 047	33.26%
ərəb	109 620	28.18%	27 127	22.53%
türkman	83 371	21.44%	45 306	37.63%
aysor	1 605	0.41%	1 509	1.25%
yəhudi	123	0.03%	101	0.08%
digər	6 627	1.70%	6 312	5.24%
cəmi	388 939	100%	120 402	100%

İnzibati-ərazi bölgüsü

Qəzaları	Əhali, 2003 r.t.
Kərkük qəzası	622,249[13]
Havicə qəzası	151,267[13]
Daquq qəzası	40,237[13]
Dibs qəzası	34,254[13]
Cəmi	848,007[13]

Nahiyələr

Yaşayış məntəqəsi	Əhali (2008)[14]
Kərkük qəzası	961 411
Kərkük nahiyəsi	702 809
Qaraəncir nahiyəsi	130 846
Leylan nahiyəsi
Multaqa nahiyəsi	44 988
Şivan nahiyəsi	34 895
Təzəxurmatu nahiyəsi	27 359
Yayçı nahiyəsi	20 514
Daquq qəzası
Daquq nahiyəsi
Dibs qəzası	95 166
Altınkörpü nahiyəsi	53 472
Dibs nahiyəsi	29 696
Sərgəran nahiyəsi	11 998
Həvicə qəzası
Abbasi nahiyəsi
Həvicə nahiyəsi
Rəşad nahiyəsi
Riyad nahiyəsi
Zab nahiyəsi
Kərkük mühafəzası

Şəhərləri

• Kərkük

Qəsəbələri

• Altunkörpü
• Daquq
• Qarahəsən
• Təzəxurmatu

İstinadlar

1. "Provinces, Cities and Urban Centers – Overview : Iraq". 2018-04-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-14.
2. Kərkük şəhərinin poçt indeksi – Cybo Global Business Directory^{[ölü keçid]} (ing.)
3. Administrative Divisions of Countries ("Statoids") Arxivləşdirilib 2008-03-20 at the Wayback Machine 1935 , 1947 , 1957 , 1965 , 1977 , 1987 , 1997 census of İraq
4. Statoids (Worldwide reference for states, provinces, governorates, counties, districts, and other subdivisions of countries.) :Provinces of Iraq Arxivləşdirilib 2022-09-01 at the Wayback Machine
5. World Gazetteer :Irak: divisions administratives (population et superficie) Arxivləşdirilib 2022-03-26 at the Wayback Machine
6. Iraq's 2003 Official Census by Ministries of Trade and Planning for the Food Coupon Distribution for the UN Oil-for-Food Program
7. Inter-Agency Information and Analysis Unit (İAU): Iraq Information Portal :Kirkuk Governorate Profile Arxivləşdirilib 2011-02-06 at the Wayback Machine
8. "Statistical Compilation Relating to the Population Census of 1957 (in Arabic), I, Part IV, 170," Iraq, Ministry of the Interior, in Hanna Batatu, The Old Social Classes and the Revolutionary Movements of Iraq (Princeton: Princeton University Press, 1989), p. 913; David McDowall. A modern history of the Kurds Arxivləşdirilib 2021-12-18 at the Wayback Machine. London: I.B. Tauris, 2007, p. 3. ISBN 9781850434160
9. Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO) :The Turkmen of Iraq: Underestimated, Marginalized and exposed to assimilation Terminology Arxivləşdirilib 2017-10-18 at the Wayback Machine
10. "Turkmen Nature of Kerkuk". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-21.
11. Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO) :Iraqi Turkmen: Update on the Situation of Iraqi Turkmen Arxivləşdirilib 2021-11-29 at the Wayback Machine
12. 1957-ci ildə aparılmış siyahıya almanın ilkin nəticələri
13. GeoHive (Global Statistics is a collection of tables and graphs providing a statistical look at countries, their population, area, capital, main cities, etc.) :Administrative units the Republic of Iraq — Kirkuk Arxivləşdirilib 2011-08-19 at the Wayback Machine
14. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2020-11-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-16.