Bell V-22 Osprey

Bell V-22 Osprey (ing. osprey — balıq qartalı) — özündə həm təyyarənin, həm də vertolyotun xüsusiyyətlərini birləşdirən ABŞ konvertoplanı.

V-22 Osprey
ABŞ hərbi dəniz donanmasının USS Karl Vinson aviadaşıyıcısına eniş edən MV-22
Tipi	Hərbi nəqliyyat təyyarəsi
İstehsalçı	Bell Textron Helicopter Boeing
İlk uçuş	19 mart 1989-cu il
İstismara verilmə tarixi	13 iyun 2007-ci il
İstismarçılar	ABŞ dəniz piyadaları korpusu ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri ABŞ hərbi dəniz donanması
İstehsal ili	1988 – davam edir
Buraxılış sayı	200+ (2014-cü ildə)[1]
Hazırlanma dəyəri	35.6 milyard ABŞ dolları[2]
Vahidinin qiyməti	MV-22: 72.1 milyon ABŞ dolları (2015-ci ildə)
Baza modeli	Bell XV-15
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

1980-ci ildə İran girov böhranı ərzində baş tutmuş “Qartal caynağı” əməliyyatının uğursuzluqla nəticələnməsi ABŞ Müdafiə Nazirliyində uzun məsafə, yüksək sürətli, vertikal eniş-qalxış əməliyyatları icra edə bilən bir təyyarəyə ehtiyacın olduğunu üzə çıxardı. Nəticədə, 1981-ci ildə “Birgə istismar eniş-qalxış eksperimental təyyarə” proqramı üzərində iş başlandı. “Bell Textron Helicopter” və “Boeing Helicopters” şirkətləri arasındakı əməkdaşlıq nəticəsində 1983-cü ildə V-22 adlı təyyarələrin istehsalını təşkil etmək məqsədilə müqavilə imzalandı. Təyyarə hər iki şirkətin birgə komandası tərəfindən istehsal olunur. V-22 ilk uçuşunu 1989-cu ildə həyata keçirdi və bunun ardınca təyyarə üzərində uçuş sınaqları və dizayn dəyişikliyi baş tutdu. Hərbi məqsədli ilk tiltrotor təyyarənin istehsalı olduqca mürəkkəb və çətin olduğuna görə mütəxəssislər bunun üzərində uzun illər çalışmalı oldu.

ABŞ dəniz piyadaları korpusu 2000-ci ildə Osprey təyyarələri üçün şəxsi heyət hazırlıqlarına başladı və 2007-ci ildə bu proses tamamlandı. Bu təyyarələr CH-46 “Sea Knights” helikopterlərini əvəz etmək məqsədilə silahlanmaya qəbul edilmişdir. ABŞ dəniz piyadaları korpusu və ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrində xidmətə qəbul edildikdən sonra V-22 “Osprey”lər İraq, Əfqanıstan, Liviya və Küveyt üzərində bir çox hərbi əməliyyatlarda iştirak etmişdir.

Bu uçan aparat qanadlarının qırağında qondolada yerləşən və 98 dərəcə çevrilə bilən iki Rolls-Royce T406 mühərriki ilə təchiz olunub. Üç trapesiyavari pərvazı olan vint, öz aralarında qanadın içində keçən sinxronizə edən şaftla bağlıdır. Həmin şaft həmçinin uçan aparatın bir mühərriklə otuzdurulması imkanını təmin edir. Konstruksiyanın çəkisinin azaldılması məqsədi ilə aparatın 70% (5700 kq) kömür və şüşəplasik əsasında epoksid bağlayıcısı olan kompozit materialından istehsal olunur ki, bu da onun çəkisini metal analoqundan 1/4 dəfə yüngül edir.

ABŞ dəniz piyadaları korpusu əsgərləri V-22 konvertoplanından atılarkən

Həmçinin bax

• Hərbi nəqliyyat təyyarəsi
• ABŞ dəniz piyadaları korpusu
• ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri

İstinadlar

1. Berard, Yamil. "Bell to lay off 325 workers as V-22 orders decline Arxivləşdirilib 2014-05-17 at Archive.today"
2. "Department of Defense, Fiscal Year (FY) 2013 President's Budget Submission, Aircraft Procurement, Navy, Vol. 1–57." Arxivləşdirilib 2012-06-19 at the Wayback Machine U.S. Department of the Navy, fevral 2012

Xarici keçidlər

• Official Boeing V-22 site
• Official Bell V-22 site
• V-22 Osprey history on Navy.mil
• CV-22 fact sheet on USAF site
• V-22 page on GlobalSecurity.org
• "The V-22 Osprey", Documentary on the V-22 In Iraq