Böyük Britaniya tarixi

Böyük Britaniya tarixi — Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının tarixi.

İngiltərə, Şotlandiya, Uels və Şimali İrlandiyanın tarix öncəsi dövrlərini əhatə edir. 1800–1922-ci illəri arasında İrlandiyanın hamısı Birləşmiş Krallığın bir hissəsi sayıldığı üçün bu dövrlərdə İrlandiyanın tarixi də Birləşmiş Krallıq tarixinin bir hissəsi sayılır. Birləşmiş Krallığın ən qədim xalqlarını keltlər təşkil edir. E.ə. 55 və e.ə. 410 illəri arasında Britaniya adaları Roma İmperiyasına bağlı Britannia əyalətini təşkil. V əsrdə bölgə Xristianlığın təsiri altına girdi. Eyni illərdə Cermen bir xalq olan Anglosaksonlar böyük kütlələr halında namizədə köç etdilər. 1066–1154-cü illəri arasında yenə bir Cermen irqi olan Normanlar namizədi ələ keçirdilər. İngilislər bu Cermen irqlərinin davamını meydana gətirməkdədirlər. Skoçlar, Galliler və İrlandiyalılar isə Keltlerin davamıdır.

Britaniya İmperiyası

Əsas məqalə: Britaniya İmperiyası

Tüdorlar Xanədanı Dövründə İngiltərə Krallığı güclənərək Şotlandiyanı geridə buraxdı. İngiltərə Kraliçası I Elizabeth 1588-ci ildə Avropanın ən güclü donanması olan İspan Armadasını məğlubiyyətə uğradaraq Britaniya imperiyasının təməllərini atdı. 17. əsrdə gedərək güclənən İngiltərə Şimal Amerikada koloniyalar qurdu. 1707-ci ildə İngiltərə və Şotlandiya birləşərək Böyük Britaniya Krallığını qurdular. 1800-cü ildə də bu birliyə İrlandiyanı da qataraq Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı quruldu. 1837–1901 illər arasında hökm sürən I Victoria dövründə Birləşmiş Krallıq, "üzərində günəş batmayan" Britaniya İmperiyasını qurdu. 1921də gəlindiyində bu imperatorluq Hindistan, Şimali Amerika, Orta Şərq, Avstraliya və Afrika daxil 36,6 million km²lik bir sahəni əhatə edir, 458 milyon şəxsiyyət bir əhaliyə hökm edirdi. Alan və əhali baxımından dünyanın dörddə biri Britaniyanın suverenliyi altında yaşayırdı.

XX əsr

XX əsrdə bu imperatorluq yavaş-yavaş geriləməyə başladı. 1922-ci ildə İrlandiya müstəqilliyini qazandı. 1947-ci ildə Hindistan və Pakistan müstəqil ölkələr halına gəldilər. 1948-ci ildə Birləşmiş Krallıq Fələstindən geri çəkildi. Bunu 20. əsr boyunca saysız ölkələr izlədi. 1997-ci ildə Hong Kongun müstəqilliyi qazanması Birləşmiş Krallığın müstəmləkə imperiyasının ən son hissəsi kimi görülə bilər. Birləşmiş Krallığın keçmiş müstəmləkələri günümüzdə İngilis Millətlər Birliyində iqtisadi və siyasi əməkdaşlıq etməkdədirlər. Birləşmiş Krallıq super güc olma sifətini ABŞ-yə kaptırmış olmaqla birlikdə dünyanın ən güclü ölkələri arasında yerini qorumaqdadır. Birləşmiş Krallıq avro bölgəsinin xaricində qalmaqla birlikdə Avropa Birliyinin ən əhəmiyyətli ölkələri arasındadır.

XXI əsr

2001-ci ilin seçkilərində Leyborist Partiyası yenidən qabil gəlib, halbuki seçicilərin aktivliyi son 80 il ərzində ən aşağı səviyyəsinə çatmışdı.^[1]

İstinadlar

1. Turnout 'at 80-year low' Arxivləşdirilib 2009-01-13 at the Wayback Machine news.bbc.co.uk, 8 June 2001