Anzak

ANZAK (Australian and New Zealand Army Corps; ANZAC) — Birinci dünya müharibəsində ingilis ordusunda döyüşən, Avstraliyalı və Yeni Zelandiyalı əsgərlərdən ibarət olan birləşmiş ordu hissəsi. Bu ordu birləşməsinin əsgərləri Türkiyədə Anzaklar adlandırılır.

"Kərənay çağırır": Avstraliyada 1914–1918 arasında istifadə edilən kərənay

Anzak ifadəsi Australian and New Zealand Army Corps (tərc. Avstraliya və Yeni Zelandiya Ordu Birləşməsi) sözlərinin baş hərflərindən meydana gələn abbreviaturadır. Birinci dünya müharibəsinin başlanğıcında bu iki ölkəyə aid olan birliklərin qatılması ilə yaradılan ordu birləşməsi bu qısaldılmış adla tarixdəki yerini almışdır. Antanta tərəfindən Bosfor və Dardanel boğazlarının və İstanbulun ələ keçirilməsi üçün başladılan "Dardanel əməliyyatı" çərçivəsində 1915-ci il 25 aprel tarixində Arıburnu adlı yerdə baş verən döyüşdə Anzaklar 5 min nəfərdən artıq itki verərək geri çəkilməli olmuşdular. Türklərə qarşı müvəffəqiyyət qazana bilməsələr də, daha sonra Yaxın Şərq və Avropa döyüş meydanlarında əhəmiyyətli xidmətlər göstərmişlər.

Tarixi

Gelibolu döyüşündən sonra Anzak qoşunlarının məşhur təsviri

Onun yaradılmasının planlaşdırılması 1914-cü ilin noyabrında, Avstraliya və Yeni Zelandiya qoşunlarının ilk kontingentinin Avropaya konvoyda olduğu vaxt başladı.  Bununla belə, Kanada Ekspedisiya Qüvvələrinin Solsberi düzənliyindəki təcrübəsindən sonra, Avstraliya və Yeni Zelandiyalıları yaşayış və təchizat çatışmazlığı səbəbindən ingilis qışına məruz qoymamaq qərara alındı, buna görə də Qərb Cəbhəsi Fransaya köçməzdən əvvəl təlim üçün Misirə göndərildi.^[1] Böyük Britaniyanın Müharibə üzrə Dövlət Katibi Horatio Kitçener Britaniya Hindistan Ordusunun zabiti general Uilyam Birdvudu korpusa komandanlıq etmək üçün təyin etdi və o, həmçinin Hindistan Ordusundan korpus personalının əksəriyyətini lavazimatla təmin etdi.  Birdvud korpusa komandanlıq etmək üçün 21 dekabr 1914-cü ildə Qahirəyə gəldi.^[2]

Əvvəlcə korpusu Avstraliya Ordusu Korpusu adlandırmaq nəzərdə tutulmuşdu, bu başlıq Yeni Zelandiyalılar və Avstraliyalıların idman yarışlarında Avstraliya kimi birlikdə yarışdıqları dövrün ümumi təcrübəsinə uyğun olaraq vahid gündəliyində istifadə edilmişdir.^[3] Bununla belə, Yeni Zelandiya əsgərlərinin şikayətləri Avstraliya və Yeni Zelandiya Ordu Korpusu adının qəbul edilməsinə səbəb oldu.  Administrasiyanın məmurları başlığı çox çətin gördüklərinə görə tez A.N.Z.A.C abbreviaturasını qəbul etdilər.^[4] Qısa müddət sonra rəsmi olaraq korpusun kod adı olaraq qəbul edildi, lakin Gelibolu çıxarılmasından sonra qoşunlar arasında ümumi istifadə olunmadı.^[5]

Həmçinin bax

• Birinci dünya müharibəsi
• Çanaqqala döyüşü

İstinadlar

1. Beckett, Ian. The Making of the First World War. Yale University Press. 2012.
2. Bean, Charles. The Story of ANZAC from the outbreak of war to the end of the first phase of the Gallipoli Campaign, May 4, 1915. Angus and Robertson. 1941a. səh. 117.
3. Davidson, Leon. Scarecrow Army: The Anzacs at Gallipoli. Black Dog Books. 2005. səh. 24.
4. Davidson, Leon. Scarecrow Army: The Anzacs at Gallipoli. Black Dog Books. 2005. səh. 24.
5. Bean, Charles. The Story of ANZAC from the outbreak of war to the end of the first phase of the Gallipoli Campaign, May 4, 1915. Angus and Robertson. 1941a. 124–125.