From Wikipedia, the free encyclopedia
Ada ölkəsi — ana bölgəsi bir və ya bir çox adalardan ibarət olan ölkələr üçün istifadə edilən coğrafi termin. Dünyadakı ölkələrin 49 dənəsi ada ölkəsi olub, bu sayı bütün ölkələrin təxminən olaraq 25%-ni əhatə etməkdədir.[1]
Ada ölkələrində ümumiyyətlə demokratiya görülərkən, demokratiya ilə idarə olunan ölkələrin nisbəti, ada dövləti olmayan ölkələrə görə olduqca yüksəkdir. Bununla birlikdə bir çox ölkənin tarixində siyasi baxımdan sabitlik görülməkdədir.[2]
Ada ölkələri, ümumiyyətlə tarix boyunca torpaqlara sahib olmaq istəyən dövlətlər arası anlaşılmazlıqlara, sonra isə tez-tez yaşanan dəniz müharibələrinə səhnə olmuşdur..[3] .Bunda qurudan hər hansı bir ölkə ilə sərhədə sahib olmaması, quru dövlətlərinə görə daha kiçik olmaları və dəniz ilə hava nəqliyyatından asılı olmaları təsirlidir.[4] Günümüzdə isə bir çox ada ölkəsinin ordusu yoxdur, çox kiçik olmaqda və ya pullu əsgərlərdən meydana gəlməkdə, bu sayədə isə işğalçılara açıq mövqedə var.[5]
Külək gücü, hidravlik güc, geotermal enerji, biodizel kimi yenilənə bilər enerji qaynaqlarının istifadəsi, artan neft qiymətləri üzündən sürətli bir şəkildə yüksəlməkdədir.[6]
Ada dövlətlərinin bir çoxu, digər dövlətlərə nəzərən iqlim dəyişikliklərindən olduqca çox təsirlənir. Böyük Okyanusdaki aşağı hündürlüklü ada ölkələri suların yüksəlməsiylə birlikdə batma təhlükəsiylə qarşı-qarşıya qalır.[7] Yaşanan iqlim dəyişiklikləri səbəbiylə qasırğa, quraqlıq, və sel kimi müxtəlif təbii fəlakətlər tez-tez yaranır və ölkələrdəki həyata mənfi istiqamətdə təsir etməkdədir.[8]
Digər ölkələrə görə daha kiçik iqtisadiyyata sahib Birləşmiş Krallıq, Yaponiya və Avstraliya xaricindəki ada ölkələrinin iqtisadiyyatları ümumiyyətlə turizm və dənizçiliyə əsaslanır.[9][10][11][12]
Birləşmiş Krallıq, Trinidad və Tobaqo, Yeni Zelandiya və Sinqapur kimi bəzi ada ölkələri bir ya da iki böyük adadan meydana gələrkən; Filippin, Maldiv və İndoneziya kimi ölkələr yüzlərlə namizədə yayılmışdır. Birləşmiş Krallıq ilə İrlandiya, Haiti ilə Dominikan Respublikası kimi bəzi dövlətlər isə eyni ada üzərində olmaqdadırlar. Coğrafi baxımdan bir adadan çox qitə kimi qəbul edilən Avstraliya, keçmişdə turizm məqsədiylə yaradılan bir ada olaraq qəbul edilməkdə idi.[13] Buna baxmayaraq tez-tez ada ölkəsi olaraq da adlandırılır.[14]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
