Varşava gettosu
From Wikipedia, the free encyclopedia
Varşava gettosu (alm. Warschauer Ghetto; pol. getto warszawskie; ivr. גטו ורשה) — Polşanın paytaxtı Varşava şəhərində yəhudilərin toplanılması və saxlanılması üçün nəzərdə tutulmuş getto düşərgəsi. Varşava gettosu III Reyx dönəmində olmaqla 1940-cı ilin oktyabr ayından 1943-cü ilin may ayına qədər fəaliyyət göstərmişdir. Gettonun ümumi ərazisi 3.4 km2 təşkil edirdi və burada toplamda 400.000 min yəhudi saxlanılmışdır.
Varşava gettosunda saxlanılan yəhudilərin 254,000 nəfərə yaxını 1942-ci ilin yay aylarında Treblinka ölüm düşərgəsinə göndərilərək öldürülmüşdür. Varşava gettosu mövcud olduğu 3 il ərzində; getto daxili üsyanlar, şiddət və zorakılıq faktları ilə birlikdə ümumilikdə 300.000 min yəhudinin ölümünə səbəb olmuşdur.[1][2] Getto dünya tarixində eyni millətdən olan insanların kompakt şəkildə saxlanıldığı ən böyük yer kimi tarixə keçib.
Varşava gettosunda saxlanılan 400 mindən çox yəhudi Varşava şəhər əhalisinin 38% təşkil edirdi. Gettodan icazəsiz çıxmaq, gizli yolla qaçmağa görə ölüm cəzası tətbiq edilmişdir. Gettonun təhlükəsizlik və nəzarətini III Reyx əsgərləri ilə yanaşı, Nasist Almaniyasına tabe olan 3.000 nəfərdən ibarət yəhudi polis birlikləridə təmin etmişdir. Getto ilə bağlı önəmli hadisələrdən biridə Varşava gettosu üsyanıdır. 1943-cü ilin 19 aprelində başlayan və bir ay davam edən Varşava gettosu üsyanı zamanı 56 min yəhudi öldürülmüş, 7 min nəfəri isə Treblinka ölüm düşərgəsinə göndərilərək burada edam edilmişdir.