Tassilin Accer
From Wikipedia, the free encyclopedia
Tassilin Accer (Bərbər: Tassili n Ajjer, ərəb. طاسيلي ناجر; "Çaylar yaylası") — Əlcəzairin cənub-şərqindəki geniş yaylada, Böyük səhrada yerləşən milli parkdır. İbtidai icma quruluşuna aid mağara sənətinin ən vacib qruplarından birinə sahib olan[1][2] və 72000 kvadrat kilometrdən çox ərazini əhatə edən[3] Tassilin Accer 1982-ci ildə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.
| Tassilin Accer | |
|---|---|
| Tassili n Ajjer | |
 | |
BTMB kateqoriyası — II (Milli park).svg){kind=logo} |
|
| Sahəsi | 72.000 km2 ha |
| Mütləq hündürlüyü | 2.158 m |
| Yerləşməsi | |
| 25°40′ şm. e. 9°00′ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Əlcəzair |
|
|
|
| Rəsmi adı | Tassili n'Ajjer |
| Tipi | Təbii və Mədəni |
| Kriteriya | (i), (iii), (vii), (viii) |
| Tarixi | 7 fevral 2001 |
| Hissəsi | Tassili Milli parkı, La Vallee d'Iherir Ramsar yeri |
| İstinad nöm. | 179 |
| Ölkə |  Əlcəzair |
| Rəsmi adı | La Vallée d'Iherir |
| Tarixi | 2 fevral 2001 |
| İstinad nöm. | 1057 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Buradakı ilk dəfə 1910-cu ildə bildirilən[3] süxur formalaşması qaya sənətinin ibtidai icma dövründəki parietal əsərləri ilə qeyd olunan bir arxeoloji ərazidir və şəhərin indiki səhradan daha çox yaşana bilən bir savanna olduğu dövrdəki son buzlaq dövrünün sonuna, erkən neolit dövrünə aiddir.
Mənbələr xeyli dərəcədə fərqlənsə də, ən qədim sənət əsərlərinin 12 min il əvvələ aid olduğu güman edilir.[4] Böyük əksəriyyəti əlaqəli çöküntülərin tanışlığına görə, eramızdan əvvəl doqquzuncu və onuncu minilliklərə aiddir.[5] İndiyə qədər müəyyən edilmiş 15.000 oyma arasında təsvir edilən fiqurlar əsasən antiloplar və timsahlar, mal-qara sürüləri və ov və rəqs kimi fəaliyyət göstərən insanlar da daxil olmaqla böyük vəhşi heyvanlardır.[6] UNESCO-ya görə, " Rəsm və oymaların müstəsna sıxlığı…Tassilini dünyaca məşhur etdi."[7]
Tassilin Accer Əlcəzairin cənub-şərqində, Liviya, Niger və Mali sərhədlərində, 72.000 km2 sahəni əhatə edən geniş yayladır. Ən yüksək nöqtəsi olan Adrar Afao dəniz səviyyəsindən 2,158 metr (7,080 ft) hündürlükdə yerləşir.
Arxeoloji sahə milli park, biosfer qoruğu olaraq təyin edilmiş və Tassili n'Ajjer Milli Parkı kimi UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.[8]
Yayla böyük geoloji və estetik maraq oyadır. Aşınmış qum daşından ibarət qaya meşələrinin geoloji formasiyasının panoraması Ay səthinin mənzərəsinə bənzəyir.[9]
Yayla əsasən qum daşından ibarətdir.[6] Qum daşı nazik xarici təbəqə ilə örtülmüş metal oksidləri ilə qaya birləşmələrini qara rəngdən tutmuş tünd qırmızıya qədər müxtəlif rənglərə boyayır.[6] Ərazidəki eroziya bir çox digər möhtəşəm quru formalaşmaları ilə birlikdə 300-ə yaxın təbii körpünün meydana gəlməsinə səbəb olmuşdur.
Qum daşının hündürlüyü və su tutma xüsusiyyətləri səbəbindən buradakı bitki ətrafdakı çöllərə nisbətən bir qədər zəngindir. Buraya ərazinin daha yüksək şərq hissəsindəki Cupressus dupreziana və mərsin kimi nəsli kəsilməkdə olan endemik növlərinin dağınıq meşələri daxildir.[6]
Qərbi Afrika timsahının relikt populyasiyaları Tassili Accerdə XX əsrə qədər davam etmişdir.[10] Bölgənin qayaüstü rəsmlərində təsvir edilmiş daha böyük məməlilərdən qalan yeganə canlı olan muflon da daxil olmaqla müxtəlif fauna hələ də yaylada yaşayır.[6]
Olduqca yüksək qaya sütunları (fotoşəkil 30 000 ft-dən çəkilib)
Tassili Accerdə qum təpələri, dyunlar
Ritual fiqur və ya şaman
İnsan fiqurları
Ətrafdakı səhra
İnsan fiqurları
Qum daşı qayaları və uçurumlar
İnsan fiqurları
Dəvəquşu
Yatmış antilop
Bubalus
İnsanlar
Ayaqizləri
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
