Pseaşxo silsiləsi

Pseaşxo^[1] (Pseaşxa) — Qərbi Qafqazda dağ silsiləsi. Krasnaya Polyana kəndindən 20 km məsafədə yerləşir. Uruşten, Malaya Laba, Pslux çaylarının yuxarı axarında, Qafqaz Təbiət Biosfer Qoruğunun ərazisindədir. Pseaşxo silsiləsi Krasnodar diyarının cənubunda, Baş Qafqaz silsiləsinin şimal-qərbində yerləşir.

Pseaşxo silsiləsi
rus. Псеашхо
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü	3256 m
Əsas silsiləsi	Qərbi Qafqaz
Yerləşməsi
43°43′50″ şm. e. 40°27′26″ ş. u.HGYO
Ölkə	Rusiya
Pseaşxo silsiləsi
Pseaşxo silsiləsi

"Pseaşxo" adıgey dilindən "bol sulu dağlar" (adıq Псы— su və adıq Шха — baş, zirvə^[2]) deməkdir. Bilindiyi kimi məhs bu dağların zirvələrindən çoxlu çaylar öz başlanğıcını götürür.^[3] Çaylar əsasən buzlaq suları ilə qidalanır.

Coğrafiyası

Pseaşxo massivi qərbdə Pseaşxo aşırımı (2014 m) ilə əhatə olunmuşdur. Təxminən beş kilometr uzunluğunda və 500 metr enində olan bu vadi qədim buzlağın geoloji işi nəticəsində formalaşıb.

Bu aşırım vasitəsilə şimaldan Pseaşxodan, Baş Qafqaz silsiləsi ilə cənuba yol keçir. Məhz bu yolla 1835-ci ildə rus zabiti Baron Fyodor Tornau kəşfiyyat məqsədilə keçmişdir.^[4]

Cənub-qərbdən Pseaşxo massivi Pslux çayının vadisi, şərqdən Malaya Laba və Çistaya çaylarının vadiləri, şimaldan Xolodnaya və Mramornaya çaylarının vadiləri ilə həmsərhəddir. Massivin cənub ucu Aişxa aşırımı (2401 m), şimal ucu Mramornı aşırımı (təxminən 2800 m) hesab edilir.

Pseaşxo massivi müxtəlif istiqamətdə uzanan silsilələrdən və zirvələri 2500 m-dən yüksək olan mürəkkəb bir sistemdir. Əsas massivdə aşağıdakı zirvələr fərqlənir:^[3] Şimali Pseaşxo (3256,9 m) — massivin əsas zirvəsi; Cənubi Pseaşxo (3251,2 m) Nodovaya (3196 m), Qərbi Pseaşxo (2899,8 m).

Pseaşxo massivində 11 buzlaq var. Krasnodar diyarının ən böyük buzlağı Pseaşxo burdadır. Buzlaq kar-vadi tiplidir. Uzunluğu 3 km, sahəsi 1,5 km²-dir. Şimali Pseaşko zirvəsinin şimalında Mramornaya çayınının qidalandığı Mramornı buzlaqı yerləşir. Son onilliklərdə buzlaqların sahəsi azalır.

Turizm

Pseaşxo dağ massivi turistlər və alpinistlər arasında məşhurdur. Dağ zirvələrinə 1B-dən 3B-ə qədər müxtəlif çətinlik kateqoriyalı dırmaşma marşrutları var.^[3]

İstinadlar

1. Географический энциклопедический словарь: географические названия / Гл. ред. А. Ф. Трёшников. — 2-е изд., доп. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 386. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
2. "Архивированная копия". 2019-08-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-30.
3. Тарчевский Б. А. Массив горы Псеашхо //Краевед Черноморья, 2005, № 7, с.79–85
4. Торнау Ф. Ф. Воспоминания Кавказского офицера. М.: АИРО-XX, 2000