Baltikyanı

Baltikyanı (latış. Baltija‎^[1], lit. Baltija, est. Baltimaad) və ya Pribaltika^[2] (rus. Прибалтика) — Şimali Avropada bölgə.^[3] Bu bölgə Baltıkyanı ölkələr adı altında tanınan, müstəqil dövlət olan Estoniya, Latviya və Litvadan, və hə həmçinin keçmiş Şərqi Prusiyadan (o cümlədən, Rusiya Federasiyasının eksklavı olan Kalininqrad oblastından) ibarətdir.^[4][5][6] II Dünya müharibəsindən əvvəl, bəzən Finlandiya da Baltıkyanı ölkəsi olaraq qeyd olunurdu.^[7][8]

Müasir Baltikyanı ərazı: Kalininqrad vilayəti, Litva, Latviya, Estoniya

Etimologiya

Baltik hidronimi Baltik dənizindən gəlir. Onun ən erkən qeydi (Baltia kimi) e.ə. III əsrdə yazılan Eratosfenin mətnində tapmaq olar və təxmin edilir ki, o bundan əvvə də işlənilirdi.^[9]

Coğrafiya

Ölkə	Sahə (km²)	Torpaq sahəsi (km²)	Su sahəsi (km²)
Estoniya	45,227	43,214.40	2,012.60
Latviya	64,589	63.574.96	1,014.04
Litva	65,300	64.418.45	881.55

Baltikyanı bölgəsi Şərqi Avropa düzənliyinin qərbində yerləşir. Şimal-qərbdən və şimaldan o, Baltik dənizi ilə sulanır (Vistula və ya Kalininqrad körfəzi, Kurş körfəzi, Riqa körfəzi və Fin körfəzi), şərqindən Valday təpələri yüksəlir, cənubda Poles düzənliyə, isə Şimali Avropa düzənliyi qədər uzanır.

Siyasət

Hökumət

Ölkə	Siyasi sistemlər	Enerji mənbəyi	Güc quruluşu
Estoniya	Parlament sistemi	Konstitusiya respublikası	Unitar dövlət
Latviya	Parlament sistemi	Konstitusiya respublikası	Unitar dövlət
Litva	Yarı prezident sistemi	Konstitusiya respublikası	Unitar dövlət

Beynəlxalq təşkilata üzv olmaq

Ölkə	Avropa Şurası	AİHR	Avropa Birliyi	NATO	OECD	Birləşmiş Millətlər	ÜTT
Estoniya	14 may 1993	HƏ	2004	29 mart 2004	9 dekabr 2010	17 sentyabr 1991	13 noyabr 1999
Latvia	10 fevral 1995	HƏ	2004	29 mart 2004	16 iyun 2016	17 sentyabr 1991	10 fevral 1999
Lithuania	14 may 1993	HƏ	2004	29 mart 2004	5 iyul 2018[10]	17 sentyabr 1991	31 may 2001

İqtisadiyyat

Ölkə	ÜDM-nin cəmi (PPP)	Adambaşına ÜDM (PPP)	ÜDM-nin cəmi (nominal)	Adambaşına ÜDM (nominal)	Gini	HDI
Estoniya	36,947 milyard dollar	27,729 dollar	27,410 milyard dollar	20.571 dollar	32.69	0.861
Latviya	51,058 milyard dollar	25,195 dollar	34.118 milyard dollar	$ 16,836	36.03	0.819
Litva	83,105 milyard dollar	28.245 dollar	51,002 milyard dollar	17,334 dollar	32.63	0.839

Telekommunikasiya

Ölkə	İnternet TLD	ISO 3166 kodu	Zəng kodu
Estoniya	.ee	EE	+372
Latviya	.lv	LV	+371
Litva	.lt	LT	+370

Mənbə

• Baltikyanı ərazi tarixi

İstinadlar

1. Krievu-latviešu vārdnīca: Ap 40.000 vārdu — R.:Avots, 1988. — 603 lpp.
2. Латыш атыҹылары // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. VI ҹилд: Куба—Мисир. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1982. С. 170.
3. "Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings" (ingilis). 2010-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-04-25.
4. Прибалтийский край // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.
5. "Прибалтика включает республики Прибалтики и Калининградскую область РСФСР" — Прибалтийский экономический район / Гербов В. Р. // Плата — Проб. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — С. 607. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969–1978, т. 20).
6. Достойный юбилей российской Прибалтики Телепрограмма "Вести недели" Репортаж от 10.09.2006 arxiv
7. Пруцкова, А. В. Политика Великобритании в Прибалтике в период между мировыми войнами. Санкт-Петербург, 2000 Arxivləşdirilib 2015-05-26 at the Wayback Machine DisserCat — Научная библиотека диссертаций и авторефератов
8. Ср.: секретный дополнительный протокол к советско-германскому договору о ненападении.
9. Lukoševičius, Viktoras; Duksa, Tomas. "ERATOSTHENES' MAP OF THE OECUMENE". Geodesy and Cartography. Taylor & Francis. 38 (2): 84. eISSN 2029-7009. ISSN 2029-6991.
10. "Arxivlənmiş surət". 2015-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-06.