I Karl (İngiltərə kralı)
From Wikipedia, the free encyclopedia
I Karl (ing. Charles I of England) (19 (29) noyabr 1600[1][2][…], Danfermlin sarayı[d], Fayf[d] və ya Danfermlin[d], Fayf[d][3] – 30 yanvar (9 fevral) 1649[1][2][…], London) — İngiltərə, Şotlandiya və İrlandiya kralı. Stüart ailəsinə mənsub olub, Şotlandiya kralı VI Ceymsin oğlu olaraq Danfermlin sarayında dünyaya gəldi. 1603-cü ildə atasının taxta çıxmasıyla İngiltərəyə gətirildi və bundan sonrakı həyatını burada yaşadı. Uels şahzadəsi olan qardaşı Henri Frederikin tifus xəstəliyi səbəbilə vəfatının ardından 1612-ci ildə İngiltərə, İrlandiya və Şotlandiya taxtlarının varisi elan olundu. 1623-cü ildə baş tutan və 8 ay davam edən İspaniya səyahəti əsnasında kralın bacısı Mariya Anna ilə evlənməsi müzakirə edilsə də, bu cəhd nəticəsiz qaldı. Səyahətdən 2 il sonra Burbon ailəsindən Henretta Mariya ilə evləndirildi.
I Karl | |
---|---|
ing. Charles I of England | |
Şotlandiya monarxı[d] | |
27 mart 1625 – 30 yanvar 1649 | |
Əvvəlki | I Yakov |
Sonrakı | II Karl |
6 yanvar 1605 – 27 mart 1625 | |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 19 (29) noyabr 1600[1][2][…] |
Doğum yeri |
|
Vəfat tarixi | 30 yanvar (9 fevral) 1649[1][2][…] (48 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Vəfat səbəbi | baş kəsmə |
Dəfn yeri |
|
Atası | I Yakov[4][3] |
Anası | Danimarkalı Anna[4][3] |
Həyat yoldaşı |
|
Uşaqları | |
|
|
Monoqram | |
İmzası | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
1625-ci ildə taxta keçdikdən sonra monarxın səlahiyyətlərini məhdudlaşdıran İngiltərə parlamenti ilə münasibətləri pisləşdi. I Karl ölkəni öz vicdanıyla idarə etmək arzusunda idi və bu səbəblə ölkəni ikiyə ayırdı. Katolik bir xanımla evlənməsi və katolik məzhəbinə bəzi dini azadlıqlar verməsi ölkədəki digər dini qrupları qorxuya saldı. Buna baxmayaraq, onun səltənəti dönəmində bir çox adlı-sanlı Anqlikan din adamı yetişmişdir.
1642-ci ildə başlayan İngiltərə vətəndaş müharibəsi boyunca I Karl parlament orduları ilə mübarizə apardı. 1645-ci ildə şotland qoşunlarına məğlub olan kral İngiltərə parlamentinə təhvil verildi. Həbsi əsnasında konstitusional monarxiyanı qəbul etməsi şərtilə azad buraxılacağı təklif edilsə də, bu təklifi qəbul etmədi və 1647-ci ilin noyabrında qısa müddətliyinə də olsa azadlığa buraxıldı. Ardından Vayt adasına həbs olunan I Karl Şotlandiya ilə ittifaq qurmağa çalışsa da, Oliver Kromvelin 1648-ci ilin sonunda topladığı yeni tip ordu ölkənin idarəsini ələ aldı. 1649-cu ilin yanvarında məhkəməyə çıxarılan I Karl vətənə xəyanətlə təqsirləndirilərək edam olundu. Monarxiya ləğv edildi və İngiltərədə respublika elan olundu. İngiltərədə monarxiya yalnız II Karl dönəmində geri qaytarıldı.