Fransa Senatı

Senat (fr. Sénat) — müasir Fransa parlamentinin yuxarı palatası, Fransa qanunverici orqanının qollarından biri. Parlamentin aşağı palatası - Milli Assambleyadan fərqli olaraq, Senat qızğın müzakirələrin olmaması və daim KİV-lərin yaxın diqqət mərkəzində olması ilə seçilir.

Fransa Senatı
Sénat de la France
Ümumi məlumatlar
Təsis tarixi	28 aprel 1859
Sayt
senat.fr
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Senatın yerləşdiyi Lüksemburq sarayı.

Senat həm də 1799-1804-cü illərdə Fransa inqilabı zamanı Parlament Palatasına verilən ad idi.

Tərkibi və seçkilər

Senat Fransa parlamentinin yuxarı palatasıdır. Fransa Konstitusiyasının 24-cü maddəsinə əsasən, Senat ümumi səsvermə yolu ilə seçilir və Fransanın yerli ərazi icmalarının parlamentində təmsil olunmasını təmin etməlidir.

Hazırkı Senat 348 senatordan ibarətdir. Senatorlar ən azı 18 yaşında olmalıdır (2011-ci ildən) və departament səviyyəsində (Fransa ərazisi 101 departamentə bölünüb) 6 il müddətinə (2003-cü ildə edilən dəyişikliklərə əsasən, müddət 9 ildən 6 ilə endirilib) aşağıdakılardan ibarət olan seçki kollegiyası tərəfindən seçilirlər:

• regional və departament məsləhətçiləri;
• bələdiyyə şuralarının nümayəndələri;

Sistem elə qurulub ki, kənd təsərrüfatı idarələrinə üstünlük verilir. Bu ona gətirib çıxarır ki, Beşinci Respublika Senatı yaranandan bəri mühafizəkar qalıb. Fransa İnqilabından bəri formalaşmış ənənəyə görə, iclas zalında sağ partiyalar, sol partiyalar isə sol yerləri tutur.

Hər 3 ildə bir dəfə Senatın tərkibi yarıya qədər yenilənir ki, bu da bu nümayəndəlik orqanının fəaliyyətində sabitliyi təmin edir. Sabitlik həm də onunla təmin olunur ki, Senat prezident tərəfindən buraxıla bilməz.

Senatorlar qanunvericilik aktlarının işlənib hazırlanmasında, xüsusən də qanun layihələrinin komitələrdə işlənib hazırlanması, onların sonradan plenar iclaslarda müzakirəsi və təsdiqi yolu ilə fəal iştirak edirlər. Eyni zamanda, Milli Assambleya Senatla müqayisədə müəyyən üstünlüklərə malikdir:

• qanunvericilik aktının təsdiqində “son söz” Milli Assmebleyaya məxsusdur (Konstitusiyaya dəyişiklikləri nəzərdə tutan və Senatın veto hüququndan istifadə edə biləcəyi qanunlar istisna olmaqla);
• Senat büdcə layihəsinə və sosial müdafiənin maliyyələşdirilməsi layihəsinə yalnız Milli Assmebleyada baxıldıqdan sonra və yalnız 15 gün müddətində (Milli Assembleyaya 40 gün verilir) baxır;
• Siyasi baxımdan, Senatın hökumətə etimadsızlıq votumu bildirmək hüququ yoxdur və senatorlar yuxarı palatanın növbədənkənar sessiyasını çağıra bilməzlər.

Senatın fəaliyyətini onun işçi orqanları, o cümlədən sədr, daimi komissiyalar və siyasi fraksiyalar təmin edir.

Senatın sədri üç il müddətinə (senatorların yarısı yenilənərsə) seçilir və ilk növbədə plenar iclasların təşkili və keçirilməsinə cavabdehdir. Eyni zamanda, onun Senatdakı fəaliyyəti çərçivəsindən kənara çıxan konkret hüquqları var. O, Fransa Konstitusiya Şurasının üç üzvünü təyin edir, hər hansı qanunun Konstitusiyaya uyğunluğu tələbi ilə Konstitusiya Şurasına müraciət etmək hüququna malikdir.

Sayı Konstitusiya ilə müəyyən edilmiş və 6-ya bərabər olan Senatın daimi komissiyaları bütün siyasi fraksiyaların nümayəndələrindən ibarət tərkibdə proporsional nümayəndəlik əsasında yaradılır. Komitələrin əsas vəzifəsi komitənin fəaliyyət istiqamətlərinə uyğun olaraq qanunvericilik aktlarının layihələrini öyrənmək və onları plenar iclaslara hazırlamaqdan ibarətdir.

Senatda aşağıdakı komitələr fəaliyyət göstərir: mədəniyyət məsələləri, iqtisadi məsələlər, xarici işlər, müdafiə və Silahlı qüvvələr, sosial məsələlər, maliyyə, büdcə nəzarəti və iqtisadi hesabatlar, habelə qanunvericilik üzrə komitələr. Bundan əlavə, Konstitusiya hökumətin və ya Senatın təşəbbüsü ilə konkret məsələlər üzrə qanunlara baxmaq üçün xüsusi komissiyaların yaradılması imkanını nəzərdə tutur.

Senatda komitələrdən əlavə 8 parlament nümayəndə heyəti yaradılıb: kəşfiyyat məsələləri, demoqrafik məsələlər, səhiyyə siyasətinin qiymətləndirilməsi, planlaşdırma, elmi və texnoloji yanaşmaların inkişafı üzrə agentlik, qanunvericiliyin qiymətləndirilməsi, təşkili və uzunmüddətli idarə heyəti üzrə agentlik, ərazinin müddətli inkişafı, qadınların hüquqları və kişilər və qadınlar arasında bərabər hüquqlar.

Nümayəndə heyətləri də komitələrlə eyni hüquq və prinsiplər əsasında fəaliyyət göstərirlər.

Senatın siyasi fraksiyaları Senata hər seçkinin nəticələrinə əsasən (yəni 3 ildə bir dəfə) yaradılır. Senatdakı parlament qrupu ən azı 10 senatordan ibarət olmalıdır. Senatın əsas siyasi fraksiyaları (6 dekabr 2010-cu il tarixinə): “Xalq Hərəkatı Uğrunda İttifaq” fraksiyası (149, sədr – Jerar Lonqe), Sosialist fraksiyası (116, sədr – Jan-Pyer Bel), kommunistlər fraksiyası, respublikaçılar və vətəndaş hərəkatı (24, Sədr - Nikol Burya Koen-Sit), "Mərkəzçilər İttifaqı" fraksiyası (29, Sədr - Nikolas Abou), "Demokratik və Sosial Avropa İttifaqı" fraksiyası (17, Sədr - İvon Kolin), "İnzibati Qeyri-Fraksiyalı Senatorlar Assosiasiyası” (7, nümayəndə – Filip Adno).

Hər bir siyasi fraksiya öz bürosunu yaradır və daxili intizam qaydasını müəyyən edir. Fraksiyalar öz nümayəndələrini komitələrə göndərir, debatlarda, eləcə də hökumətə suallar verərkən çıxış üçün vaxt ayırırlar.