Düzkənd (Şörəyel)

Düzkənd, Axuryan — Düzkənd rayonunun mərkəzi.^[2][3]

Şəhər
Düzkənd
40°46′53″ şm. e. 43°53′47″ ş. u.HGYO
Ölkə	Ermənistan
Region	Şörəyel mahalı
Rayon	Düzkənd rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi	14 km²
Mərkəzin hündürlüyü	1.500 m
Saat qurşağı	UTC+4
Əhalisi
Əhalisi	9.668 nəf. (2012)[1]
Rəsmi dili	erməni dili
Xəritəni göstər/gizlə Düzkənd
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Düzkənd İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında kənd olmuşdur.^[4][5] [133, 89]. İndi Ermənistan adlanan ərazidə sovet hökuməti qurulandan sonra – 31 dekabr 1937-ci ildə yaradılan Düzkənd rayonunun mərkəzi olmuşdur.^[6] XVIII əsrə aid mənbədə — "İrəvan əyalətinin icmal dəftəri"ndə Böyük Düzkənd, Kiçik Düzkənd adlı iki kəndin adı göstərilir^[7]. Erməni mənbəyində Düzkənd kəndinin digər adı kimi Böyük Düzkənd göstərilir^[8]. Görünür, sonralar Böyük Düzkənd və Kiçik Düzkənd kəndləri birləşdirilmişdir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində^[9] qeyd edilmişdir.^[6]

Toponimi

Toponim türk dilində "düzənlik, çöl düzəngah" mənasında işlənən düz sözünə^[10][11] kənd coğrafi nomeninin artırılması yolu ilə yaranmışdır. Relyeflə bağlı düzələn mürəkkəb quruluşlu toponimdir.^[6] Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 7. XII.1945-ci il fərmanı ılə adı dəyişdirilib Axuryan qoyulmuşdur.^[6] 1728-ci ilə aid mənbədə İrəvan əyalətinin Şiralel nahiyəsində kənd adı kimi qeyd olunmuşdur^[12][13]. 1931-ci ildən 1950-ci ilədək Düzkənd rayonu və onun mərkəzinin adı idi.

Əhalisi

1828-ci ilə kimi azərbaycanlılar yaşamışdır. Ermənilər buraya 1828–1829-cu illərdə Türkiyədən köçürülmüşdür. 1918-ci ildə əhalisi qovulmuş və Türkiyədən gəlmə ermənilər yerləşdirilmişdir. İndi ermənilər yaşayır.^[6]

İstinadlar

1. http://www.armstat.am/file/article/marz_12_42.pdf.
2. İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri" Arxivləşdirilib 2015-07-21 at the Wayback Machine, Bakı, "Elm", 2002.
3. Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Дүзкәнд // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.
4. Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис. 1913.
5. Дьяконов И.М. История Мидии Л-М. 1956.
6. İbrahim Bayramov. "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri", Bakı, "Elm", 2002. səh.136
7. İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z. Bünyatov və H. Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, "Elm", 1996. s.132
8. Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.42
9. Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карт Кавказского края, Тифлис, Типография К.П.Казловского, 1913. s.90
10. Yüzbaşov R. Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı, "Elm", 1966. s.70
11. Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов, М., "Мысль", 1984. s.195
12. İrəvan əyalətinin icmal dəftəri. . Bakı. 1996.
13. Обозрение Российских владений за Кавказом. Спб. . 1836.