Azərbaycan SSR hökuməti (1953–1955)

1953–1955-ci illər Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının hökuməti — Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin Azərbaycan SSR Ali Sovetinin III çağırışının beşinci sessiyasından sonra formalaşdırılmış tərkibi. 18 aprel 1953-cü ildən Azərbaycan SSR Ali Sovetinin IV çağırışının birinci sessiyasındək, yəni 26 mart 1955-ci ilədək fəaliyyət göstərmişdir.

Azərbaycan SSR hökuməti
Formalaşdırılma tarixi	18 aprel 1953
Buraxılma tarixi	26 mart 1955
Hökumətin tərkibi
AKP MK birinci katibi	Mir Teymur Yaqubov (1953–1954) İmam Mustafayev (1954–1955)
Nazirlər Sovetinin sədri	Mircəfər Bağırov (1953) Teymur Quliyev (1953–1954) Sadıq Rəhimov (1954–1955)
Hakim partiya	Sov.İKP
← 1947–1953 1955–1959 →

Haqqında

18 aprel 1953-cü ildə keçirilmiş Azərbaycan SSR Ali Sovetinin III çağırışının beşinci sessiyasında Azərbaycan SSR hökumətinin — Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin yeni tərkibi təşkil edildi. Sessiyada Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Mir Cəfər Bağırov hökumət başçısı — Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin sədri, Teymur Quliyev isə Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini seçildi. Həmin il avqustun 17-də keçirilən Ali Sovetin növbəti sessiyasında Mir Cəfər Bağırov vəzifəsindən azad edildi və Teymur Quliyev yenidən əvvəlki vəzifəsinə — Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin sədri vəzifəsinə qaytarıldı. 9 mart 1954-cü ildə isə onu bu vəzifədə Sadıq Rəhimov əvəz etdi. Hökumət Azərbaycan SSR Ali Sovetinin IV çağırışının birinci sessiyasında yeni kabinet tərkibi formalaşdırılanadək fəaliyyət göstərdi.

Struktur dəyişiklikləri

Hökumətin fəaliyyət göstərdiyi 2 il ərzində bir sıra struktur dəyişiklikləri olmuşdur:

• 15 avqust 1953-cü ildə Azərbaycan SSR Avtomobil Nəqliyyatı Nazirliyi Azərbaycan SSR Yol və Nəqliyyat Təsərrüfatı Nazirliyi adlandırılmış;
• 5 oktyabr 1953-cü ildə Azərbaycan SSR Yol və Nəqliyyat Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan SSR Avtomobil Nəqliyyatı və Şose Yolları Nazirliyinə çevrilmiş;
• 24 oktyabr 1953-cü ildə Azərbaycan SSR Sovxozlar Nazirliyi, eləcə də Azərbaycan SSR Yüngül və Yeyinti Sənayesi Nazirliyi əsasında Azərbaycan SSR Çoxişlənən Sənaye Malları Nazirliyi və Azərbaycan SSR Ərzaq Malları Sənayesi Nazirliyi yaradılmış;
• 6 yanvar 1954-cü ildə Azərbaycan SSR Kənd Təsərrüfatı və Tədarük Nazirliyi Azərbaycan SSR Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi adlandırılmış, Azərbaycan SSR Kommunal Təsərrüfatı və Mənzil-Mülki Tikinti Nazirliyi iki ayrı quruma — Azərbaycan SSR Kommunal Təsərrüfatı Nazirliyinə və Azərbaycan SSR Kommunal Təsərrüfatı Mənzil-Mülki Tikinti Nazirliyinə bölünmüş;
• 30 yanvar 1954-cü ildə Azərbaycan SSR Su Təsərrüfatı Nazirliyi yaradılmış;
• 8 may 1954-cü ildə Azərbaycan SSR Balıq Sənayesi yaradılmış;
• 3 may 1954-cü ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi yaradılmış;
• 25 avqust 1954-cü ildə Azərbaycan SSR Mənzil-Mülki Tikinti Nazirliyi Azərbaycan SSR Şəhər və Kənd Tikintisi Nazirliyinə çevrilmiş;
• 19 may 1954-cü ildə Azərbaycan SSR Ət və Süd Məhsulları Sənayesi Nazirliyi yaradılmış;
• 2 iyun 1954-cü ildə Azərbaycan SSR Neft Sənayesi Nazirliyi yaradılmış;
• 9 fevral 1955-ci ildə Azərbaycan SSR Rabitə Nazirliyi yaradılmışdır.

Hökumətin tərkibi

Nazirlər Sovetinin sədri və onun müavinləri

Vəzifə	S.A.A.	Səlahiyyətin başlanğıcı	Səlahiyyətin sonu	Qeydlər
Nazirlər Sovetinin sədri və onun müavinləri
Nazirlər Sovetinin sədri	Bağırov Mir Cəfər Abbas oğlu	18 aprel 1953[1]	17 avqust 1953
	Quliyev Teymur İmamqulu oğlu	17 avqust 1953	9 mart 1954[2]
	Rəhimov Sadıq Hacıyarəli oğlu	9 mart 1954[3]	26 mart 1955
Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini	Quliyev Teymur İmamqulu oğlu	18 aprel 1953[4]	17 avqust 1953
	Əmiraslanov Möhbalı Fridun oğlu	11 avqust 1953[5]	9 mart 1954[6]
	Abdullayev İlyas Kərim oğlu	9 mart 1954[7]	26 mart 1955
Nazirlər Soveti sədrinin müavini	Əmiraslanov Möhbalı Fridun oğlu	18 aprel 1953[4]	11 avqust 1953
Nazirlər Soveti sədrinin müavini	Abdullayev Yusif Mirzə	18 aprel 1953[4]	9 mart 1954[8]
Nazirlər Soveti sədrinin müavini	Rəhimov Mahmud Cəfərqulu oğlu	18 aprel 1953[4]	26 mart 1955
Nazirlər Soveti sədrinin müavini	Sumbatov-Topuridze Yuvelyan Davidoviç	18 aprel 1953[4]	20 iyul 1953
Nazirlər Soveti sədrinin müavini	Maqomayev Cəmaləddin Müslüm oğlu	31 dekabr 1953	26 mart 1955
Nazirlər Soveti sədrinin müavini	Sultanova Hökumə İsmayıl qızı	8 may 1954	26 mart 1955
Nazirlər Soveti sədrinin müavini	Saakov Nikolay Vartanoviç	19 may 1954	26 mart 1955

Azərbaycan SSR nazirləri

Vəzifə	S.A.A.	Səlahiyyətin başlanğıcı	Səlahiyyətin sonu	Qeydlər
Azərbaycan SSR nazirləri
Daxili işlər naziri	Yemelyanov Stepan Fyodoroviç	18 aprel 1953[4]	11 avqust 1953[9]
	Quskov Anatoli Mixayloviç	11 avqust 1953[10]	3 may 1954
	Bulıqa Andrey Yevstavyeviç	3 may 1954	26 mart 1955
Kənd təsərrüfatı və tədarük naziri [qeyd 1]	Abdullayev İlyas Kərim oğlu	18 aprel 1953[4]	6 yanvar 1954
Kənd təsərrüfatı naziri [qeyd 1]	Abdullayev İlyas Kərim oğlu	6 yanvar 1954	9 mart 1954[7]
	Seyidov Həsən Əli oğlu	9 mart 1954[12]	26 mart 1955
Mədəniyyət naziri	Ələkbərov Məmməd Həmid oğlu	18 aprel 1953[4]	26 mart 1955
Yüngül və yeyinti sənayesi naziri [qeyd 2]	Ağayev Nurulla Qurban oğlu	18 aprel 1953[4]	24 oktyabr 1953
Tikinti materialları sənayesi naziri	Dadaşov Hadı Ələkbər oğlu	18 aprel 1953[4]	5 oktyabr 1953[14]
	Ələkbərov Ağamehdi Salman oğlu	5 oktyabr 1953[15]	26 mart 1955
Ticarət naziri	Aydınbəyov Salam Müqtədir oğlu	18 aprel 1953[4]	8 yanvar 1954
	Sultanov Şəmsəddin Qurban oğlu	22 fevral 1954	1955
	Axundov Nadir Ələkbər oğlu	16 fevral 1955	26 mart 1955
Maliyyə naziri	Sadıqov Rza Nəcəfqulu oğlu	18 aprel 1953[4]	26 mart 1955
Səhiyyə naziri	Hüseynov Əlihüseyn Ağahüseyn oğlu	18 aprel 1953[4]	27 may 1954
	Axundov Vəli Yusif oğlu	27 may 1954	26 mart 1955
Dövlət nəzarəti naziri	Vorobyov Pyotr Fyodoroviç	18 aprel 1953[4]	26 mart 1955
Ədliyyə naziri	Əliməmmədov Səfər Hüseynzadə	18 aprel 1953[4]	17 aprel 1954
	Gülməmmədov İshaq Musa oğlu	17 aprel 1954	26 mart 1955
Xarici işlər naziri	Əliyev Mahmud İsmayıl oğlu	18 aprel 1953[4]	26 mart 1955
Maarif naziri	Mehdizadə Mehdi Məmməd oğlu	18 aprel 1953[4]	12 iyun 1954
	Məmmədov Mirzə Rəhim oğlu	12 iyun 1954	26 mart 1955
Avtomobil nəqliyyatı naziri [qeyd 3]	İsgəndərov Hüseyn Nəcəf oğlu	18 aprel 1953[4]	15 avqust 1953
Yol və nəqliyyat təsərrüfatı naziri [qeyd 4][qeyd 3]	İsgəndərov Hüseyn Nəcəf oğlu	15 avqust 1953	5 oktyabr 1953
Avtomobil nəqliyyatı və şose yolları naziri [qeyd 4]	İsgəndərov Hüseyn Nəcəf oğlu	5 oktyabr 1953[14]	26 mart 1955
Kommunal təsərrüfatı və mənzil-mülki tikinti naziri [qeyd 5]	Rəhimov Sadıq Hacıyarəli oğlu	18 aprel 1953[4]	28 oktyabr 1953[16]
Yerli sənaye naziri	Maqomayev Cəmaləddin Müslüm oğlu	18 aprel 1953[4]	31 dekabr 1953
	Qasımov Səlim Qasım oğlu	31 dekabr 1953	26 mart 1955
İctimai təminat naziri	Seyidməmmədova Züleyxa Həbib qızı	18 aprel 1953[4]	26 mart 1955
Sovxozlar naziri [qeyd 6]	Mirzəyev Sultan Abbas oğlu	9 dekabr 1953[17]	26 mart 1955
Müdafiə naziri	—	—	—
Ərzaq malları sənayesi naziri [qeyd 2]	Ağayev Nurulla Qurban oğlu	12 noyabr 1953[18]	26 mart 1955
Çoxişlənən sənaye malları naziri [qeyd 2]	Rəhimov Sadıq Hacıyarəli oğlu	28 oktyabr 1953[19]	9 mart 1954
	Əmiraslanov Möhbalı Fridun oğlu	9 mart 1954[6]	26 mart 1955
Mənzil-mülki tikinti naziri [qeyd 5][qeyd 7]	Qasımzadə Ənvər Əli oğlu	22 yanvar 1954	25 avqust 1954
Şəhər və kənd tikintisi naziri [qeyd 7]	—	—	—
Kommunal təsərrüfatı naziri [qeyd 5]	Abdullayev Abutalıb Mirağa oğlu	11 fevral 1954	26 mart 1955
Su təsərrüfatı naziri [qeyd 8]	Əbdülrəhimov Tağı İbrahim oğlu	31 mart 1954	26 mart 1955
Balıq sənayesi naziri [qeyd 9]	Gözəlov Adıgözəl Xəlil oğlu	19 may 1954	26 mart 1955
Ət və süd məhsulları sənayesi naziri [qeyd 10]	—	—	—
Neft sənayesi naziri [qeyd 11]	Vəzirov Süleyman Azad oğlu	30 iyun 1954	26 mart 1955
Rabitə naziri [qeyd 12]	Hüseynov Teymur Qulu oğlu	9 fevral 1955	26 mart 1955

Komissiya və komitə sədrləri

Vəzifə	S.A.A.	Səlahiyyətin başlanğıcı	Səlahiyyətin sonu	Qeydlər
Nazirlər Sovetinin komissiya və komitə sədrləri
Azərbaycan SSR Dövlət Plan Komissiyasının sədri	Seyidov Həsən Əli oğlu	18 aprel 1953[4]	9 mart 1954[12]
	İbrahimov Əli İsmayıl oğlu	9 mart 1954[21]	26 mart 1955
Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin sədri [qeyd 13]	Quskov Anatoli Mixayloviç	5 iyun 1954	26 mart 1955

Qeydlər

1. Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 6 yanvar 1954-ci il tarixli Fərmanına əsasən Azərbaycan SSR Kənd Təsərrüfatı və Tədarük Nazirliyi Azərbaycan SSR Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi adlandırılmışdır.^[11]
2. Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 24 oktyabr 1953-cü il tarixli Fərmanına əsasən Azərbaycan SSR Yüngül və Yeyinti Sənayesi Nazirliyi əsasında Azərbaycan SSR Çoxişlənən Sənaye Malları Nazirliyi və Azərbaycan SSR Ərzaq Malları Sənayesi Nazirliyi yaradılmışdır.^[13]
3. Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 15 avqust 1953-cü il tarixli Fərmanına əsasən Azərbaycan SSR Avtomobil Nəqliyyatı Nazirliyi Azərbaycan SSR Yol və Nəqliyyat Təsərrüfatı Nazirliyi adlandırılmışdır.
4. Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 5 oktyabr 1953-cü il tarixli Fərmanına əsasən Azərbaycan SSR Yol və Nəqliyyat Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan SSR Avtomobil Nəqliyyatı və Şose Yolları Nazirliyinə çevrilmişdir.^[14]
5. Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 6 yanvar 1954-ci il tarixli Fərmanına əsasən Azərbaycan SSR Kommunal Təsərrüfatı və Mənzil-Mülki Tikinti Nazirliyi iki ayrı quruma — Azərbaycan SSR Kommunal Təsərrüfatı Nazirliyinə və Azərbaycan SSR Kommunal Təsərrüfatı Mənzil-Mülki Tikinti Nazirliyinə bölünmüşdür.^[11]
6. Azərbaycan SSR Sovxozlar Nazirliyi Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 24 oktyabr 1953-ci il tarixli Fərmanına əsasən yaradılmışdır.^[13]
7. Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 25 avqust 1954-ci il tarixli Fərmanına əsasən Azərbaycan SSR Mənzil-Mülki Tikinti Nazirliyi Azərbaycan SSR Şəhər və Kənd Tikintisi Nazirliyinə çevrilmişdir.
8. Azərbaycan SSR Su Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 30 yanvar 1954-cü il tarixli Fərmanına əsasən yaradılmışdır.
9. Azərbaycan SSR Balıq Sənayesi Nazirliyi Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 8 may 1954-cü il tarixli Fərmanına əsasən yaradılmışdır.
10. Azərbaycan SSR Ət və Süd Məhsulları Sənayesi Nazirliyi Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 19 may 1954-cü il tarixli Fərmanına əsasən yaradılmışdır.
11. Azərbaycan SSR Neft Sənayesi Nazirliyi Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 2 iyun 1954-cü il tarixli Fərmanına əsasən yaradılmışdır.
12. Azərbaycan SSR ittifaq-respublika Rabitə Nazirliyi Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 9 fevral 1955-ci il tarixli Fərmanına əsasən yaradılmışdır.^[20]
13. Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsi Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 3 may 1954-cü il tarixli Fərmanına əsasən yaradılmışdır.

İstinadlar

1. М. Ҹ. Бағыров йолдашын Азәрбайҹан ССР Назирләр Советинин Сәдри тә'йин едилмәси һаггында // Коммунист. № 93 (9200). 19 апрел 1953-ҹү ил. С. 1.
2. Т. И. Гулиев йолдашын Азәрбайҹан ССР Назирләр Советинин Сәдри вәзифәсиндән азад едилмәси һаггында // Коммунист. № 58 (9473). 10 март 1954-ҹү ил. С. 1.
3. С. Һ. Рәһимов йолдашын Азәрбайҹан ССР Назирләр Советинин Сәдри тә'йин едилмәси һаггында // Коммунист. № 58 (9473). 10 март 1954-ҹү ил. С. 1.
4. Азәрбайҹан ССР Назирләр Советинин тәркиби һаггында // Коммунист. № 93 (9200). 19 апрел 1953-ҹү ил. С. 2.
5. М. Ф. Әмирасланов йолдашын Азәрбайҹан ССР Назирләр Совети Сәдринин биринҹи мүавини тә'йин едилмәси һаггында Азәрбайҹан ССР Али Совети Рәясәт Һей'әтинин Фәрманы // Коммунист. № 190 (9297). 13 август 1953-ҹү ил. С. 1.
6. М. Ф. Әмирасланов йолдашын Азәрбайҹан ССР Назирләр Совети Сәдринин биринҹи мүавини вәзифәсиндән азад едилмәси вә Азәрбайҹан ССР чохишләнән сәнае маллары назири тә'йин едилмәси һаггында // Коммунист. № 59 (9474). 11 март 1954-ҹү ил. С. 1.
7. И. К. Абдуллајев йолдашын Азәрбайҹан ССР Назирләр Совети Сәдринин биринҹи мүавини тә'йин едилмәси һаггында // Коммунист. № 59 (9474). 11 март 1954-ҹү ил. С. 1.
8. Ю. М. Абдуллајев йолдашын Азәрбайҹан ССР Назирләр Совети Сәдринин мүавини вәзифәсиндән азад едилмәси һаггында // Коммунист. № 59 (9474). 11 март 1954-ҹү ил. С. 1.
9. Мә'лумат // Коммунист. № 190 (9297). 13 август 1953-ҹү ил. С. 4.
10. А. М. Гусков йолдашын Азәрбайҹан ССР дахили ишләр назири тә'йин едилмәси һаггында Азәрбайҹан ССР Али Совети Рәясәт Һей'әтинин Фәрманы // Коммунист. № 190 (9297). 13 август 1953-ҹү ил. С. 1.
11. Азәрбайҹан ССР Али Советинин Рәясәт Һей'әтиндә // Коммунист. № 5 (9420). 7 январ 1954-ҹү ил. С. 1.
12. Һ. Ә. Сейидов йолдашын Азәрбайҹан ССР кәнд тәсәррүфаты назири тә'йин едилмәси һаггында // Коммунист. № 59 (9474). 11 март 1954-ҹү ил. С. 1.
13. Азәрбайҹан ССР Али Советинин Рәясәт Һей'әтиндә // Коммунист. № 253 (9360). 25 октябр 1953-ҹү ил. С. 2.
14. Мә'лумат // Коммунист. № 236 (9343). 6 октябр 1953-ҹү ил. С. 4.
15. А. С. Әләкбәров йолдашын Азәрбайҹан ССР тикинти материаллары сәнаеи назири тә'йин едилмәси һаггында Азәрбайҹан ССР Али Совети Рәясәт Һей'әтинин Фәрманы // Коммунист. № 236 (9343). 6 октябр 1953-ҹү ил. С. 1.
16. Мә'лумат // Коммунист. № 256 (9363). 29 октябр 1953-ҹү ил. С. 4.
17. С. А. Мирзәйев йолдашын Азәрбайҹан ССР совхозлар назири тә'йин едилмәси һаггында Азәрбайҹан ССР Али Совети Рәясәт Һей'әтинин Фәрманы // Коммунист. № 291 (9398). 10 декабр 1953-ҹү ил. С. 1.
18. Н. Г. Ағаев йолдашын Азәрбайҹан ССР әрзаг маллары сәнаеи назири тә'йин едилмәси һаггында Азәрбайҹан ССР Али Совети Рәясәт Һей'әтинин Фәрманы // Коммунист. № 268 (9375). 13 ноябр 1953-ҹү ил. С. 1.
19. С. Һ. Рәһимов йолдашын Азәрбайҹан ССР чохишләнән сәнае маллары назири тә'йин едилмәси һаггында Азәрбайҹан ССР Али Совети Рәясәт Һей'әтинин Фәрманы // Коммунист. № 256 (9363). 29 октябр 1953-ҹү ил. С. 1.
20. Коммунист. № 35 (9760). 11 феврал 1955-ҹи ил. С. 2.
21. Ә. И. Ибраһимов йолдашын Азәрбајҹан ССР Назирләр Советинин Дөвләт План Комиссиясынын Сәдри тә'йин едилмәси һаггында // Коммунист. № 59 (9474). 11 март 1954-ҹү ил. С. 1.