From Wikipedia, the free encyclopedia
Ammonium sulfat — (ammonium sulfat, lat. ammonium sulphate), (NH4)2SO4 qeyri-üzvi ikili birləşmə, kükürd turşusunun ammonium duzudur. Rəngsiz şəffaf kristallardır (və ya ağ tozdur), qoxusuzdur. Ammonium sulfat, sulfat turşusunun ammonyak məhluluna təsiri və digər duzlarla mübadilə reaksiyaları ilə əldə edilir. Gübrə kimi, sulfat turşusu istehsalında, qida sənayesində, biyokimyada zülalların təmizlənməsində, suyun xlorlanmasında qatqı olaraq istifadə olunur. Ammonium sulfatın toksikliyi çox azdır.
| Ammonium sulfat | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Sistematik adı | Ammonium sulfat |
| Kimyəvi formulu | (NH4)2SO4 |
| Empirik formulu | H8N2O4S |
| Molyar kütlə | 132,14052 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 1.77 q/cm3 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 235-280 °S |
| Parçalanma temperaturu | 218 °S |
| Kimyəvi xassələri | |
| Suda həllolma | 75,4 q/100 q (20 °C) q/100 ml |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 7783-20-2 |
| PubChem | 24538, 6097028 |
| SMILES | O=S(=O) (O)O.N.N |
| ChEBI | 62946 |
| ChemSpider | 22944 |
| Toksikologiya | |
| LD50 | 2840 (siçovullar; oral) mq/kq |
| Zəhərliliyi | |
Saf ammonium sulfat - rəngsiz şəffaf kristallardır, əzilmiş formada - ağ tozdur.[1] Hiqroskopliyi azdır.
Rombi sistem, kosmik qrup Pnma, hüceyrə parametrləri a = 0.7782 nm, b = 0.5993 nm, c = 1.0636 nm, Z = 4 kristallarını əmələ gətirir.[2]
Sıxlığı (20 °C-də) - 1.766 q / sm3-dir.[1] Suda həll olması (q / 100 ml)-dir[3]:
Digər həlledicilərdə həll olma (q / 100 q):
Bəzi metalların (alüminium, dəmir və s.) duzları ilə ammonium sulfat ikiqat duzlar əmələ gətirir, məsələn alüm, Mor duzu.[1]
147 °C-yə qədər qızdırıldıqda ammonium sulfat aşağıdakı sxemə uyğun olaraq müvafiq hidrogen sulfat NH4HSO4 və ammonyakda parçalanır:
İstilik 500 °C-dən yuxarı olduqda ammonium hidrogen sulfat anhidridi, ammonyak və suya ayrılaraq qaynayır:
Ammonium sulfat, kalium permanqanat kimi güclü oksidləşdirici maddələrlə molekulyar azota oksidləşir.
Laboratoriyada konsentrat ammonyak məhlulu üzərində konsentrat kükürd turşusunun təsiri ilə əldə edilir.
Bu reaksiya, ammonyakın turşularla qarşılıqlı təsirinin bütün digər reaksiyaları kimi, bərk formada həll olunan maddələr əldə etmək üçün bir cihazda həyata keçirilir.
Kimya sənayesində ən çox istifadə olunan ammonium sulfatın alınmasının əsas üsulları arasında aşağıdakılar var: kükürd turşusunun sintetik ammonyakla neytrallaşdırılması prosesi;
Texniki ammonium sulfat tez-tez dəmir sulfat ilə çirklənir., Dəmir duzları ammonium sulfatla birlikdə kristallaşaraq Mor duzunu meydana gətirdiyindən, sadə yenidən kristalizasiya ilə ondan təmizlənmək mümkün deyil.
Karyakinə görə,[4] preparatı təmizləmək üçün onun 150 q-nı 260 ml distillə edilmiş suda həll edir, qaynadana qədər qızdırılır, 1-2 q ammonium peroksodisulfat əlavə edilir və dəmir (II) dəmirə (III) tamamilə oksidləşənə qədər qaynadılır. Oksidləşmənin tamlığı süzülmüş nümunəyə kalium heksasyanoferrat (III) (qırmızı qan duzu) məhlulu əlavə etməklə yoxlanılmalıdır - nümunənin mavi rəngi dəmirin natamam oksidləşməsini göstərir və bu halda təmizlənmə prosesi təkrarlanmalıdır.
Bütün dəmirin üçvalentə keçidindən sonra, güclü ammonyak məhlulu güclü qələvi reaksiyaya əlavə olunmalı və süzülməlidir. Nəticədə əldə edilən məhlul maye kristallı məhlulun tutarlılığına qədər buxarlandırılır və otaq tempraturunda soyudulur. Kristallar qıf ilə süzülür və və bir neçə dəfə distillə edilmiş su ilə yuyulur.
Yaranan reaktivin tərkibində heç bir şəkildə ayrılmayan 0,2% -ə qədər kalsium sulfat ola bilər.
Ammonium sulfat həm yaz, həm də payız aylarında tətbiqi effektivdir, həmçinin tərkibində kifayət qədər kükürd olmayan torpaqlarda vegetasiya dövründə bəsləmə zamanı effektivdir. Ammonium sulfatın istifadəsi kənd təsərrüfatı məhsullarının keyfiyyətini artırır, şumluq torpaqlardan qidalandırma elementlərinin yuyulmasının azalmasına və bitkilərin sağlam şəraitdə yetişməsinə səbəb olur.
Ammonium sulfatın istifadəsi intensiv bitkiçilik şəraitində torpaq məhsuldarlığının əsas proseslərindən biri olan kənd təsərrüfatı bitkilərinin otlaq və kök qalıqlarının destruksiyasının effektivliyini artırır. Tukosmeslər üçün idealdır.
21 % azot (ammonium forması) və 24% kükürd (bitkilər üçün daha əlçatan olan sulfat forması) olan kükürd tərkibli azot gübrəsidir.
Komponent olaraq viskoz lifinin istehsalında da istifadə olunur. Biyokimyada ammonium sulfat ilə yenidən, zülalların təmizlənməsi üçün yayılmış bir üsuldur.[5]
Qida sənayesində qida qatqısı E517 olaraq qeydiyyata alınmışdır.
Ammonium sulfat ammonizasiya ilə suyun xlorlanması texnologiyasında istifadə olunur - xlordan bir neçə saniyə əvvəl təmizlənmiş suya qatılır. Xlor ilə xloraminlər əmələ gətirir, sərbəst xloru bağlayır, bunun sayəsində insan orqanizmi üçün zərərli olan xlorunun əmələ gəlməsi xeyli azalır, xlor istehlakı azalır və su borularının korroziyası azalır.[6]
Ammonium sulfat quru toz yanğınsöndürənlərin və yanğın gecikdiricilərinin bir hissəsidir.
Bundan əlavə, elektroliz yolu ilə manqan istehsalında, ammonium-alüminium alüm, korund istehsalında istifadə olunur.
Normal şəraitlərdə aşağı toksikdir, alışmır və partlayıcı deyil.[7]
Ammonium sulfat insanlar üçün təhlükəsiz olaraq tanınır və Rusiya, Ukrayna və AB ölkələrində qida qatqısı olaraq istifadə olunur. Ammonium sulfat duz əvəzedicisi kimi istifadə olunur və qida qatqısı npmrəsi E517-dir. Qida sənayesində ammonium sulfat qatqısı un və çörək məhsullarının keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında istifadə edilir, eyni zamanda həcmini artırır, mayalandırmada, stabilizator və emulqator kimi istifadə olunur.[8]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
