Çerek rayonu
From Wikipedia, the free encyclopedia
Çerek rayonu (kab.-çərk. Шэрэдж район / Шэрэдж куей, qaraç.-balk. Черек район[4]) — Rusiya Federasiyası, Kabarda-Balkariyanın tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Kaşxatau qəsəbəsidir.
| Çerek rayonu | |
|---|---|
| Шэрэдж район / Шэрэдж куей[1] Черек район[1] | |
 | |
|
43°18′57″ şm. e. 43°36′02″ ş. u.HGYO |
|
| Ölkə | |
| İnzibati mərkəz | Kaşxatau[2] |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 28 yanvar 1935 |
| Sahəsi |
|
| Hündürlük | 5.205 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | 86636 |
.svg) |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Çerek rayonu Kabarda-Balkariya Respublikasının cənub-şərq hissəsində yerləşir. Aşağıdakı ərazilərlə həmsərhəddir: qərbdə Çeqem rayonu, şimalda Urvan rayonu, şərqdə Leskenski rayonu, həmçinin qərbdə Şimali Osetiyanın Diqora rayonu, cənubdan Gürcüstan. Rayonun sahəsi 2215,50 km²-dir.
Rayonu ərazisini relyef xüsusiyyətlərinə görə iki hissəyə bölünür: dağətəyi və dağlıq. Çerek rayonu Rusiya Federasiyasındakı ən yüksək rayonlarından biridir. Əsas torpaq kütləsi dağlıq zonada yerləşir. Böyük Qafqazın beş əsas silsiləsi rayon ərazisindən keçir. Qafqazda yerləşən hündürlüyü beş min metrdən çox olan yeddi zirvədən beşi Çerek rayonundadır. Bu hissə Bezenqi adlandırılan divarı təşkil edir.
Rayonun hidroqrafik Çerek çay hövzəsinə aiddir. Bölgənin üç ən böyük dərəsi Xulamo-Bezenqi, Çerek və Psıqansudur. Bölgədə 5 karst gölündən ibarət Mavi Göllər vardır.
Kabarda-Balkariya Regional İcraiyyə Komitəsi Rəyasət Heyətinin 28 yanvar 1935-ci il tarixli 92 nömrəli qərarına əsasən Balkar rayonuna daxil olan Yuxarı Balkar, Orta Balkar, Aşağı-Balkar, Taşlı-Talinski, Kaşkatau, Bezenqiyevski, Şiki, Yuxarı Xulam, Nijne-Xulamski, Xasaninski və Beloreçenski kənd sovetlikləri yeni rayonda birləşdirilir.
20 aprel 1937-ci ildə Yuxarı-Balkar Kənd Şurasından Şaurdat Kənd Şurası, Orta Balkardan isə Kuspart Kənd Sovetliyi ayrılır.
Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası rayon komitə bürosunun 25 yanvar 1939-cu il tarixli qərarı ilə Taşlı-Talinski kənd soveti Leskenski rayonuna verildi və Kaşkatau, Şiki, Bezenqievski, Yuxarı-Khulamskiy, Nijne-Xulamski, Belinsk kəndlərindən yeni bir Xulamo-Bezenqievski rayonu təşkil edilir[5].
RSFSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 29 may 1944-cü il tarixli qərarı ilə Hulamo-Bezenqievski rayonu Sovet rayonu adlandırıldı. Eyni sərəncamla Çerek rayonu ləğv edildi və ərazisi Sovetski rayonuna verildi[6]. Elə həmin il Nalçik rayonundan Auşiqer və Qerpeqejski kənd sovetlikləri, Urvan rayonundan Zaraqij və Jemtalin kənd sovetlikləri Sovet rayonuna verildi.
Balkar xalqının hüquqlarının bərpası ilə əlaqədar Kabarda-Balkariya Parlamentinin 5 may 1994-cü il tarixli qərarı ilə Kabardin-Balkariya Respublikasının Sovet inzibati ərazi bölgəsi mövcud inzibati sərhədləri, bütövlükdə bölgənin hüquqi statusunu və hər bir yaşayış məntəqəsini dəyişdirmədən Çerek rayonu adlandırıldı.
2005-ci ildə rayonda kənd sovetlikləri ləğv edildi və kənd yaşayış məntəqələri statusu ilə 10 bələdiyyədə birləşdirildi.
- Urbanizasiya Şəhər şəraitində (Kaşxatau ş.) rayon əhalisinin 19,86 % yaşayır.
- Milli tərkib
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[7]:
| Xalq | Say, nəf. |
Ümumi əhaliyə olan nisbəti, % |
|---|---|---|
| balkarlar | 17 251 | 64,00 % |
| kabardinlər | 9 300 | 34,50 % |
| ruslar | 137 | 0,51 % |
| digərləri | 177 | 0,65 % |
| milliyyətini bildirməyənlər | 91 | 0,34 % |
| ümumi | 26 956 | 100,0 % |
- Cins tərkibi 2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat[8]
| Yaş | Kişilər, nəf. | Qadınlar, yaş. | Ümumi say. | ümumi əhaliyə olan nisbət, % |
|---|---|---|---|---|
| 0–14 yaş | 2 767 | 2 848 | 5 615 | 20,83 % |
| 15–59 yaş | 8 949 | 9 131 | 18 080 | 67,07 % |
| 60 yaşdan yuxarı | 1 275 | 1 986 | 3 261 | 12,10 % |
| ümumi | 12 991 | 13 965 | 26 956 | 100,0 % |
Kişilər — 12 991 nəf. (48,2 %). Qadınlar — 13 965 nəf. (51,8 %)[9].
Əhalinin orta yaşı — 34,2 yaş. Kişilərin orta yaşı — 33,2 yaş. Qadınların orta yaşı — 35,1 yaş.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
