Puerto Natales
llocalidá de Chile From Wikipedia, the free encyclopedia
Puerto Natales ye una ciudá y puertu chilenu asitiáu nel estremu austral del país, a veres de la Canal Señoret, ente'l Golfu Almirante Montt y el Senu Última Esperanza, na Rexón de Magallanes y de l'Antártica Chilena. Ye la capital de la comuña de Natales y de la provincia d'Última Esperanza, bautizada asina pol navegante Juan Ladrillero que la catalogó, n'unu de los sos viaxes, como'l so "última esperanza" d'atopar el Estrechu de Magallanes dende'l norte al sur. A la fin los sos pruyimientos viéronse atayaos nesta contorna al encarrerar al sur pol fiordu qu'él mesmu denominaría dempués Fiordu Obstrucción y nun dar col Estrechu de Magallanes.
 Puerto Natales | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  Chile | ||
| Rexón | Rexón de Magallanes y de l'Antártica Chilena | ||
| Provincia | Provincia d'Ultima Esperanza | ||
| Comuña | Natales (es)  | ||
| Tipu d'entidá | ciudá de Chile | ||
| Nome oficial | Puerto Natales (es) | ||
| Nome llocal | Puerto Natales (es) | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 51°43′35″S 72°30′22″W | ||
  Puerto Natales Puerto Natales (Chile) | |||
| Superficie | 48974 km² | ||
| Altitú | 3 m | ||
| Demografía | |||
| Población | 21 477 hab. (2017) | ||
| Porcentaxe |
100% de Natales (es) | ||
| Densidá | 0,44 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Fundación | 1911 | ||
| Prefixu telefónicu |
61 | ||
| Estaya horaria | UTC−03:00 | ||
| portal.muninatales.cl | |||
 | |||
Atópase allugada a 247 quilómetros al norte de Punta Arenas, la capital rexonal; a 48 km de la ciudá arxentina de Río Turbio y 256 km de la capital de la provincia de Santa Cruz n'Arxentina, Ríu Gallegos. Ta considerada la puerta d'entrada al famosu parque natural de les Torres del Paine.
En 1894 los pioneros alemanes Ernesto von Heinz y Kurt Meyer denominaron como Natalis al ríu que desagua na parte norte de l'actual ciudá. Esto por cuenta de que el avistamiento del ríu produció'l 24 d'avientu en víspores de la conmemoración de la nacencia de Cristu. D'ellí "natalis", lo que significa, nacencia en llatín.[1]
El senu d'Última Esperanza, orixinalmente habitáu por tribus de los pueblos kawéskar y aonikenk, foi percorríu en 1557 pol navegante Juan Ladrillero en busca d'una ruta al Estrechu de Magallanes.[2] Pasaron tres sieglos dende'l descubrimientu de Ladrillero primero que se incursionara nuevamente na zona d'Última Esperanza. Escontra 1830, la espedición de la fragata HMS Beagle, unviada pol almirantazgo británicu, esplora tol sector descubiertu por Ladrillero. Los nomes de dellos integrantes d'esa espedición son güei familiares na zona: Robert Fitz Roy, William Skyring, James Kirke y el naturalista Charles Darwin. Escontra 1870, nuevamente renaz l'interés peles tierres d'Última Esperanza. Ente los ardigosos viaxeros que s'aventuraron por esos afaraos territorios destaca Santiago Zamora, quien pasó a la historia como'l Baqueano Zamora y a quien se-y debe'l descubrimientu de la rexón llacustre del Paine y de grandes menaes de caballos selvaxes o baguales.[3]
En 1877 la zona d'Última Esperanza foi percorrida por Tomás Rogers, nuna espedición con fines científicos. Años más tarde, el gobiernu comisionó al capitán de fragata Ramón Serrano Montaner pa enfusar más fondamente nos territorios descubiertos por Ladrillero y ratificaos tantu polos baqueanos como pola espedición de Rogers. Serrano empecipió la so esploración en 1889, afayando los llagos que bautizó como Balmaceda y Pinto. Nel so viaxe algamó hasta'l llagu Toro y afayó el so desaguadoriu nun gran ríu que más tarde se llamaría, nel so honor, río Serrano. En 1892, les noticies sobre la calidá y cantidá de los territorios allugaos al norte de Punta Arenas empezaron a interesar a persones que deseyaben esplotalos. Remataes les espediciones de reconocencia, un excapitán de la marina mercante alemana, Hermann Eberhard, decide establecese nesta zona y solicita permisu pa enfusase nel sector d'Última Esperanza.[1] En siendo otorgáu'l permisu por don Manuel Señoret, gobernador del Territoriu de Magallanes, nel añu 1893 empieza la colonización de la provincia. A Eberhard sumáronse Rodolfo Stubenrauch, Augusto Kark, y munchos otros colonos ingleses y alemanes principalmente. Asina nacen Puertu Consuelo, Puertu Cóndor y Puertu Bories esti postreru a 5 km al noroeste de Puerto Natales.
L'actividá qu'atraxo a toos estos colonos foi la ganadería ovina y bovina, principal actividá económica de la rexón. Nel añu 1904 Rodolfo Stubenrauch construyó un hotel y un almacén nes cercaníes del agora Ríu Natales, pasando a ser un importante puntu de tráficu. Esto fixo que'l Ministeriu de Rellaciones Esteriores, Cultu y Colonización de la dómina dictara'l decretu supremu Nᵘ995 de 18 de mayu de 1906, por que se acutar 200 hectárees xunto a la desaguada del ríu, col fin de formar una población. Asina fueron llegando a la zona inmigrantes como l'español José Iglesias, quien contribuyeron al desenvolvimientu d'esti nuevu pobláu.[1]
Finalmente, el 31 de mayu de 1911 foi fundada oficialmente la ciudá de Puerto Natales por decretu del Presidente de la República don Ramón Barros Luco:
Núm 832.- Vistos estos antecedentes y teniendo presente lo dispuesto nos decretos Nros. 995 de 18 de mayu de 1906 y 1440 de 27 d'Agostu de 1910.
Colo informao pola Oficina de Mensura de Tierres y el Gobernador de Magallanes, y n'usu de la facultá que me confier la llei de 4 d'avientu de 1886,
Tómese razón, rejístrese y comuníquese.- BARROS LUCO.- Enrique A. Rodríguez.
DECRETU:
Fundar la población de 'Puerto Natales' na desaguada del ríu Natales del Teritorio de Magallanes.
Apruébase'l planu axuntu iguáu al efeuto, pola Oficina de Mensura de Tierres, nel cual acútense pa usos públicos les mazanes Nros. 2 y 3 y el sitiu Númberu 1 de la mazana Númberu 8.Decretu Non. 832 del Ministeriu de Rellaciones Esteriores, Cultu y Colonización, 31 de mayu de 1911
Cola fundación del Frigoríficu de Puertu Bories, pola Sociedá Esplotadora de Tierra del Fueu (SETF), abriéronse munches posibilidaes de trabayu, non yá nes diverses instalaciones sinón tamién nes estancies aledañas. Asina foi llegando una importante cantidá de colonos provenientes de la Isla Grande de Chiloé, aumentando rápido'l númberu d'habitantes del pequeñu pobláu.[1]
Tantu por que los obreros movilizárense como pal movimientu de carga, la SETF construyó dos ferrocarriles ente Puertu Bories y Puerto Natales. El tren empecipió los sos servicios a empiezos del añu 1915.[4]
Puertu Bories, ye güei día, monumentu nacional. El muséu que s'atopa nél resume la historia y les tradiciones de la zona, demostrando la importancia del frigoríficu nel desenvolvimientu económicu de Puerto Natales y de la tola Patagonia, exhibiendo maquinaries de principios del sieglu XX en perfectu estáu de caltenimientu. La construcción orixinal tien un estilu arquiteutónicu de fines del sieglu XIX inspiráu na dómina post-victoriana n'Inglaterra. La cadena hotelera The Singular Hotels, restauró'l frigoríficu de Puertu Bories, y tresformar nun hotel de luxu, de forma que perdurara nel tiempu.[5]
En 1917 la Compañía Frigorífica de Puerto Natales funda'l Frigoríficu de Puerto Natales, que daba vida y trabayu al puertu, al que recalaben buques mercantes los cualos llevaben a Europa la carne d'ovín y vacunu. Tenía seiciones especiales pa la ellaboración y amás cuntaba con un muelle propiu y llinia ferroviaria dende les sos mesmes cámares a los embarques.[6]
Anguaño, a esti puertu lleguen les embarcaciones dende la ciudá de Puerto Montt que conecten a la Rexón de Magallanes col restu del país, por cuenta de qu'entá nun esiste una unión per vía terrestre ente Aysén y esta zona del territoriu chilenu.
La población de la ciudá acordies col censu del añu 2017 yera de 21.477 habitantes. Acordies coles estadístiques de censos anteriores, la población crez llevemente, pero de manera decreciente.[7]
Tocantes a xéneru, de los resultaos del censu de 2017, sábese que la población masculina ye de 10.992 habitantes, ente que la femenina ye de 10.485, con un índiz de masculinidad del 104,83 %, bien cimeru al 94,9 5% a nivel nacional.
Tocantes a grupos etarios, el 20,62 % de la población ye menor de 15 años, un 28,17 % tien ente 15 y 34 años, siguíu d'un 33,36 % de población ente los 35 y los 59 años, pa rematar nun 17,85 % de población per sobre los 60 años.
La tasa d'analfabetismu na comuña xube al 2,23 % (sobre los 10 años d'edá).
La ciudá de Puerto Natales ta emplazada na boca oriental de la Canal Señoret, que comunica'l Golfu Almirante Montt pel sur y el Senu (Fiordu) d'Última Esperanza. Na llende norte de la ciudá atopa'l Ríu Natales, que naz na Sierra Dorotea.
La ciudá atopar nuna interseición d'estepa magallánica, carba xerófito y monte magallánico caducifoliu. Al contrariu de la mayoría de les ciudaes chilenes, Puerto Natales atopar na fastera oriental del Cordal de los Andes, que se conoz a eses llatitúes como Andes Patagónicos.
Magar, atopar al nivel del mar, la ciudá presenta una nidia rimada ascendente, tando na so redolada un pocu más alloñáu, arrodiada de los cuetos que estructuran el Cordal de los Andes, según otres cadenes montascoses independientes.
Puerto Natales ye unu de los ocho pares de ciudaes nel mundu que tien una ciudá antípoda casi exacta - con Ulán-Udé, Rusia como la so antípoda.
Sismicidad
La rexón respuende a la falla Fagnano-Magallanes, un sistema rexonal de falla sismogénico, d'orientación este-oeste que coincide cola llende transformante ente les plaques Suramericana (al norte) y Scotia (al sur),[8] con sismicidad media; y la so última espresión producióse'l 17 d'avientu de 1949 (74 años), a les 22.30 UTC-3, con una magnitú aproximao de 7,8 na escala de Richter.[9]
Clima
El clima llocal ye un clima tresandín con dexeneración esteparia.
Esti clima alcontrar al oriente del Cordal de la Patagonia, estendiéndose dende'l Macizu del Paine escontra'l sur y sureste, cubriendo la Península de Brunswick y el sector sur de Tierra del Fueu.
Les precipitaciones mengüen notoriamente en rellación a les fasteres occidentales del cordal patagónica y rexón de les canales, pos les mases d'aire lleguen con poco conteníu de mugor dempués de travesar los cumes cordilleranas, dando llugar a un paisaxe de tipu estepa. Estes asoceden tol añu, pero los sos montos añales son del orde de 350 a 500 milímetros, esto ye un 10% de los rexistros de la mariña occidental. La distribución de les precipitaciones mientres l'añu ye aproximao homoxénea, pero pueden identificase los meses de seronda (abril y mayu) como los más lluviosos. Un segundu máximu puede presentase ente payares y xineru. Nel iviernu les precipitaciones son casi puramente de nieve.
La continentalidad fai que les temperatures, polo xeneral, baxen atopándose valores medios añales de 6 °C a 7 °C. De la mesma, aumenten les amplitúes térmiques: l'añal ye del orde de 9 °C a 10 °C. A pesar de la llatitú, les temperatures d'iviernu nun son exageradamente baxes, por cuanto les temperatures medies de los meses d'iviernu son cimeros a 1 °C, colo que la permanencia de suelos cubiertos de nieve nun ye bien enllargada nos sectores más baxos cercanos al mar. La temperatures mínimes medies sí son inferiores a 0 °C ente xunu y agostu.
Otra carauterística d'esti clima ye la persistencia del vientu de direición suroeste y oeste, con una intensidá media de 15 a
20 km/h. Mientres la estación braniza, son frecuentes los temporales de vientu, nos cualos la velocidá permediu ye de 120 km/h o inclusive más.[10]
 Parámetros climáticos permediu de Puerto Natales, Chile  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima absoluta (°C) | 28 | 28 | 27 | 24 | 19 | 14 | 14 | 15 | 21 | 21 | 25 | 28 | 28 |
| Temperatura máxima media (°C) | 16.4 | 16.1 | 14.7 | 10.9 | 7.3 | 5.4 | 4.8 | 6.3 | 9.1 | 12 | 13.4 | 14.1 | 10.8 |
| Temperatura media (°C) | 11.4 | 10.7 | 9.4 | 5.8 | 2.9 | 2.3 | 1.6 | 2.4 | 4.3 | 6.8 | 8.6 | 9.8 | 6.3 |
| Temperatura mínima media (°C) | 5.3 | 5.2 | 4.1 | 1.4 | -0.5 | -0.7 | -1.5 | -0.8 | 0.4 | 2.3 | 4.1 | 5.2 | 2 |
| Temperatura mínima absoluta (°C) | -3 | -8 | -7 | -8 | -10 | -10 | -16 | -10 | -7 | -6 | -4 | -4 | -16 |
| Precipitación total (mm) | 33.2 | 35.3 | 40.6 | 52.1 | 52.4 | 54.2 | 38.2 | 34.9 | 22.9 | 31.6 | 23.8 | 25.1 | 444.3 |
| Humedá relativa (%) | 74 | 74 | 78 | 82 | 83 | 84 | 83 | 83 | 80 | 75 | 74 | 74 | 78.7 |
| Fonte: My Weather 2[11] | |||||||||||||
L'alministración de la ciudá de Puerto Natales correspuende a la Pernomada Municipalidá de Natales. El xefe de la municipalidá ye l'alcalde Fernando Paredes Mansilla (UDI), quien amás preside'l Conceyu Municipal de Puerto Natales, integráu polos conceyales:
- Alfredo Alderete Flores (PPD).
- Ana Mayorga Bahamonde (UDI).
- Daniel Córdova Córdova (UDI).
- José Cuyul Rogel (PS).
- Verónica Pérez Madalena (UDI).
- Guillermo Ruiz Santana (PS).
L'actual alcalde y los conceyales desempeñen les sos funciones hasta'l 6 d'avientu de 2020.
Mientres la primer metá del sieglu XX, l'actividá principal foi la ganadería. De resultes de la Reforma Agraria, aprobada sol gobiernu del Presidente Eduardo Frei Montalva, l'actividá menguó al dar# en espropiar les grandes estensiones qu'ocupaben les estancies de la rexón.
Les persones que perdieron los sos trabayos empezó a trabayar nos yacimiento carboníferos de la vecina llocalidá arxentina de Río Turbio, allugada a 40 km.
Sicasí, l'actividá que siempres se caltuvo ye la pesca y l'estracción de mariscos.
Na actualidá la economía llocal tien puntu fuerte'l turismu. Ello principalmente a que la ciudá ye la puerta d'entrada pa les espediciones turístiques al Parque nacional Torres del Paine, reconocíu mundialmente pola so guapura. Tamién ta'l Monumentu Natural Cueva del Milodón, antiguu llar d'un mamíferu que superaba los 3 metros d'altor y que yera herbívoru amás de la presencia na antigüedá del tigre dientes de sable o más conocíu como Smilodon.
Tresporte terrestre
Pa efeutos de tresporte urbanu, esisten diverses llinies de taxis coleutivos que conecten el sector céntricu de la ciudá col denomináu "barriu altu" (sector residencial). Tamién esisten delles llinies de radio taxis que lleven a los sos pasaxeros direutamente al so destín.
Los principales accesos a la ciudá correspuenden a la denominada Ruta 9, que la coneuta escontra'l sur cola ciudá y capital rexonal, Punta Arenas, y escontra el norte col conocíu Parque Nacional Torres del Paine, amás de coneutar la ciudá colos diversos pasos fronterizos que dexen l'accesu a la República Arxentina, tales como'l "Dorotea", "Casas Viejas" y "Río Don Guillermo".
La ciudá cunta con un rodoviario, dende'l cual cuatro empreses de buses interprovinciales, que conecten Puerto Natales con Villa Tehuelches, Punta Arenas y Porvenir. Amás esisten diverses empreses de buses con viaxes diarios al Parque nacional Torres del Paine y a Villa Cerro Castillo na comuña de Torres del Paine. La empresa Bus Sur ufierta conexones con buses que viaxen al traviés d'Arxentina escontra'l restu del país.
La empresa arxentina Buses Cootra coneuta la ciudá cola llocalidá arxentina de Río Turbio, distante a 30 km de Puerto Natales y la ciudá d'El Calafate, puerta d'accesu al Glaciar Perito Moreno nel Parque nacional Los Glaciares.
Tresporte aereu
Distante 7 km al norte de la ciudá atópase allugáu'l Aeródromu Teniente Julio Gallardo, que dexa coneutar la ciudá con ciudaes como Punta Arenas, Puerto Montt, Castro y Santiago.
En dichu aeropuertu operó hasta'l branu de 2012/2013 la compañía aérea Sky Airline, la que cesó les sos operaciones (que s'efeutuaben en temporada alta) por cuenta de la renovación de la so flota.[12]
LATAM Airlines entama sumar a Puerto Natales como destín, polo cual entama faer vuelos direutos dende Santiago de Chile. Va Operar la ruta mientres los meses onde se concentra'l mayor fluxu turístico a la zona -ente'l 6 d'avientu y el 25 de febreru- con dos vuelos selmanales los díes sábados y martes. Los vuelos d'ida van operar de manera direuta dende Santiago a Puerto Natales y de regresu van realizar con una escala en Punta Arenas.[13]
Tresporte marítimu
Selmanalmente la Naviera de Magallanes (Navimag), ufierta un serviciu de tresporte de carga y pasaxeros al traviés d'un tresbordador que coneuta la ciudá con Puerto Montt, na Rexón de los Llagos, pasando amás pola aisllada llocalidá de Puerto Edén. Adicionalmente, a partir del añu 2016, esiste un serviciu de ferry suministráu pola empresa Transbordadora Austral Broom S.A., al traviés del ferry "Crux Australis", que nun viaxe de 41 hores xune a la ciudá coles llocalidaes de Puerto Edén, y de Tortel y Puertu Yungay na Rexón d'Aysén. Esti últimu serviciu atópase subsidiadio pol Estáu[14]
Educación básica y media
La ciudá cunta con 9 establecimientos d'educación básica y media, de los cualos:
- 4 dedíquense puramente a Enseñanza Básica.
- 2 dedícase puramente a Enseñanza Media.
- 3 dedicar a otorgar tanto Enseñanza Básica como Enseñanza Media.
Educación cimera
La ciudá cunta col Centru Universitariu Puerto Natales, perteneciente a la Universidá de Magallanes y fundáu nel 6 d'avientu de 1996, que imparte carreres de nivel téunicu y profesional. El Centru Universitariu funciona como unu de los centros d'investigación más importantes de la provincia d'Última Esperanza. Esti Centru, atópase allugáu a 1.5 quilómetros al norte del centru de la ciudá.[15]
Radioemisoras
- FM
- 89.5 MHz Radio Payne
- 94.3 MHz Milodón FM
- 98.5 MHz Radio Polar
- 97.1 MHz Radio Eva
- 97.9 MHz Radio Harmonía
- 103.3 MHz My Radio
- AM
- 1170 KHz Radio Natales
Televisión (Señal Abierta)
- 08 Mega
- 10 TVN
- 12 Chilevisión
- 13 Canal 13
- Fernando Solabarrieta, periodista deportivu.
- Luis Alarcón, actor, fíu pernomáu de la ciudá.
- Luis Mansilla, ciclista.
- Rodrigo Cid, periodista.
- Claudio Fariña, periodista.
- Milan Marinovic, doctor en socioloxía y capitán de navío.
- Honorino Landa, escoyíu nacional de fútbol nos Mundiales de Chile 1962 ya Inglaterra 1966.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
