Una llámpara de incandescencia o llámpara incandescente[1] ye un dispositivu que produz lluz por aciu el calentamientu por efeutu Joule d'un filamentu metálicu, en concretu de wolframiu, hasta ponelo en candia blancu, por aciu el pasu de corriente llétrica. Cola teunoloxía esistente, anguaño considérase pocu eficiente, una y bones el 85 % de la eletricidá que consume y la tresformar en calor y solo el 15 % restante en lluz.
Historia
Joseph Wilson Swan inventó la llámpara incandescente. Swan recibió la patente británica pal so dispositivu en 1878, alredor d'un añu primero que Thomas Edison. Swan comunicó l'ésitu a la Sociedá Química de Newcastle (Newcastle Chemical Society), y nuna conferencia en Newcastle en febreru de 1879 demostró una llámpara funcionando. Al empiezu d'esi añu empezó a instalar bombilles en llares y señales n'Inglaterra. En 1881 creó la so propia compañía, The Swan Electric Light Company, y empezó la producción comercial. Thomas Alva Edison foi'l primeru en patentar una bombilla incandescente de filamentu de carbonu, vidable fora de los llaboratorios, esto ye, comercialmente vidable.[2][3] Patentola el 27 de xineru de 1880 (nᵘ 285.898).[4]
Enantes, hubiera otros inventores que desenvolvieren modelos que funcionaben en llaboratoriu, incluyendo a Henry Woodward, Mathew Evans, James Bowman Lindsay, William Sawyer y Warren de la Rue.
L'alemán Heinrich Göbel rexistrara la so propia bombilla incandescente en 1855, y el 11 de xunetu de 1874 concedióse-y al inxenieru rusu Alexander Lodygin la patente nᵘ 1619 pa una bombilla incandescente. L'inventor rusu utilizó un filamentu de carbonu. Darréu, les meyores de Edison dexaron que la bombilla tuviera una llarga duración.
La bombilla ye unu de los inventos más utilizaos pol home dende la so creación hasta la fecha. Según una llista de la revista Life, ye la segunda invención más útil del sieglu XIX.[cita [ensin referencies] La comercialización de la bombilla per parte de la compañía de Edison tuvo llarada de disputes poles patentes colos sos competidores.[ensin referencies][4]
En 2009, una Direutiva de la Xunión Europea estableció un plazu por qu'en los estaos miembros dexaren de fabricar y comercializar llámpares incandescentes. El 1 de setiembre de 2009 prohibióse la fabricación y distribución de llámpares de potencia igual o superior a 100 W y el 1 de setiembre de 2010 les llámpares de 75 W. Un añu dempués, el 1 de setiembre de 2011, les llámpares de 60 W y, a lo último, el 1 de setiembre de 2012 retiráronse les llámpares de 40 y 25 W. Les llámpares incandescentes tán siendo sustituyíes por opciones más eficientes, como les llámpares fluorescentes compactes y les basaes en teunoloxía LED.[5]
Nel parque de bomberos de Livermore (California) alcuéntrase una bombilla incandescente que lleva encendida dende l'añu 1901, lo que supón qu'en 2014 la so vida útil llegó a les 989880 hores.[6]
Funcionamientu y partes
 |
|
Consta d'un filamentu de wolframiu bien finu, zarráu nuna angüeña de vidriu na que se fixo'l vacíu, o se rellenó con un gas inerte, pa evitar que'l filamentu se volatilice poles altes temperatures qu'algama. Completase con un casquillo metálicu, nel que s'alluguen les conexones llétriques.
L'angüeña varia de tamañu proporcionalmente a la potencia de la llámpara, yá que la temperatura del filamentu ye bien alta y, al aumentar la potencia y el desprendimientu de calor, ye necesariu aumentar la superficie de disipación de calor.
Primeramente nel interior de l'angüeña faía'l vacíu. Anguaño l'angüeña ta rellena de dalgún gas noble (de normal kriptón) que torga la combustión del filamentu.
El casquillo sirve p'afitar la llámpara nun portalámparas per mediu d'una rosca (llamada rosca Edison) o un casquillo de bayoneta. Na mayor parte del mundu, los casquillos de rosca pa llámpares de potencies medies designase col códigu de rosques Edison Y-27, representando esti númberu'l diámetru en milímetros de la so rosca. Ye tamién bien frecuente una talla menor de rosca, la llamada Y-14 pa potencies menores, o rosca Mignon, y la llamada Goliath, Y-40, acutada pa llámpares de gran potencia.
En países como Francia o'l Reinu Xuníu, ta o tuvo n'usu pa serviciu regular mientres munchos años, el casquillo de bayoneta nes sos versiones de doble contauto, tantu de camín anchu (B-22d o B22d) similar en tamañu al E-27 y fayadizu pa lámpares estándar, como l'estrechu (BA-15d o BA15d), equivalente al E-14 y por tanto más indicáu pa llámpares de pequeñu tamañu, tales como del tipu vela, esfériques, miniatura y decoratives. Esta clase de casquillo deriva direutamente del orixinalmente escurríu por Swan, esistiendo tamién versiones d'un solu contautu, tantu nos diámetros antes mentaos como en pasos más estrechos, tales como'l BA-10 o'l BA-5, de 10 y 5 mm de diámetru respeutivamente.
En Norteamérica esisten otros tipos de casquillo normalizaos, magar toos ellos son del tipu de rosca derivaos del orixinal de Edison. Ente ellos ta, principalmente, el Y-26, que ye exactamente'l primitivu que Thomas Alva creó, calteniendo les sos midíes y el so pasu de rosca. El Y-27 ye totalmente compatible con él, y dambos aplíquense a #lámpara estándar d'usu normal. Pa les llámpares de pequeñu tamañu, n'Estaos Xuníos utilicen un casquillo similar al Mignon, magar ye daqué más estrechu; ye'l Y-12, conocíu tamién como Candelabra, y el so diámetru ye de 12 mm. De la mesma, hai otru tipu entemediu que vien de Xapón, el Y-17 o Intermediate, con un diámetru de 17 mm y aplicable a llámpares de pequeñu y mediu tamañu. Como interés, hai que citar que n'España ye corriente atopar tales tamaños de casquillo nes llámpares que traen delles guirlandes navidiegues, que, como ye natural, tán provistes de los correspondientes portalámparas, que, d'otra forma, son práuticamente imposibles d'atopar nesi mercáu.
Para llámpares de gran potencia, en Norteamérica utiliza un casquillo equivalente al E-40 européu, anque con un milímetru menos de calibre, polo que se denomina Y-39, anque se conoz popularmente como Mogul.
Y a lo último, no que fai a la rosca Edison, hai que dicir inda qu'esisten otros dos pasos d'esti tipu de casquillo, que son el Y-10 y el Y-5, siendo los sos diámetros de 10 y 5 mm respeutivamente. El primeru utilizar pa lámpara miniatura y de pequeña potencia, xeneralmente funcionando a tensiones bien baxes, tales como les emplegaes en llinternes, faros de bicicleta, pilotos o indicadores pa señalización, diales de receptores radiofónicos, etc. De la mesma, el casquillo Y-5 usar pa llamparines sub-miniatura, xeneralmente del tipu emplegáu en dellos sistemes de exigua potencia alimentaos por aciu célules solares fotovoltaiques, en guirlandes decoratives, ya inclusive tamién pa señalización, magar en munchos d'estos usos tán siendo sustituyíes polos diodos LED.
Hai munchos otros tipos de encasquillado pa llámpares incandescentes y de descarga, sobremanera no relativo a aplicaciones especiales, magar los tipos de rosca Edison o bayoneta Swan, nos sos distintos formatos, son los más populares pa usos normales.
Ver tamién
Referencies
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
