From Wikipedia, the free encyclopedia
Col nome de karst (procedente de Karst, nome alemán de la rexón eslovena de Carso), relieve cársticu,[1] carst, carsto o carso conocer a una forma de relieve aniciada por meteorización química de determinaes roques, como la caliar, dolomía, yelsu, etc., compuestes por minerales solubles n'agua.
La pallabra «karst» provién de Carso/Kras, rexón italo-eslovena de pandos caliares d'una configuración carauterística. El nome foi germanizado en «Karst», cuando'l país tuvo incorporáu al Imperiu austrohúngaru.
El conceutu de karst foi introducíu en 1893 pol xeógrafu serbiu, especializáu en xeomorfoloxía, Jovan Cvijić nel so llibru Das Karstphänomen.
Según la Real Academia Española utilízase l'axetivu cársticu[1] pa referise al relieve que nos atañe, anque s'acepta tamién la forma cársticu.[2]
El relieve d'estes zones ta condicionáu principalmente pola disolución de les roques; ye lo que se llama «karstificación». Les reaiciones químiques responsables de la disolución de los carbonatos son les siguientes:
Reparar que'l conteníu de hidrogenocarbonato, un átomu de carbonu provién de la matriz de caliar y l'otru provién del dióxidu de carbonu (principalmente d'orixe biogénico una y bones la concentración d'esti postreru nel suelu ye enforma mayor que na atmósfera). Estos dos fontes tamién son diferenciables polos sos niveles d'isótopos de carbonu (segregación de carbonu 13 nos seres vivos).
La disolución y polo tanto la formación del relieve cársticu, vese favorecida por:
Una rexón fría, húmeda y caliar, por tanto, ye más propensa a desenvolver un relieve cársticu. Sicasí, atópase esti relieve en tou la Tierra, tantu en rexones templaes como húmedes.
Un karst producir por disolución indireuta del carbonatu cálcicu de les roques caliares por cuenta de la aición d'agües llixeramente acedes. L'agua acédase cuando s'arriquez en dióxidu de carbonu, por casu cuando traviesa un suelu, y reacciona col carbonatu, formando bicarbonatu, que ye soluble. Hai otru tipu de roques, les evaporitas, como por casu el yelsu, que s'eslleen ensin necesidá d'agües acedes. Les agües superficial y soterrañu van eslleiendo la roca y creando galeríes y cueves que, por fundimientu parcial, formen dolines y, por fundimientu total, formen cañones.
Esisten otres munches formes cárstiques, según si estes formes producir en superficie o pela cueta son xeomorfolóxiques qu'apaecen en cuévanos soterraños. Nel primer casu denominar exokársticas:
Nel segundu casu llámense endokársticas: (torques, sumidorios, sifones, foibes, etc.).
Cuando l'agua, cargada de gas y piedra caliar disuelta en forma de bicarbonatu cálcicu, llega a un cuévanu más grande que les fisuras poles que pasó (fisuras y diaclasas causaes polos movimientos tectónicos o pola crioclastia en superficie, por casu), puede evaporarse amodo y los sales disueltos na agua lleguen a cristalizase en determinaes circunstancies, por casu, al pingar dende'l techu d'una cueva escontra'l suelu, formando estalactites nel techu, estalagmites nel suelu, columnes cuando estos dos formes lleguen a xunise o, si enllancar nun cuévanu, pueden formase geodes.
N'España esti tipu de relieve ta llargamente representáu na denomada España caliar.
Exemplos de paisaxes cársticos sobre caliares na península Ibérica son el Torcal d'Antequera (Málaga), Cuetu del Fierro (Sevilla), el Macizu de Cabra na Subbética Cordobesa, la Sierra de Grazalema (Cádiz), Xacimientu paleontolóxicu de Quibas en Abanilla (Murcia), el Monesteriu de Piedra en Zaragoza, la Ciudá Encantada en Cuenca, el Macizu de Larra en Navarra y el Valle del Rudrón (Burgos).
Exemplos de modeláu cársticu sobre yelsos esisten nel valle del Ebro, en Sorbas (Almería) o'l Parque Natural de Calar del Ríu Mundo y de la Torca na provincia d'Albacete.
Esti relieve puede apreciase tamién nes covarones de Cacahuamilpa, nel estáu de Guerrero en Méxicu. El Karst de Moravia atópase allugáu al norte de la ciudá de Brno, na República Checa.
El colapsu de sistemes cársticos puede dar llugar a paisaxes cársticos bien carauterísticos, abondosos na rexón de Pinar del Río de Cuba (llamaos mogotes) o na rexón cárstica del sur de China. Estos mogotes son pequeños montes bien serrapatoses que resten de la topografía anterior a la erosión cárstica.
Cuando l'agua superficial erosiona les roques asitiaes percima de les agües soterrañes, puede provocar el fundimientu del techu del covarón y dexala al descubiertu. Estes formaciones son carauterístiques de la península de Yucatán y reciben el nome de cenotes; otres traces xeomorfolóxiques cársticos apréciense tamién n'otres llocalidaes del sureste de Méxicu.[3]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.