From Wikipedia, the free encyclopedia
L'islam[1] (pallabra árabe que significa "sumisión", n'árabe الإسلام) o mahometismu[2] ye una de les tres relixones monoteístes xunto col cristianismu y el xudaísmu. Algama'l segundu llugar pol númberu de siguidores tres la Ilesia Católica.
| Islam | |
|---|---|
| relixón principal | |
 | |
| Llocalización | |
| Sede | Masjid al-Haram |
| Historia | |
| Miraj (es) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg | |
| Batalla de la Trinchera (es) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg | |
| Peregrinación del adiós (es) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg | |
| Batalla de Uhud (es) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg | |
| Hégira (es) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg | |
| Batalla de Badr | |
| Conquista de La Meca (es) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg | |
| Fundador | Mahoma |
| Orixe del nome |
rendición (es)  |
| Participación empresarial | |
| Formáu por |
Pilastres del islam Xaḥada Salat Zakat Fasting during Ramadan (en) Ḥajj |
| Elementu esplotáu |
Qalab (en) |
 | |
Los sos siguidores conócense pol nome de musulmanes o mahometanos. Anguaño'l términu más espardíu ye'l primeru, yá que'l segundu ye ofensivu pal islam ortodoxu (nel islam la divinidá ye Alá, non el profeta Mahoma).
Surdió nel sieglu VII n'Arabia y llueu espardióse per Oriente Mediu y pel norte d'África, llegando mesmo hasta la Península Ibérica.
Arabia enantes de Mahoma taba escasamente poblada por habitantes de fala árabe. Dalgunos yeren beduínos, pastores nómades entamaos por tribus. Dalgunos yeren llabradores, que vivíen n'oasis nel norte, o nes árees más fértiles y trupes nel sur (no que se conoz agora como Yeme y Omán). Nesi tiempu, la mayoría de los árabes yeren siguidores de les relixones politeístes, anque unes poques tribus siguíen el xudaísmu, el cristianismu (incluyíu'l nestorianismu) o zoroastrianismu. La ciudá de La Meca yera un centru relixosu pa dellos politeístes árabes nortizos, yá que contenía'l muriu sagráu del Zamzam y un pequeñu templu, la Kaaba.
La historia del islam empieza na Arabia nel sieglu VII cola predicación del profeta Mahoma, siguida de la violenta conquista de los mayores Estaos de la dómina: l'imperiu persa sasánida, bona parte del Imperiu romanu y el reinu visigodu.
A Omar, asocediólu Uthman ibn Affan, otru de los primeros siguidores de Mahoma. Baxo Uthman, el Nuevu califatu viose desapaecíu nuna guerra civil a la que se-y denomó la Fitna, o desorde. Munchos de los familiares y primeros siguidores de Mahoma taben descontentos con Uthman, porque sentíen que taba favoreciendo indebidamente a los sos parientes y actuando menos como un líder relixosu y más paecíu a un rei. Soldaos rebalbos mataron a Uthman y ufiertaron el lideralgu a Ali ibn Abi Talib, el primu y xenru de Mahoma. Munchos musulmanes (en particular los que teníen los sos propios candidatos al califatu) refugaron aceutar a Ali como líder, polo qu'ésti pasó'l so curtiu califatu lluchando escontra les faiciones disidentes y los parientes d'Uthman, los Omeyes. Ali morrió a manes d'un asesín jariyí, y los Omeyes reclamaron el califatu. Ellos llograron retener el lideralgu de la mayoría de los musulmanes por delles xeneraciones, pero namái por un curtiu periodu y nunca volvieron gobernar sobre un imperiu islámicu non estremáu. La fe islámica diverxó tamién, dixebrándose nes principales de l'actualidá: los Suníes y los Xiínes.
Na historia del islam esisten diverses dinastíes que s'apostaron los califatos o'l lideralgu del islam y munchos Estaos islámicos qu'ufiertaben una mínima o nenguna obediencia al califa.
Sicasí, l'imperiu de los califes abbasíes y el de los turcos selyuquíes cuntábense ente los más poderosos de la so dómina. Dempués de la desastrosa derrota de los bizantinos na batalla de Manzikert en 1071, la Europa cristiana llevó a cabu delles Cruzaes. Tres la Primer Cruzada, los occidentales llograron prindar y gobernar por dalgún tiempu Xerusalén. Saladín, sicasí, restableció la unidá islámica nel Oriente Próximu y ganó a los xiínos fatimíes.
Ente los sieglos XIV y el XVII, ún de los más poderosos imperios foi l'Imperiu de Malí, que la so capital yera Tombuctú. Sicasí, esta cultura tuvo fondamente pautada pola árabe (inclusive nel idioma), nun siendo realmente orixinal.
Nel sieglu XVIII, hubo trés grandes imperios musulmanes: l'otomanu en Turquía, Oriente Próximu y Mediterraneu; el safaví n'Irán y el mongol na India. Nel sieglu XIX, estos imperios cayeren so la dominación del poder políticu y económicu d'Europa. Dempués de la Primer Guerra Mundial, el remanente del Imperiu otomanu estremóse en protectoraos o esferes d'influencia europees. L'islam y el poder políticu del islam esperimentaron un resurdimientu nel sieglu XX, en bona midida gracies al petroleu. Sicasí, les rellaciones ente Occidente y ciertu númberu d'Estaos de mayoría musulmana siguen siendo precaries cuando non tirantes.
Depués de les perdes posteriores a la primer guerra mundial, los restos del Imperiu otomanu espardiéronse protectoraos europeos. Dende entós la mayoría de les sociedaes musulmanes convirtiéronse en naciones independientes, y adquirieron prominencia nuevos temes, como la riqueza petrolera y les rellaciones col Estáu d'Israel.
Los enseños del profeta Mahoma recuéyense nel Corán ("Qur'an" ye una de les pallabres árabes col significáu de "llibru"), llibru santu del islam escritu polos primeros siguidores de Mahoma tres recitar esti la pallabra divina por intervención del ánxel Gabriel.
Sacante'l Corán, les creencies y práutiques del islam básense na lliteratura Hadith, qu'aclara les pallabres del profeta.
Tolos fregueses, profesen el chiísmu o'l sunismu, creyen nos mesmos principios:
Los cinco deberes sagraos qu'obliga l'islam a prauticar a los sos siguidores son:
La fe islámica ye mayoritaria en tolos países d'etnia y llingua árabe (sacante Malta), Turquía, Irán, Afganistán, Paquistán, Asia central y sureste asiáticu. N'Europa ye mayoritaria n'Albania y en Bosnia y Herzegovina. Hai importantes minoríes islámiques tamién en Macedonia, Bulgaria, Serbia, Montenegru, Francia y Alemaña.
Hai distintos puntos de vista d'alcuerdu a la enseñanza del Corán al respeutive d'otres relixones. Esisten grupos non musulmanes que enfaticen la siguiente azora qu'indica:
Entós, cuando los meses sagraos pasaren, matái a los idólatres uquier que los atopéis, y lleváilos (cautivos), y asediáilos, y preparar pa ellos toa emboscada. Pero si pénense y establecen adoración y humíldense, dexáilos llibres. ¡Mirái! Alá perdona, ye misericordiosu.Azora 9:5
Sicasí, los musulmanes consideren que xulgar al islam en partes ye como un llector que, al lleer, tápase un güeyu y nun quier lleer col otru, yá qu'hai testos que reprenden esti actu.[3] Amás nel Corán, na vida de Mahoma y na historia del islam, tamién hai exemplos pa la misericordia colos non musulmanes.
L'islam afirma que tolos profetes foron musulmanes y que nengún d'ellos afirmó que la so relixón fuera'l xudaísmu o'l cristianismu, poro, creen qu'Abraham nun yera xudíu nin cristianu.[4] Asinamesmo aseguren que Moisés y Xesús predicaron l'islam.
De la mesma manera'l Corán indica na azora:
Realmente la práutica d'adoración enante Dios ye l'islam.Azora 3:19
Los musulmanes respetaron a los xudíos y a los cristianos como "xente del llibru", pero aseguren qu'abandonaron el monoteísmu y malváu les sagraes escritures. L'islam tolera a xudíos y cristianos, pos déxase-yos vivir y prauticar la so relixón en territorios musulmanes, magar que tienen que pagar un impuestu especial, la "Yizia", sustitutiva del azaque. Ta prohibíu l'usu de la fuerza pa convertir al incrédulu al islam.
L'apostasía ta penada (cola muerte) so la llei islámica según indícase na Sura XVI, 106
Sobre'l que reniega de Dios dempués del so oficiu de fe —sálvase el que foi forzáu, pero que'l so corazón ta firme na fe— y sobre'l qu'abre'l so pechu a la impiedá, sobre esos va cayer el noxu de Dios y van tener un tarrecible tormentu.
Corán, Sura de les Abeyes (16), 106. Trad. de Juan Vernet.
Sicasí, los non musulmanes sufren persecución en ciertos países islámicos, y asina lo amuesen determinaos informes de Human Rights Watch. Por exemplu, los Ahmadis n'Arabia Saudita o n'Indonesia ; xudíos, cristianos, protestantes y baha'is en Irán (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).; cristianos en Exiptu (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., cristianos y animistes en Sudán (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., etc.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
