El ugarítico ye una llingua semítica güei día estinguida que se falaba en Ugarit (Siria) a partir del 2000 aC. Conozse gracies a la gran cantidá de restos atopaos en 1928, con tablillas de signos cuneiformes que formaben un alfabetu propiu (l'alfabetu ugarítico). Amás de documentos comerciales y históricos, topáronse restos lliterarios de gran valor. Ugarit foi una ciudá estáu multillingüe que conquistó munchos territorios vecinos. La importancia del ugarítico deber a la so rellación cola Biblia, una y bones munchos de los testos atopaos ayudaron a entender meyor l'Antiguu Testamentu.
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
 | |
|---|---|
| Faláu en | Ugarit |
| Llingua muerta | escontra'l sieglu XII e.C. |
| Familia | Afroasiática Semítica |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Nengún país |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | {{{iso2}}} |
| ISO 639-3 | uga |
El ugarítico tien unes carauterístiques gramaticales bien similares a les del árabe antiguu y el acadiu. Ye una llingua flexiva y de tipoloxía VSO (Verbu Suxetu Oxetu). Los sustantivos tienen xéneru gramatical masculín y femenín y númberu gramatical singular, dual y plural; tornar en trés casos distintos (nominativu, acusativu y xenitivu).
Sistema ugarítico d'escritura
L'alfabetu ugarítico ye un abjad cuneiforme escastáu qu'empezó a ser utilizáu escontra'l sieglu XV antes de Cristu y representa el sistema más antiguu ente los d'escritura alfabético de les llingües semítiques noroccidentales (feniciu, araméu, hebréu).
Por fuercia, tamién otres llingües amás del ugarítico escribir con esti alfabetu, como ye'l casu del idioma hurrita.
Esbozu gramatical de la llingua ugarítica
Fonoloxía
Sistema vocálicu
El vocalismu ugarítico consta d'ocho fonemes /i ī ē a ā ō o ū/, con una oposición primaria de trés timbres /i a o/ colos sos axugos llargos /ī ā ū/ y dos volcales llargues secundaries asimétriques, /ē ō/, diacrónicamente provenientes de la monoptongación de los diptongos /aj/ y /aw/ respeutivamente.
Sistema consonánticu
El consonantismu ugarítico presenta ventiocho unidaes fonemátiques:
- La fricativa palatal sonora [ʒ] ye producida tardíamente como variante alofónica de la fricativa interdental sonora /ð/.
- La fricativa velar sonora [ɣ] ye producida tardíamente como variante alofónica interdental enfática sonora /ðˤ/.
Morfoloxía nominal
Como'l restu de les llingües semítiques, la morfoloxía nominal ugarítica presenta cuatro categoríes: xéneru, estáu, casu y númberu.
Comparativamente, por cuenta de la so prioridá cronolóxica, el ugarítico amuésase conservador dientro del conxuntu del semíticu noroccidental: los nomes, tantu sustantivos como axetivos, caltienen la flexón tríptota perdida n'araméu y poles llingües cananees (casos nominativu, acusativu y xenitivu) y caltienen tamién el dual, magar tampoco equí nun hai rastru de daqué equivalente a la nunación de la llingua árabe o a la mimación del acadiu.
Xéneru
Na dicotomía masculín / femenín, el masculín ye'l términu ensin marcar morfolóxica y sintácticamente. Salvu escases esceiciones (como ʔummu 'mar'), el xéneru femenín espresar por aciu el morfema /-at/: malku 'rei' / malkatu 'reina'.
Estáu
El nucleu del sintagma nominal puede apaecer en ugarítico en dos estaos: absolutu y constructo, caso esti en que'l sustantivu ye siguíu por un complementu xenitivu (un sustantivu en casu xenitivu o bien un pronome enclíticu).
Caso
El sistema trivocálico heredáu del protosemíticu opón los casos nominativu, acusativu y xenitivu, marcaos respeutivamente polos morfemes sufijales /-o/, /-a/, /-i/.
| Nominativu | Acusativu | Xenitivu | |
|---|---|---|---|
| Masculín | malku | malka | malki |
| Femenín | malkatu | malkata | malkati |
Númberu
Al singular, non marcáu y tornáu siguiendo'l modelu tríptoto, opónense un dual y un plural.
Dual
En estáu absolutu, el morfema de dual representáu pola escritura ugarítica ye /m/, sufixu que cai nel estáu constructo. La reconstrucción de la vocalización revela un morfema de dual díptoto: nominativu /āel mio/, acusativu-xenitivu /ēel mio/ (< */aymi/, por monoptongación, cf. árab /ayni/), polo que fai al estáu absolutu; nominativu /ā/ y acusativu-xenitivu /ē/, n'estáu consructo (< */ai/, cf. árab /ai/).
| Nominativu | Acusativu-xenitivu | |
|---|---|---|
|
malkāel mio |
malkēel mio | |
| Constructo | malkā | malkē |
Plural
El ugarítico nun caltién (o nun desenvolvió, dependiendo de la hipótesis que se tome) los plurales fractos d'otres llingües semítiques como l'árabe. Tolos plurales son regulares y, ente que'l femeninio nun estrema morfolóxicamente los estaos absolutu y constructo, (nominativu -/āel to/, acusativu-xenitivu -/āti/), el masculín presenta cayida de /m/ nel morfema sufijal del plural (nominativu absolutu -/ūma/, constructo -/ū/; acusativu-xenitivu absolutu -/īma/, constructo -/ī/).
Numberales
Los siguientes son los numberales documentaos en ugarítico:
| Masculín | Femenín | |
|---|---|---|
| 1 | ʔaḫadu | |
| 2 | ṯināel mio | ṯitāel mio |
| 3 | ṯa elāṯo | ṯa elāṯatu |
| 4 | ʔarbaʕo | ʔarbaʕatu |
| 5 | ḫam(i)šo | ḫam(i)šatu |
| 6 | ṯiṯṯo | ṯiṯṯatu |
| 7 | šabʕo | šabʕatu |
| 8 | ṯamānu | ṯamānīel to |
| 9 | tišʕo | tišʕatu |
| 10 | ʕaš(a)ru | ʕaš(a)r(a)el to |
| 20 | ʕišrūma | |
| 30 | ṯa elāṯūma | |
| 100 | el mioʔatu | |
| 1000 | ʔalpu | |
- A les formes de nominativu m. ṯināel mio, f. ṯitāel mio, correspuenden les d'acusativu-xenitivu m. ṯinēel mio i f. ṯitēel mio (< *ṯinaymi i *ṯitaymi, respeutivamente).
- Les decenes constrúyense siguiendo'l modelu del plural regular díptoto: nominativu -ūma (ʕišrūma, ṯa elāṯūma), acusativu-xenitivu -īma (ʕišrīma, ṯa elāṯīma).
Referencies
Enllaces esternos
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
