El istriano, istriota o istrioto ye una llingua romance falada na rexón sur de la península d'Istria, especialmente nes ciudaes de Rovinj (Rovigno) y de Vodnjan (Dignano). Istria atópase allugada na parte cimera del mar Adriáticu (en Croacia).
Los sos falantes nun usaron nunca la denominación "istriano" o "istrioto". Tradicionalmente, esistíen seis nomes distintos pa cada unu de los dialeutos de les llocalidaes onde se falaba. En Vodnjan usábase'l términu "Bumbaro", en Bale "Vallese", en Rovinj "Rovignese", en Šišan "Sissanese", en Fažana "Fasanese" y en Galižana "Gallesanese". El términu istroto foi acuñáu nel sieglu XIX pol llingüista italianu Graziadio Isaia Ascoli.
A principios del sieglu XXI, considérase que'l númberu de falantes taría ente un millar y dos millares y considerábase la llingua como una llingua amenazada.
Dempués de la cayida del imperiu romanu d'occidente los istrianos romanizados desenvolvieron nel sur de la península d'Istria una llingua neollatina propia: el istrioto. La llingua istriana ye una llingua neollatina recibió la influencia del venecianu, de resultes de más de mil años de dominación de la República de Venecia en Istria y nel mar Adriáticu. Otra llingua qu'influyó nel istriano, principalmente nel vocabulariu, foi'l italianu dende de la creación del Reinu d'Italia en 1861.
A primeros del sieglu pasáu'l llingüista Carlo Tagliavini envaloraba que'l istriano yera faláu por 50.000 persones. Pero dempués de la Segunda Guerra Mundial verificóse un enorme éxodu de 350.000 istro-italianos d'Istria pa escapar de la dictadura yugoslava de Tito y los istrianos amenorgar a unos pocos millares. N'Italia inda viven munchos miles d'estos refuxaos, especialmente en Trieste.
De resultes d'esta emigración, la llingua croata sustituyó al istriano como llingua principal nel sur d'Istria.
Anguaño, en Istria, queden solamente cerca de 2.000 falantes d'esta llingua, na so mayoría vieyos, polo cual la Unesco calificó'l istriano como una llingua en peligru d'estinción.
Cuando Istria yera una rexón del reinu d'Italia, el istriano foi consideráu poles autoridaes como una variante del vénetu.[1]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
