Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu.
El gansu[2] (Anser anser) ye una especie d'ave anseriforme de la familia Anatidae autóctona d'Eurasia y el norte d'África. Esta especie ye l'ancestru montés de los gansos domésticos d'Europa. Los gansos domésticos amontesaron y estendiéronse n'otres partes de mundu como n'Australia.
Anser anser gansu  | ||
|---|---|---|
.jpg) | ||
| Estáu de caltenimientu | ||
 Esmolición menor (IUCN 3.1)[1] | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Animalia | |
| Filu: | Chordata | |
| Clas: | Aves | |
| Orde: | Anseriformes | |
| Familia: | Anatidae | |
| Subfamilia: | Anserinae | |
| Xéneru: | Anser | |
| Especie: |
A. anser (Linnaeus, 1758) | |
| Distribución | ||
 | ||
| Subespecies | ||
| ||
| Consultes | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Descripción
.jpg)
El gansu común ye'l más grande y robezu de los gansos del xéneru Anser. Carauterízase pol so cuerpu avolumáu, el so llargu pescuezu y el so picu gruesu y de color naranxa o rosáu, ente que les sos pates son rosaes.[3] Mide ente 74 y 91 cm de llongura con un llargor d'ales d'ente 41,2 y 48 cm. Lo que-y confier una envergadura alar d'ente 147 y 180 cm.[4][5][6] La so cola mide ente 6,2 y 6,9 cm, el so picu mide ente 6,4 y 6,9 cm de llargu, y el so tarsu ente 7,1 y 9,3 cm. Suel pesar ente 2,16 y 4,56 kg, con una media alredor de 3,3 kg. Los machos suelen ser más grandes que les femes, siendo'l dimorfismu sexual más pronunciáu na subespecie oriental rubirostris, qu'amás ye más grande de media que la subespecie nominal.[3]
El so plumaxe ye gris parduzu, coles ales, la tiesta y pescuezu más escuros, y el pechu y banduyu más claros, con llixos negros variables, siendo la so parte caudal inferior ablancazada. El so pescuezu ta llixeramente rayáu llonxitudinalmente. Les plumes del so envés y lladrales tienen el cantu ablancazáu y tien una llinia blanca nel lladral cimeru. Los sos coberteres tán llixeramente coloriaes en contraste coles plumes de vuelu corites.
Munchos gansos naciellos tán cubiertos por plumón de color pardu olivaceu na parte cimera y amarellentáu escuru na inferior, y darréu camuda a un plumón gris parduzu más uniforme. El so picu primeramente ye gris coritu y vase volviendo amarellentáu. Les sos pates son de color gris olivaceu. Los xuveniles son daqué más parduzos, anque s'estremen principalmente de los adultos pola falta de llixos negros nel banduyu.[3][7] Los gansos comunes puen llegar a vivir 17 años.
La so voz ye bien fuerte, a manera de trompetéu de tipu hoooonk, mesmo que la de los gansos domésticos.[3]
Distribución y hábitat
Ye un gansu de distribución paleártica ya indomalaya. Habita en cuasi toa Europa y gran parte d'Asia, en zones costeres y güelgues. Cría principalmente nel norte y este d'Europa, estendiéndose la so zona de cría por una franxa que va dende Islandia, les islles Britániques y les costes d'Escandinavia y llega hasta'l norte de China y la metá sur del Krai de Jabárovsk, nel sureste de Rusia, pasando per Asia Central y Mongolia. Pel iviernu migra al sur d'Europa, oriente mediu y el norte de la rexón indomalaya, arriendes del estremu noroccidental d'África (el norte de Marruecos, Túnez y Arxelia). La mayor parte de los gansos d'Europa pasen l'iviernu nes marismes del Guadalquivir, el llagu Ischkeul de Túnez y nel oeste d'Arxelia.
Los gansos domésticos amontesaron con facilidá y produxeron poblaciones estables n'Australia.
Taxonomía
La primer descripción científica d'esta especie fízola Carlos Linneo na so obra Systema naturae en 1758 col mesmu nome que anguaño, Anser anser.[8] Reconócense trés subespecies:[9]
- Anser anser anser - cría nel noroeste d'Eurasia y pasa l'iviernu nel norte d'África, España y restu de la Europa mediterránea ya Irán;
- Anser anser rubrirostris - cría nel nordeste d'Eurasia y pasa l'inviernu nel sur d'Asia;
- Anser anser domesticus - toles variedaes de gansos domésticos procedentes d'Eurasia.
_en_el_Palacio_de_Nymphenburg,_Múnich,_Alemania13.JPG)
Comportamientu
_in_flight,_Cley,_Norfolk_1700.jpg)
Los gansos comunes pueden ser tanto diurnos como nocherniegos. Si se-yos altera con frecuencia van aportar a les sos zones d'alimentación namái pela nueche. Los gansos comunes son aves migratories que se mueven escontra'l sur o'l suroeste pel iviernu, anque esisten poblaciones sedentaries en zones costeres o menos fríes que son sedentaries, como les que críen nel noroeste d'Europa. Esta especie ye una de les caberes n'entamar la migración iverniza.[10] Ye carauterística de la so migración la formación en V, qu'amenorga la resistencia del aire, na que los individuos túrnense na posición de tiesta que ye na que más cuesta avanzar. Les sos rutes migratories nun tán marcaes xenéticamente sinón que los individuos de cada población tienen que deprendeles siguiendo a los veteranos. Fora de la dómina de cría los gansos formen grandes bandaes que permanecen xuntes nes güelgues y zones d'alimentación.
Alimentación
Aliméntase pastiando yerbes y biltos del suelu; dacuando escarba buscando raigaños y bulbos. Tamién recueyen plantes flotantes, pero raramente somorguien la so tiesta nel agua.[11] Na seronda suelen restolar ente los rastroxos de los campos de maíz y a finales de branu nos de ceberes a la gueta de los enerxéticos granos.[12] Por razones de seguridá prefieren pastiar en llugares estenaos, por eso los pacionales dedicaos al ganáu y los campos de llabor son ideales pa ellos.
Reproducción
Los gansos comunes polo xeneral empareyen pa tola vida, pero si pierden al so compañeru tróquenlu por otru. Dependiendo del allugamientu, la dómina de cría empieza ente mediaos de marzu y finales d'abril. El llugar d'añeramientu preferíu de los gansos grises son los llagos con amplies estensiones de cañaverales alredor y praos axacentes, qu'usen p'alimentase, anque tamién pueden movese lloñe pa pastiar. Los gansos comunes tamién pueden criar nos banzaos, marismes, nes islles fluviales montiegues, ríos de corriente lenta y llanures d'hinchente. Suelen reproducise en colonies pocu trupes con gran distancia ente niales.
Añera nel suelu, nun buecu que tapiza parcialmente. Namái nes zones bien húmedes los niales allúguense sobre grandes acumuladures de plantes palustres. Pon de cuatro a seis güevos nuna sola niarada per añu, siendo les puestes dende finales de marzu a principios de xunu. Los sos güevos son blancos y de forma cuasi elíptica. Polo xeneral cada güevu ponse con un espaciu de pocu más de 24 hores. La incubación faila namái la fema, ente que'l machu busca quédase cerca del nial. La eclosión produzse tres unos 27 a 29 díes, y los pitucos tarden en desenvolvese ente 50 y 60 díes. Xeneralmente los xuveniles quédense xunto a los sos padres hasta la siguiente dómina de cría y faen xuntos la migración.
Gansos domésticos
Esisten numberoses races doméstiques europees que se críen como aves de corrolada, anque toes considérense pertenecientes a la subespecie Anser anser domesticus. Críense especialmente pola so carne y p'ellaborar foie gras, magar que tamién se peracaben los sos güevos. Tamién son usaes como aves ornamentales n'estanques de parques y xardinos. Ente les variedaes doméstiques destaquen:
- el gansu de Toulouse o gansu de Tolosa - ave procedente de la cría seleutiva del gansu común xavaz en Toulouse, Francia.
- la oca del Empordà - ave procedente de la cría selectiva del gansu común xavaz nel norte de Cataluña. Carauterízase por ser blanca y tener un carauterísticu copete sobre la tiesta.
Estes aves son reconocíes pola so agresividá territorial nes granxes tantu con otres aves como colos humanos, y por eso los gansos foron usaos tradicionalmente como animales guardianes nes granxes, que llogren ser inclusive más eficientes qu'un perru guardián sollertando a los sos dueños de la presencia d'un intrusu, por cuenta de que tán siempres sollertes y entamen un gran polveru de berros y gazníos en cuantes detecten a un estrañu.
Caltenimientu
Dende les sos tases de población más baxes na década de 1970, cuando la población montesa total europea yera d'unos 20.000 exemplares, la tenencia de la so población foi aumentar, con aproximao 170.000 exemplares nos años 1980, hasta unos 250.000 gansos en 2003. Esto supunxo non solo que les sos zones tradicionales de reproducción aumentaren la so densidá, sinón que tamién s'espandieron a zones au sumieren, especialmente n'Alemaña y los Países Baxos.
Referencies
Bibliografía
Enllaces esternos
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
