Remove ads
From Wikipedia, the free encyclopedia
La Fe Bahá'í , tamién denominada como behaísmu o bahaísmu, ye una relixón monoteísta na que los sos fieles siguen les enseñances de Bahá'u'lláh, el so profeta y fundador. Bahá'u'lláh enseñó qu'hai un únicu Dios que va revelando la so voluntá a la humanidá de manera progresiva. Según el puntu de vista bahá'í, caúna de les grandes relixones introducíes polos Mensaxeros de Dios —como Moisés, Krishna, Buda Gautama, Zoroastru, Xesucristu, Mahoma y El Báb— constitúin etapes socesives nel desenvolvimientu espiritual de la civilización. Los bahá'ís creen que Bahá'u'lláh foi'l más recién d'estos mensaxeros y que les sos enseñances tán empobinaes a los nuevos retos morales y espirituales de la nuesa dómina. Como tal, la Fe Bahá'í inclúyese ente les relixones abrahámiques.
Esti artículu o seición necesita un ameyoramientu no que cinca a la redaición, la gramática o la ortografía. |
Fe Bahá'í | |
Fundador | Bahá'u'lláh |
Deidá máxima | Dios |
Tipu | Monoteísmu |
Nome y númberu de siguidores | Bahá'ís, unos 6 millones |
Llibru Más Sagráu | Kítab-i-Aqdas |
Llingua llitúrxica | Cada individuu ye llibre de lleer na so propia llingua |
Llingua de los testos sagraos orixinales | árabe y persa |
Naz en | Irán |
Sede | Haifa (Israel) |
País con mayor cantidá de bahá'ís | India (2 millones) |
Sistema organizativu | Asamblees Espirituales Locales, Asamblees Espirituales Nacionales y Casa Universal de Xusticia (Miembros escoyíos democráticamente) |
Símbolu | Estrella de nueve puntes |
Relixones rellacionaes | xudaísmu, cristianismu, islamismu, hinduismu, budismu, zoroastrismu, babismu |
Según l'Anuariu de la Enciclopedia Británica de 1992, la Fe Bahá'í ye la segunda relixón más estendida nel mundu ente les relixones independientes, d'alcuerdu al númberu de países en que s'atopa representada: ta establecida en 247 países y territorios. Los bahá'ís provienen d'ente más de 2.100 grupos étnicos, raciales y tribales, y totalicen aproximao seis millones de fieles nel mundu. Los principales pasaxes de los testos sagraos bahá'ís traduciéronse a 802 idiomes. La idea central de la Fe Bahá'í xira en redol a la humanidá como una única raza y al día de la so unificación nuna sociedá mundial.
En 1844 el profeta persa Siyyid `Alí-Muhammad, que tomó'l títulu de "El Báb" (n'árabe ‘la puerta’), instituyó una nueva relixón. Ésta yera distinta del islam, anque surdió del so senu, d'igual manera que'l cristianismu surdió del senu del xudaísmu y el budismu del hinduismu. Los siguidores d'El Báb fueron conocíos como "babíes" y la so relixón como Babismu; tuvo les sos propies escritures y enseñances relixoses, anque sicasí foi bien efímera. Según El Báb, la so misión principal yera preparar el camín pa "aquel al que Dios hai de manifestase", el que foi prometíu nes escritures sagraes de toles grandes relixones del mundu.
El creciente númberu de persones que se xuntaben a estes nueves enseñances sollertó a les autoridaes polítiques y relixoses de Persia. El Báb y los sos siguidores fueron escorríos, siendo encarceláu y finalmente fusiláu en Tabriz, Persia (actual Irán) el 9 de xunetu de 1850. La so misión duró seis años.
Mírzá Husayn-`Alí, al quE'l Báb dio'l títulu de Bahá'u'lláh (n'árabe ‘gloria de Dios’), yera un noble y unu de los primeros siguidores importantes d'El Báb. Foi arrestáu y encarceláu en 1852 mientres una gran persecución contra los babíes. Nel so confinamientu nos cuartones del Síyah-Chál en Teḥrán, creyó recibir los primeros nicios de qu'él mesmu yera'l que fuera profetizáu por El Báb. Once años dempués, exiláu en Bagdag (entós parte del Imperiu otomanu), anunció de manera formal la so misión a la so familia y a un pequeñu grupu de siguidores.
La maquinación de les autoridaes perses y otomanes fueron emburriando a Bahá'u'lláh d'exiliu n'exiliu: de Bagdag a Istambul, depués a Edirne y finalmente a la colonia penal d'Acre (actual Israel) en 1868. Bahá'u'lláh permaneció n'Acre hasta'l so fallecimientu'l 29 de mayu de 1892, tres cuarenta años d'exiliu y confinamientu. La Fe Bahá'í considera'l so sepulcru nes afueres de la ciudá como'l llugar más sagráu del mundu. Los fieles realicen les sos plegaries cada día empobinaos na direición d'esi llugar.
L'otru llugar santu de la Fe Bahá'í n'Israel ye la tumba o Santuariu d'El Báb, na fastera del Monte Carmelo en Haifa. Los restos mortales d'El Báb fueron treslladaos dende Persia hasta Tierra Santa y soterraos nel santuariu construyíu y diseñáu pa esi envís por Bahá'u'lláh.
Bahá'u'lláh escribió l'equivalente a más de cien volúmenes de testos que los bahá'ís consideren inspiraos por Dios, tanto n'árabe como en persa. El principal repertoriu de les lleis de la revelación de Bahá'u'lláh ye'l Kítab-i-Aqdas (el llibru más sagráu). El segundu n'importancia ye'l Kitab-i-Iqan, compuestu en Baghdad y qu'axunta les traces elementales de la teoloxía bahaí.
`Abbás Effendi yera'l fíu mayor Bahá'u'lláh', conocíu pol títulu de `Abdu'l-Bahá (Siervu de Bahá). `Abdu'l-Bahá ´foi designáu como'l “Centru de l'Alianza”, “Cabeza de la Fe” ya interprete únicu de los escritos de Bahá'u'lláh.
`Abdu'l-Bahá compartiera con so padre l'exiliu y la cárcel. El so confinamientu duró hasta que foi escarceláu por cuenta de la revolución de los Mozos Turcos en 1908. Poco dempués de la so lliberación, `Abdu'l-Bahá viaxa a Europa y a los Estaos Xuníos pa proclamar les enseñances de so padre ya impulsar el desenvolvimientu de les incipientes comunidaes bahá'ís que surdieren en dellos sitios d'Europa, Estaos Xuníos y Canadá. Munches de les sos conferencies y charres fueron grabaes y publicáronse en llibros baxo los títulos de La sabencia de `Abdu'l-Bahá y La promulgación de la paz universal. Otra de les obres d'`Abdu'l-Bahá, que sentó les bases de la espansión y afitamientu de la comunidá mundial bahá'í, ye una serie de documentos llamaos Tables del plan divín. Tamién caltuvo una bayurosa correspondencia con persones y comunidaes bahá'ís a lo llargo de munchos años, y munches d'eses cartes o Tables traduciéronse y publicáronse en delles llingües.
`Abdu'l-Bahá finó en Haifa el 28 de payares de 1921.
Dende los sos anicios nel Babismu, la Fe Bahá'í nun tuvo exenta de disputes. Yá baxo Bahá'u'lláh tuvo llugar una diverxencia (finalmente dixebra) ente él y el so hermanascu menor, Subh-i-Azal, al quE'l Báb nomara vagamente como'l so socesor, suxetu al consentimientu de Aquel al que Dios ha de manifestase Bahá'u'lláh. Los siguidores de Subh-i-Azal entamaron a conocese como azalíes, ente que los siguidores de Baha'u'llah yeren conocíos como bahá'ís. Anguaño subsisten dellos millares de azalíes, principalmente n'Irán.[1]
La teoloxía bahá'í afirma que nun son posibles los cismas permanentes dientro de la Fe Bahá'í, entá reconociendo intentos con esi envís, al igual que n'otres relixones anteriores. Dende l'aniciu de la Fe Bahá'í, y col fallecimientu de cada figura central d'autoridá, tuvieron llugar intentos de faese col control de la Fe Bahá'í o de disgregala. Los bahá'ís pertenecientes al grupu mayoritariu lleal a la Casa Universal de Xusticia con sede en Haifa, Israel, creen que caúna d'estes tentatives en contra de los bahá'ís acabaron esmoreciéndose nes tiniebles gracies a la proteición del Alianza, que consiste básicamente nel testamentu y última voluntá escritos por caúnu de los "centros del alianza". Nestes voluntaes escrites incluyir instrucciones sobro cómo los bahá'ís tienen de resolver los conflictos d'opinión, en casu de surdir. La viniente cita de 'Abdu'l-Bahá refundia lluz sobro esto inequívocamente:
Una de les carauterístiques más sublimes de la revelación de Bahá'u'lláh, una enseñanza especial non tresmitida por nengún de los profetes del pasáu, ye la ordenación y nomamientu del Centru de l'Alianza. Pente medies de esti nomamientu y provisión Él salvaguardó y protexíu la relixón de Dios contra les diferencies y el cisma, faciendo imposible que naide cree una nueva secta o facción nel credo.'Abdu'l-Bahá
Sicasí, otros testos, incluyíos dalgunos de 'Abdu'l-Bahá, dexen claru qu'esistiríen talos intentos:
…tan penosa ye la conducta d'esti falsu pueblu que se vuelve un hachu cutiendo nos mesmos raigaños del Árbol Benditu. Si hubiera que siguir soportándolos, en pocos díes esterminaríen la Causa de Dios, La so Pallabra y hasta a sigo mesmos. Por eso, los amaos del Señor tienen de sustraese d'éstos, evitalos, atayar los sos maquinaciones y laso maligna murmuración, guardar la Llei de Dios y la so relixón, consagrase toos a espublizar les delicies de Dios y proclamar les sos enseñances colos sos máximos esfuercios.'Abdu'l-Bahá
Aquellos que nieguen y remóntense públicamente contra la socesión establecida d'autoridá col enfotu de faese col lideralgu suelen ser declaraos "quebrantadores de l'Alianza" y espulsaos de la comunidá bahá'í. Según les enseñances relixoses de la Fe Bahá'í, l'envís de l'Alianza ye salvaguardar la unidá de la comunidá bahaíes y protexela frente a posibles cismes. Dalgunos critiquen l'usu de l'amenaza de declaración de quebrantador del conveniu por parte de les autoridaes relixoses bahá'ís como mediu pa coartar la llibertá d'espresión.
La tentativa cismática más recién remóntase a 1960, cuando Charles Mason Remey fixo un llamamientu por que la comunidá bahá'í lu reconociera como "cabeza de la fe". Un pequeñu grupu aceptó a Remey mientres la mayoría refugábalu y siguía fiel a la Casa Universal de Xusticia de Haifa. El grupu de Remey biforcóse en delles facciones, la mayor de les cual fíxose llamar bahá'ís ortodoxos. Tres la muerte de Remey en 1974, el so grupu sufrió más dixebres. Una hestoria d'estos conflictos según la perspeutiva de la Casa Universal de Xusticia esiste na web bahá'í[2]
Dellos de los sous principios son:
El Testamentu y Última Voluntá de Abdu'l-Bahá establez les instituciones ximielgues de la Guardianía y la Casa Universal de Xusticia. Coles mesmes designa al so nietu mayor, Shoghi Effendi, como Guardián de la Fe Bahá'í. Gracies a les precises instrucciones del Testamentu y última voluntá, nun se cuestionó la socesión del lideralgu.
Shoghi Effendi, estudiante en Oxford cuando finó'l so güelu, foi Guardián de la Fe Bahá'í hasta la so propia muerte en 1957. Mientres trenta y seis años foi preparando la comunidá bahá'í y a la so estructura alministrativa de cara a la eleición de la primer Casa Universal de Xusticia. Una y bones la Fe Bahá'í cuntaba malapenes con una comunidá pequeña y neñona cuando'l Guardián fixo cargu de liderar, munchos años fueron necesarios pa fortalecela y desenvolvela hasta que fuera capaz d'asumir la estructura alministrativa imaxinada por Abdu'l-Bahá, los papeles desempeñaos pola Guardianía y la Casa Universal de Xusticia compleméntense: la Guardiania cumple llabores d'interpretación ente que la Casa Universal de Xusticia ta empobinada escontra xeres llexislatives. Nenguna de los dos tien d'actuar nes competencies de la otra. Shoghi Effendi exerció en vida les funciones interpretatives de la so Guardianía. Tradució los testos sagraos del bahaísmo, planió la espansión mundial de la comunidá bahaí, desenvolvió'l Centru Mundial Bahá'í en Haifa, caltuvo una bayurosa correspondencia con comunidaes y particulares de tol mundu y entamó la estructura alministrativa, preparando a la comunidá pa la futura Casa Universal de Xusticia.
El testamentu y la voluntá escrita d'Abdu'l-Bahá prescribió qu'a cada Guardián asocediéralu el so primoxénitu y, en casu de qu'ésti nun heredara les aptitúes espirituales del Guardián, entós tenía de nomar como tal a otru descendiente home de Bahá'u'lláh. Sicasí Shoghi Effendi nun tuvo descendencia y tolos miembros de la so familia habíense alloriáu remontando contra l'autoridá que se-y confiriera, colo cual yeren "quebrantadores de l'Alianza". Polo tanto nun-y foi posible designar al so socesor como Guardián. Tamién taba establecíu na voluntá escrita d'Abdu'l-Bahá, y yera obviu que la socesión de Shoghi Effendi yera de la competencia d'esi órganu. Así que Shoghi Effendi dexó establecíes les bases pa la eleición de la primer Casa Universal de Xusticia. Esti órganu de nueve miembros que gobierna a la comunidá bahaí nel mundu foi escoyíu per vegada primera en 1963. Esi mesmu añu determinó que nun había "forma de nomar o llexislar pa la designación d'un segundu guardián qu'asoceda a Shoghi Effendi". Los bahaíes fieles a l'Alianza aceptaron esta decisión asumida polo qu'ellos consideren que ye una autoridá central de la so Fe empuesta por Dios.
Nun esiste cleru en la Fe Bahá'í. A nivel de base, les comunidaes bahaíes gobiérnense por conseyos de nueve miembros llibremente escoyíos llamaos "asamblees espirituales locales". De la mesma, les asamblees espirituales nacionales" dirixen y coordinen los asuntos de les comunidaes bahaíes nacionales. El procesu eleutoral bahaí ye únicu. Nun esisten candidatures nin campañes y l'envís ye escoyer a los miembros que tengan en mayor grau les aptitúes espirituales que-yos dexen sirvir a la comunidá. Homes y muyeres de más de 21 años pueden ser eleutores y ser escoyíos miembros de les asamblees locales y nacionales. Namái los homes pueden aportar a miembros de la Casa Universal de Xusticia.
Les enseñances básiques de Bahá'u'lláh son éstes:
La siguiente ye una llista de los 12 principios de la Fe Bahá'í. Preséntase de cutiu como un resume curtiu de les enseñances bahaíes. Provienen d'una variedá de llistes asemeyaes estrayíes de les trescripciones de discursos emitíos por `Abdu'l-Bahá mientres el so viaxe per Europa y Norteamérica en 1912. La llista nun ye oficial y circulen delles d'estes llistes.
Otru principiu bahaí ye la moderación en tou (específicamente nel celu llibertador, civilizatorio y relixosu y na interpretación lliteral de les escritures).
El bahaísmo afirma que, anque la nuesa dómina ta a escures, el futuru de la humanidá ye lluciu y la paz mundial ye inevitable; tamién establéz que Bahá'u'lláh ye la manifestación de Dios pa la nuesa dómina. Un bahaí dedícase a siguir les sos enseñances y reparar les sos lleis.
Nun esisten ritos o tradiciones en la Fe Bahá'í (la terrieza considérase una cualidá a evitar). Sicasí, hai delles regles que'l Kitáb-i-Aqdas prescribe como obligatories:
Prohíbese dafechamente la petición de fondos a particulares. Les instituciones bahaíes tienen prohibíu aceptar contribuciones provenientes de persones que nun sían bahá'ís rexistraos.
El calendariu bahá'í foi establecíu pol Bab. L'añu consta de 19 meses de 19 díes y 4 ó 5 díes que s'entrepolen ente éstos pa completar un añu solar. L'Añu Nuevu (llamáu Naw Rúz) tien llugar mientres l'equinocciu vernal, el 21 de marzu ,a la fin del mes del ayunu. Les comunidaes bahaíes axúntense al empecipiase cada mes nun alcuentru llamáu "fiesta" dedicáu a l'adoración, discutiniu y socialización. Anque'l nome puede suxerir una comida ellaborada, nun tien por qué ser asina. Dacuando tómase un refrigerio abondosu pero otres vegaes puede ser namái pan y agua. La Fe Bahá'í contempla 11 díes sagraos al añu, 9 de los cual riquen que nun se realice trabayu. Esos díes conmemoren aniversarios importantes de la hestoria de la Fe Bahá'í.
La mayoría de xuntes bahá'ís tienen llugar en cases particulares, centros bahá'ís locales, o locales arrendaos. En tol mundu hai solo siete "cases d'adoración bahá'ís", con una octava yá en construcción. El nome utilizáu nos escritos bahá'ís pa referise a una Casa d'Adoración ye Ma shriqu'l-A dhkár (llugar de tómalu de conciencia de l'Alcordanza de Dios). El Mashriqu'l-A dhkár ye'l centru d'un complexu d'instituciones de la comunidá bahá'í.
La Fe Bahá'í promueve de forma activa asuntos que tengan que ver cola xusticia social onde quiera que s'atopen. Acueyen el conceutu d'unidá de la humanidá como patrón de los sos actos. La Fe Bahá'í participa cada vez más en proyeutos de desenvolvimientu económicu y social per tol mundu.
Bahá'u'lláh abogó pola necesidá d'un gobiernu mundial nesta dómina de vida coleutiva de la humanidá. Por cuenta de esti énfasis el bahaísmo sofitó a les Naciones Xuníes dende'l so aniciu. La comunidá bahá'í internacional tien estatus consultivu ante'l Conseyu Económicu y Social de la ONX y ante UNICEF. Desenvolvió programes conxuntos de desenvolvimientu con axencies de la ONX.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.