Desojo
From Wikipedia, the free encyclopedia
Desojo ye un conceyu de la Comunidá Foral de Navarra, asitiáu na Merindad de Estella, na contorna d'Estella Occidental y a 75 km de la capital de la comunidá, Pamplona. La so población en 2017 foi de 79 habitantes (INE).[3]
| Desojo | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País | España | ||
| Comunidá foral | Navarra | ||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
| Alcalde de Desojo (es) | Luis Mendiano Mendiano | ||
| Nome oficial |
Desojo (es)[1] Desoio (eu)[2] | ||
| Nome llocal |
Desojo (es) Desoio (eu)[2] Desoxo (eu)[2] | ||
| Códigu postal |
31229 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 42°35′17″N 2°16′33″W | ||
 Desojo Desojo (España) | |||
| Superficie | 14.12 km² | ||
| Altitú | 516 m | ||
| Llenda con |
| ||
| Demografía | |||
| Población |
70 hab. (2024) - 44 homes (2019) - 35 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | 0.01% de Navarra | ||
| Densidá | 4,96 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
Símbolos
Escudu
L'escudu d'armes de la villa de Desojo tien el siguiente blasón:
Trai d'azur y dos palmes d'oru cruciaes en sotuer.
Xeografía física
Situación
La llocalidá de Desojo ta asitiada na parte occidental de la Comunidá Foral de Navarra dientro de la rexón xeográfica de la Zona Media de Navarra o Navarra Media y la contorna xeográfica de Tierra Estella a una altitú 516 msnm. El so términu municipal tien una superficie de 14,12 km² y llinda al norte colos conceyos de Mirafuentes y Mendaza, al este col de Mués, al sur colos de Los Arcos y Sansol y al oeste colos d'Armañanzas y Espronceda.[5]
Historia
Benedicto, obispu de Nájera, y Vixila, abá del monesteriu de San Martín de Albelda, apauten nel añu 983 sobre les décimes a percibir de los moradores de Desojo, según doc. qu'obra nel Arch. de la Colexal de Logroño (n. 2, orixinal). Nel orixinal escríbese Desolium.
Por aciu documentu de donación fecháu'l 19 de xineru de 1067, García, presbíteru de Desojo, y los sos cofrades apurren al monesteriu de San Martín de Albelda toles cases, tierres y viñes que Velasco tuviera en Desojo. El doc. referíu obra nel Arch. de Simancas (Patronatu Real, leg. 58-2, n. 27). Desolio, nel orixinal.
Por aciu preséu de donación de fecha 11 d'agostu de 1068 Sancho'l de Peñalén dona al obispu Munio y a Vidal, prior de San Martín de Albelda, la ilesia de Santu Tomás de Desojo, con toles sos posesiones. El doc. obra nel Arch. de Simancas (Patronatu Real, leg. 58-2, n. 19). Desollo, nel orixinal llatín.
En 1665 mercó'l rei la xurisdicción criminal, civil, baxa y mediana, y la gracia d'asientu en Cortes, por 8.000 reales que dio al erariu. [Nun consta qu'esti pueblu fixera usu del asientu en Cortes, acasu polo gravoso que-y seria'l caltener un diputáu]. Desojo consiguió entrar nes Cortes de Navarra nel añu 1665, por aciu el pagu d'una crecida cantidá a la facienda, exhausta coles mesmes, según refier Idoate en Rincones..., [t. II, páxs. 66 y 67]. Sicasí, les otres villes protestaron y fuéron-y darréu anulaos los sos derechos. Desojo reclamó de nuevu, pero les sos demandes nun tuvieron ésitu. Tamién lleemos en Rincones... [t. III, páxs. 420 y 421] que'l rei Felipe IV concedió a Desojo el títulu de bona villa, que suponía'l derechu d'asientu a Cortes, en cuenta de una donación de 8.000 reales pa l'arruinada facienda real. La concesión d'esti privilexu tenía llugar nel añu 1665, pero nel añu 1676 el rei Carlos II avenir a desfaer la mentada mercé, ante'l pidimientu al respeutu de les otres bones villes navarres.
A principios d'agostu del añu 1811, la división de guerrilleros de D. Francisco Espoz y Mina pasó por Desojo, procedente de Santa Cruz de Campezo. Al pasar los guerrilleros españó una gran torbonada, que xunida a la lobreguez de la nueche, fizo que los guerrilleros tresmanaren el camín. A l'amanecida del día siguiente el gruesu de la fuercia asítiase en Sansol.
En cumplimientu de la llei de desamortización del l de mayu de 1855 vender nesta llocalidá, en 1862, una ferrería en cai Mayor n.° 7, una texería y un fornu na cai Mayor, 26 [R. G. CH. "La D. C. en N."].
Demografía
| Gráfica d'evolución demográfica de Desojo ente 1900 y 2017 |
 |
|
Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE.[6] Población según el padrón municipal de 2017 del INE. |
Alministración
| Mandatu | Nome del alcalde | Partíu políticu |
|---|---|---|
| 2003-2007 | Luis Mendiano Mendiano | UPN |
| 2007-2011 | Luis Mendiano Mendiano | UPN |
| 2011-2015 | Luis Mendiano Mendiano | UPN |
| 2015- | Asier Mancisidor Guerrero | AAD |
Monumentos
Monumentos relixosos
Ilesia Santa María
Edificio d'estilu góticu renacentista de la primer metá del sieglu XVI. Ye una construcción de piedra de sillería na que destaquen dellos elementos: los brazos de la so planta de cruz llatina, la portada y la torre. Esta postrera, asitiada nel llau de la Epístola ye d'estilu barrocu del sieglu XVIII. Destaca'l campanariu octogonal rematáu por una pequeñu cúpula y una llinterna. Tocantes a la portada, ta formada por dos cuerpos. Nel inferior, flanqueado por dos columnes, atópase la puerta. Nel cuerpu cimeru hai una fornica flanqueada por dos pilastres, qu'alluga una escultura de piedra. Nel so interior acueye una bella talla gótica de la Virxe col Neñu, de mediaos del sieglu XIV. El retablu mayor que preside l'interior del templu ye neoclásicu, S XVIII.
Ermita de Villanueva
Nes merindades de Desojo, apaez el despobláu de Villanueva, habitáu de 1427-1512, del qu'anguaño solo se caltién la ermita de la Virxe de Villanueva, d'orixe medieval. La Virxe de Villanueva queda representada por una formosa talla del sieglu XVII.
Monumentos civiles
Picota
Emplazada na entrada del pueblu, onde se diz que los bandíos y malfechores yeren espuestos a la vergüenza pública y cumplía condena corporal polos sos crímenes y andances.
Cultura
Fiestes
La llocalidá celebra les sos fiestes patronales mientres la última selmana d'agostu.
El primer fin de selmana d'agostu celebra'l festival Desojo Celta, con temática, paxellos y actividaes propies d'esa dómina.
Gastronomía
Ver tamién
- Estella Occidental
- Llista de conceyos de Navarra
Referencies
Enllaces esternos
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.