Na mitoloxía griega, el centauru[1] (en griegu Κένταυρος Kentauros, ‘matador de toros’, ‘cien fuertes’, plural Κένταυρι Kentauri; en llatín Centaurus/Centauri) ye una criatura cola cabeza, los brazos y el torso d'un humanu y el cuerpu y les pates d'un caballu.
| Centauru | ||
|---|---|---|
 | ||
| Información | ||
| [editar datos en Wikidata] |
Vivíen nos montes de Tesalia y considerábase-yos fíos de Centauru (el fíu d'Ixión y Néfele) y delles yegües magnesias, o d'Apolo y Hebe.
Los centauros son bien conocíos pola llucha que caltuvieron colos lápitas, provocada pol so intentu de raptar a Hipodamía el día de la so boda con Pirítoo, rei de los lapitas y tamién fíu de Ixión. La reña ente estos primos ye una metáfora del conflictu ente los baxos instintos y el comportamientu civilizáu na humanidá. Teseo, un héroe y fundador de ciudaes que taba presente, inclinó la balanza del llau del orde correutu de les coses, y ayudó a Pirítoo. Los centauros fuxeron. (Plutarcu, Teseo, 30; Ovidio, Les metamorfosis xii. 210; Diodoro Sículo iv. 69, 70.) Escenes de la batalla ente los lápitas y los centauros fueron esculpíes en baxorrelieves nel frisu del Partenón, que taba dedicáu a la sabia Atenea.
Como la titanomaquia, la derrota de los titanes polos dioses olímpicos, les guerres colos centauros representen la llucha ente la civilización y el barbarismu y ye conocida como centauromaquia.
El personaxe xeneral de los centauros ye'l de seres selvaxes, ensin lleis nin hospitalidá, esclavos de les pasiones animales. Dos esceición a esta regla son Folo y Quirón, qu'espresaben la so «bona» naturaleza, siendo centauros sabios y atentos.
Ente los centauros, el terceru con una identidá individual ye Neso. L'episodiu mitolóxicu del centauru Neso raptando a Deyanira, la prometida de Heracles, tamién apurrió a Giambologna (1529-1608), un escultor flamencu que trabayó n'Italia, arrogantes oportunidaes de concebir composiciones con dos formes en violenta interacción. Giambologna realizó delles versiones de Neso raptando a Deyanira, representaos polos exemplos calteníos en diversos museos. Los sos siguidores, como Adriaen de Vries y Pietro Tacca, siguieron esculpiendo incontables repeticiones de la tema. Cuando Albert-Ernest Carrier-Belleuse encetó la mesma composición de formes nel sieglu XIX, titular Raptu de Hipodamía.
N'antigües vasíes pintaes átiques los centauros yeren representaos como seres humanos de frente, col cuerpu y les pates traseres d'un caballu suxetos al llombu. Darréu, fueron homes namái hasta la cintura. La batalla colos lápitas y l'aventura de Heracles con Folo (Apolodoro, ii. 5; Diodoro Sículo, iv. li) son temes favorites del arte griego.
Munches lleendes sobre los centauros sostienen que son criatures bien inconstantes, que miren con frecuencia al cielu pa determinar los sos destinos. Son grandes astrólogos y bien aficionaos a l'aldovinación.[ensin referencies]
Teoríes sobre'l so orixe
L'antropólogu y escritor Robert Graves especuló con que los centauros de la mitoloxía griega fueren una reminiscencia d'una secta prehelénica que considerara al caballu un tótem. Una teoría asemeyada apaez en El toru del mar de Mary Renault.
Otres fontes especulen cola idea de que los centauros provengan de la primer reacción d'una cultura que nun conociera la equitación, como'l mundu exéu minoicu, escontra los nómades que sí montaben a caballu. La teoría señala que tales caballeros paeceríen mitad hombre mitad caballo. La cultura d'adomadura y monta de caballos surdió primero nes estepes del sur d'Asia Central, quiciabes aproximao na actual Kazakstán.
Otra posible etimoloxía rellacionada pue ser "matador de toros" .Dalgunos dicen que los griegos tomaron la constelación Centaurus, y tamién el so nome "toru caltriante", de Mesopotamia, onde se simboliza al dios Baal, que representa l'agua y la fertilidá, y lluchando y furando colos sos cuernos el demoniu Mot que representa la seca de branu. En Grecia, la constelación de Centaurus foi reparada por Eudoxus de Cnidus nel cuartu sieglu e.C. y por Aratus nel tercer sieglu
Los centauros na ficción contemporánea
Los centauros apaecieron munches vegaes y en munchos llugares n'obres de ficción modernes.
Anque se diz que la pallabra griega kentauros ta compuesta por un únicu morfema —quiciabes non griegu nel so orixe—, el sufixu -tauro foi inventáu por escritores y diseñadores de xuegos a finales del sieglu XX pa otros híbridos animal-humanos fantásticos.
Centáurides
Anque les muyeres centauros, llamaes «centáurides» (κενταύριδες), nun son mentaes na antigua lliteratura nin nel arte griego, apaecen dacuando na antigüedá tardida. Un mosaicu macedoniu del sieglu IV e.C. que se topa anguaño nel muséu arqueolóxicu de la ciudá de Pella ye unu de los primeros exemplos de la presencia de centáurides nel arte. L'autor romanu Ovidio nos sos Metamorfosis menta a una centáuride llamada Hilonoma, que se suicidó cuando'l so amante Cílaro morrió mientres la guerra contra los lapitas.
Na descripción d'una pintura que vio en Neápolis, el retóricu griegu Filóstrato el Viejo presenta a les centáurides como hermanes y esposes de los centauros masculinos que vivíen nel monte Pelión colos sos fíos.
Qué formoses son les centáurides, anque tengan cuerpu de yegua; porque dalgunes crecen de yegües blanques, otres de yegües castañes, y la pelame d'otres ye enllordiáu, pero toos rellumen como les yegües bien cuidaes. Tamién hai centáurides blanques que crecen de yegües negres y l'oposición de colores produz una criatura xunida de gran fermosura.[2]
Centauros nel arte
- Centauru de Royos, (talleres peloponésicos).
Ver tamién
- Bucentauro
- Llista de centauros
Otres criatures híbrides apaecen tamién na mitoloxía griega, siempres con dalguna conexón liminal qu'enllaza la cultura heléniques con otres arcaiques o estranxeres:
Otres criatures similares:
- Juancaballo
- Tikbalang
Referencies
Enllaces esternos
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
