From Wikipedia, the free encyclopedia
Viasa ye un escritor llexendariu de l'antigüedá hinduista, que'l so nome verdaderu ye Krishna-Dwaipayana.[2]
Viasa | |
|---|---|
 | |
| Vida | |
| Nacimientu | fecha desconocida |
| Nacionalidá | Kuru |
| Grupu étnicu |
indios (es)  |
| Muerte | fecha desconocida[1] |
| Familia | |
| Padre | Parashará |
| Madre | Satiávati |
| Pareyes |
Ambika (en) Ambalika (en) |
| Fíos/es |
Pandú (es) Dritarastra (es) Shukadeva (es) Vidura (es)
|
| Estudios | |
| Llingües falaes | Sánscritu |
| Oficiu |
poeta, filósofu, compilador (es) |
| Trabayos destacaos |
Mahabharata Bhagavad-gītā (es) |
| Creencies | |
| Relixón | Hinduismu |
| IMDb | nm1324555 |
 | |
|
Hinduismu |
 |
|
Doctrines
Niaiá • Vaiśyṣika |
|
Rig • Iáyur |
|
Aitareia-upanishad • Brijad-araniaka |
|
Épica
Majabhárata • Ramaiana |
|
Otres escritures
Smriti • Sruti |
Ye'l cuartu miembru del rishi parampara (socesión de gurúes y discípulos) de la escuela Advaita, na que Shankará Acharia (788-820) ye la figura principal.
Llámase-y tamién Veda Vyasa (‘divisor del [Rig] Veda’) pa esplicar por qué más del 90 % del testu tantu del Sama-veda como del Iáyur-veda son copiaos del Rig-veda: Viasa estremaría o reorganizaría ‘ el Rig-veda (qu'afirma ser escritu por 10 poetes relixosos, a los que menta por nome)[3] naquellos otros dos testos, pa facilitar la so comprensión o pa facilitar l'alcordanza de les sos mantras.
El testu épicu Majabhárata (sieglu III e. C.) afirma ser escritu por Viasa.
Tradicionalmente tamién se considera que Viasa foi autor de tolos Upanishads (empezaos a componer nel sieglu VI e. C.) y de tolos Puranas (empezaos a componer nel sieglu II d. C.).
Nel Rig-veda (el testu más antiguu de la India, del sieglu XV e. C.) nun se menta a nengún Vyasa.
La so primer mención, como «Kanja Dipaiana» (la versión pāli del nome Krisna Duaipaiana), apaez en dos cuentos yataka budistes: el Kanja-dipaiana-yataka y el Ghata yataka (dambos del sieglu IV e. C.).
Si Viasa efeutivamente creó los otros dos Vedes más modernos, viviría ente'l sieglu X y el sieglu IV e. C.[3] Si escribió'l Majabhárata viviría nel sieglu III e. C. Si escribió los Puranas viviría dempués del periodu gupta (sieglu III d. C.).
Nel testu épicu Majabhárata (atribuyíu al propiu Viasa), méntase la lleenda de la so nacencia.
Satiávati yera la fía virxe d'un barqueru, que vivía nel pobláu Kalpi, nel distritu Jalaun de la provincia Uttar Pradesh de la India. Un día'l sabiu errante Parashará (nietu de Vásishtha) pidió-y a Satiávati que lo cruciara al otru llau del ríu. En mediu del ríu, el sabiu sintióse atraíu escontra la neña y propúnxo-y tener rellaciones sexuales. Ella negóse, porque sabía que'l sabiu nun se quedaría a vivir con ella y, al perder la so virxinidá, non podría casase. El poderosu místicu prometiólu que, dempués de tener el so fíu, ella siguiría siendo virxe. Sía comoquier ella siguióse negando, aduciendo que ―según les escritures sagraes hinduistes―, un bote yera un llugar pecaminosu pa concebir un fíu. Entós el sabiu creó una isla nel mediu del ríu Iamuna. La neña inda se negó una vegada más, yá que taben a la vista de les persones presentes en dambes riberes del ríu. Entós el sabiu xeneró una trupa borrina. Satiávati aceptó, y concibió un neñu nel so banduyu. Darréu parió al so fíu na isla.
El neñu tenía la piel escuro, polo que lo llamó Krisná (el cual yera un nome común, y non referíu al dios Krisná, que nun yera conocíu yá que nacería unos años más tarde). Como nació nuna isla (en sánscritu duipa), llamar Duaipaiana (‘nacíu nuna isla’). Tamién sería conocíu como Satiávati Suta, Satiávata y Satiávateia (que signifiquen ‘fíu de Satiávati‘). Apenes nació, el ñácaru convertir n'adultu y abandonó la isla pelos sos propios medios, adoptando la vida d'un asceta. Convertir n'unu de los majarshis (grandes rishis o sabios).
Darréu foi padre de los príncipes Dritárastra (que nació ciegu) y Pandú (‘palidísimo’) ―teníos respeutivamente con Ambika y Ambalika (los dos esposes del rei Vichitra Viria, fíu de Satiávati y mediohermanu de Viasa)― y de un tercer fíu, el sabiu Vidura, concebíu esa mesma nueche cola esclava de los dos reines.
Viasa foi'l güelu de los líderes de los dos facciones batalloses de la batalla de Kuruksetra (rellatada nel Majabhárata): los Pándavas (fíos del so fíu Pandú) y los Kurus (fíos del so fíu Dritárastra). A lo llargo de la historia, realizó apaiciones ocasionales, cumpliendo'l papel de guía espiritual de los sos mozos nietos.
Mientres la batalla, que duraría 18 díes, Viasa dio-y a Sañyaiá (un sabiu na corte del rei ciegu Dritárastra) un poder místico que-y dexaba ver lo qu'asocedía nel campu de batalla (100 km al norte de Delhi), de manera de poder cunta-y al so soberanu, procupado polos acontecimientos ente los sos fíos y los sos sobrinos Pándavas.
Según el Majabhárata, Viasa viviría a la fin de la tercera yera (duapara-iugá, que durara un total de 864 000 años) y empiezos de la cuarta yera, l'actual (kali-iugá, que va durar 432 000) nel norte de la India. La mayoría de los hinduistes creen qu'esa dómina asocedió alredor del 3102 e. C.
Nos Puranas, especialmente'l Visnú-purana y el Bhagavata-purana, ye consideráu un avatar secundariu de Visnú (l'avatar escritor”).
Nel Majabhárata considérase-y unu de los siete chiran-yivin (como Jánuman), seres que viven munchos años o que son inmortales.
Vyāsa apaez col nome Kanja Dipaiana (la versión pāli del nome Krisna Duaipaiana) en dos cuentos yataka (jataka): nel Kanja-dipaiana-yataka, Viasa apaez como'l bodhisattva y nun tien nenguna rellación coles sos lleendes de los testos hinduistes. Sicasí, nel Ghata-yataka, el papel de Viasa tien paralelu con un importante eventu contáu nel Majabhárata:
Los vrisnis, queriendo probar los poderes de clarividencia de Kanja Dipaiana, xugáron-y una chancia práutica. Arreyaron una almuhada al banduyu d'un mozu, vistir de muyer y presentar ante l'asceta y preguntáron-y cuándo nacería'l ñácaru. L'asceta respondió que al séptimu día personar ante él pariría un mazu d'acacia que destruyiría la raza de Vasudeva [Krisná]. Los mozos cayeron sobre él y matar, pero la so profecía volvióse cierta.Ghata yataka (sieglu IV e. C.)
Un sieglu dempués, el Majabhárata modifica la lleenda, por cuenta de que consideraba sagraos a los vrisnis (como fíos del dios Krisna):
Un día, los héroes Vrisni [...] vieron a Vishwámitra, Kanwa y Nārada llegar a la ciudá de Dwaraka. Inxemes por varar del castigu que tienen les divinidaes,, esos héroes causaron que Samba amarutar de muyer, averar a los ascetes y dixeron: “Esta ye la esposa de Vabhru, de inconmensurable enerxía, quien desea tener un fíu varón. Ustedes, rishis, ¿saben con certidume qué ye lo que va parir?”. Los ascetes a quien s'intentaba engañar, dixeron: “Esti herederu de Vasudeva [Krisná], de nome Samba, va parir una tarrecible maza de fierro pa la destrucción de los vrisnis y los andhakas.Majabhárata (sieglu III e. C.), «Mausala-parva» (el capítulu de la maza’, capítulu 16)
L'únicu llibru non relixosu onde Viasa tien una interesante mención ye'l Artha-xastra de Chanakia Pandit. Nel capítulu 6 diz:
Quienquiera que tien calter aviesu, que nun tien los sos órganos de los sentíos baxu control, llueu va perecer, anque tenga tola Tierra arreyada polos sos cuatro esquines. Por casu, Bhoja ―conocíu tamién pol nome de Dándakia― fixo un intentu lacivo contra una dama brāhmana y pereció xunto col so reinu y los sos descendientes; tamién lu pasó a Karala, el Vaideja [...] Vatapi, influyíu pol entusiasmu, intentó atacar a Agastia, y tamién la cla de los vrisnis nel so intentu contra Duaipaiana [Viasa].Chanakia Pandit
Esta referencia podría coincidir cola lleenda budista (que se cree anterior), y llevó a dellos autores británicos a suponer que nes versiones más antigües Viasa morría nesti ataque, anque'l Artha-shastra solo cunta que Viasa foi atacáu y los sos atacantes resultaron destruyíos
El Bhagavata-purana narra la lleenda de manera asemeyada:
Los sabios fueron a la casa d'Iadudeva (el dios de los Iadus) en Pindaraka. Visva-Mitra Asita, Kanua, Durvasa, Bhrigu, Anguiras, Kashiapa, Vamádeva, Atri, Vasishta, Nárada y otros. Burllándose d'ellos, averáronse los nuevos fíos de los Iadus, a los pies de los sabios preguntaron (non humildes pero como humildes), vistíu con ropa de muyer, Samba (el fíu de Krisná con Yambavati): «Ella pregúnta-yos, vipres, embarazada, con güeyos negros entruga avergoñada, ella mesma digan ustedes que tienen la visión nunca confundida, ella ta por dar a lluz, quier tener un varón, ¿qué realmente (neñu o neña) va nacer?». Asina fechos risión, los munis dixéron-yos engafuraos: «Ella va dar a lluz, estúpidos, un mazu que va destruyir a tola dinastía».Bhagavata-purana (sieglu XI d. C.), llibru 11
Na lliteratura de la India ye común que los sabios tuvieren muertes violentes: por casu, el sabiu Yaimini foi entartalláu por elefantes, el sabiu Gótama foi comíu por caníbales (raksasas), y el sabiu Parashara foi comíu por llobos nun monte (los sos discípulos pudieron correr, pero él yera coxu por cuenta de un ataque de chatrías [‘guerreros’]).[7]
Según la mitoloxía hinduista, Viasa punxo por escritu la conocencia védica completu ―qu'hasta esi momentu solo tresmitíase per vía oral, de maestru a discípulu― en previsión de la llegada de la yera de Kali (que según la cronoloxía hinduista, empezó'l 14 de xineru de 3102 e. C.). Na era de Kali, los seres humanos nun tendríen memoria pa recordar tanto testu.
Recibió'l nome de Viasa o Viasadeva (en sánscritu ‘divisor’ o editor) por cuenta de que reordenó (vi-rusti) el Rig-veda orixinal ―que, según el mesmu testu, foi compuestu por Anguiras, Kanwa, Vásishtha, Vishwamitra, Atri, Bhrigu, Kashiapa, Gritsamada y Agastia―,[3] n'otros dos testos: el Sama-veda y el Iáyur-veda. Los hinduistes creen que tamién escribió los 108 Upánishads (que se compunxeron a lo llargo de sieglos dende'l V e. C.), el Majabhárata (del sieglu III e. C.) y los 18 Puranas (que se compunxeron a lo llargo de sieglos dende'l III d. C.).
Sía comoquier ―por cuenta de les diferencies d'estilu y hasta del tipu d'idioma sánscritu― ye bastante bultable que los testos son obra de distintos autores, en dómines bien variaes.
Nel Majabhárata cúntase la manera en qu'esti poema foi compuestu: Viasa pidió-y al home elefante Ganesh (fíu del dios Shivá) qu'escribiera'l poema sol so dictáu. Ganesha impunxo la condición de que si Viasa detenía la recitación, él nun volvería escribir. Entós el sabiu Viasa impúnxo-y a Ganesha qu'antes de trescribir un versu tendría qu'entendelo perfectamente. Esta hestoria esplicaría la diferencia d'estilu (complicáu y recargáu) del sánscritu nel que foi escritu'l poema épicu.
Amás del testu épicu, tamién se-y considera l'autor de los 18 principales Puranas (si non de toos). El so fíu menor Śukadeva Goswāmī ye'l narrador del importante Bhagavata-purana.
Dellos autores creen que solo tuvo rellación cola composición d'unu d'ellos, el Bhagavata-purana (posiblemente del sieglu XI d. C.), el más llargu de los Puranas. Trata alrodiu de la vida de Krisná, quien foi contemporaneu de Viasa. El sabiu Viasa sintióse bien influyíu pola personalidá de Vasudev Krisná, quien yera similar a él en dellos aspeutos. Dambos nacieron de families de clase media, de baxu estatus social: Vasudeva Krisná ente los Iádavas, que curiaben ganáu (y más tarde xubió a la categoría de chatría al matar al rei Kamsa) y Veda Viasa nació ente la comunidá de pescadores.
Dambos teníen piel escuro (polo que dambos yeren llamaos Krisná (‘escuru’). Dambos taben perbién trataos nes creencies y costumes védiques. Y anque Krisná yera un guerreru, un escelente auriga y un políticu, internamente yera un sabiu y un maestru. La so manera de pensar y falar atraxo a Viasa ya inspirar a escribir la hestoria de Krisná. Amestar como suplementu del Majabhárata col nome de Jari-vamsa y depués ampliar (y cuntó munchos detalles más íntimos) como'l Bhagavata-purana.
El Brahma-sutra atribuyir a un tal Badaraiana, lo que lo convierte nel creador de la doctrina principal del hinduismu, el vedanta. Como la isla creada pol so padre taba cubierta por árboles de badara (jojoba india), a Viasa conocer como Badaraiana. Anque tradicionalmente considérase que Viasa ye'l Badaraiana qu'escribió los sūtres, dellos historiadores piensen que fueron dos personalidad distintes, en sieglos distintos.
El Yoga-bhashia ye un comentariu sobre los Yoga-sutras de Patanyali (sieglu III e. C.). Esti trabayu tamién se-y atribúi a Viasa, lo cual sería imposible ―si nun se considera la inmortalidá del santu― por cuenta de que ye un testu bien posterior.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
