Santa María del Tiétar
conceyu de la provincia d'Ávila (España) From Wikipedia, the free encyclopedia
conceyu de la provincia d'Ávila (España) From Wikipedia, the free encyclopedia
Santa María del Tiétar ye una llocalidá y conceyu español, perteneciente a la provincia d'Ávila, comunidá autónoma de Castiella y Llión, y estremera cola Comunidá de Madrid. La llocalidá, que d'antiguo se denominaba Escarabajosa, camudó'l so nome pol actual en 1955.[2] En 2017 el conceyu cuntaba con una población de 460 habitantes.
Santa María del Tiétar | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Castiella y Lleón | ||||
Provincia | provincia d'Ávila | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Santa María del Tiétar (es) | José Ramón Sánchez Guerra | ||||
Nome oficial | Santa María del Tiétar (es)[1] | ||||
Códigu postal |
05429 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 40°18′15″N 4°33′15″W | ||||
Superficie | 12 km² | ||||
Altitú | 697 m | ||||
Llenda con | Sotillo de la Adrada, Casillas y Rozas de Puerto Real | ||||
Demografía | |||||
Población |
533 hab. (2023) - 232 homes (2019) - 213 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0.34% de provincia d'Ávila | ||||
Densidá | 44,42 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
santamariadeltietar.es | |||||
L'escudu heráldicu y bandera que representen al conceyu fueron aprobaos oficialmente'l 6 de xunu de 1995. L'escudu se blasona de la siguiente manera:
«Escudu partíu. Primero d'azur con diez roeles de plata, puestos trés, trés, trés y unu, sobre ondes de plata y azur. Segundu, de gules con un creciente de plata, y el xefe de lo mesmo. Timbrado de la Corona Real d'España.»
La descripción testual de la bandera ye la siguiente:
«Bandera cuadrada, de proporción 1:1, cuartelada d'azul y blancu, y brochante al centru l'escudu municipal nos sos colores».
Santa María del Tiétar ye la primer llocalidá de la provincia d'Ávila y del valle del Tiétar entrando dende la comunidá de Madrid pola M-501, al sureste de la provincia d'Ávila. Pertenez a la comunidá autónoma de Castiella y Llión. La llocalidá asítiase a una altitú de 697 msnm.[4][5] La superficie del términu municipal una superficie de 11,95 km².[6] Falta aproximao 80 km de la capital del estáu. Gocia d'un clima templáu, esti valle ye conocíu como «L'Andalucía del Tiétar». El xentiliciu de la llocalidá ye «boleres/vos».[ensin referencies]
Noroeste: Casillas | Norte: Casillas | Nordeste: Rozas de Puerto Real |
Oeste: Sotillo de la Adrada | Este: Rozas de Puerto Real | |
Suroeste: Sotillo de la Adrada | Sur: Rozas de Puerto Real | Sureste: Rozas de Puerto Real |
Parámetros climáticos permediu de Santa María del Tiétar nel periodu 1967-2003 | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
Fonte: Ministeriu d'Agricultura, Alimentación y Mediu Ambiente. Datos de precipitación pal periodu 1967-2003 en Santa María del Tiétar[7] 22 de mayu de 2013 |
El términu ta asitiáu sobre un terrén llanu, na cuenca del ríu Tiétar. La so fundación data de la Edá Media, denominándose d'antiguo como «Escarabajosa» (Llibru de la Montería, d'Alfonsu XI). Les sos tierres pertenecieron orixinariamente al realengu de la Comunidá y Ciudá de Tierra d'Ávila, dientro del arciprestalgu d'Arenas de San Pedro. Sicasí, mientres el sieglu XV paez que pasó a la xurisdicción de la villa toledana de Gradia. Esta villa, coles sos aldegues, foi dada en señoríu por Xuan II el 9 de setiembre de 1423 al poderosu valíu Álvaro de Luna, que con llicencia regia fixo mayoralgu en favor del so fíu mayor Juan, hacia l'añu 1438.[ensin referencies]
Tres de la execución del condestable en 1453 y la confiscación de los sos bienes, fíxose concordia ente'l Rei y la so viuda Juana de Pimentel (Gradia, 30 de xunu de 1453), pola cual quedaron pa ésta la xurisdicción de Gradia con toles aldegues del valle del Tiétar.[ensin referencies]
L'estáu de Gradia foi alzáu a la dignidá de Ducáu por Enrique IV en 1472, a favor de Juan Pacheco, marqués de Villena. Nesta casa permaneció esti señoríu hasta'l fin del Réxime Señorial, en 1811.
En 1833 camudó de provincia, pasando de la Toledo a la provincia d'Ávila.[2]
Los vecinos de Santa María del Tiétar -namái 50 a mediaos del sieglu XVIII- dedicáronse tradicionalmente a la producción agraria de secanu (cebera), de llinu y viñéu, y a la ganadería. Amás, destaquen nel so pasáu numberosos molinos fariñeros que nel so términu trabayaron (diez nel sieglu XVIII, de los que siete se caltuvieron hasta los últimos años), y truébanos (entós sesenta).[ensin referencies] Na actualidá, con unos 510 habitantes y 1.400 viviendes, ye un pueblu dedicáu al turismu.[ensin referencies]
Llexislatura | Nome | Partíu |
---|---|---|
1979-1983 | Román | Alianza Popular |
1983-1987 | Román | Alianza Popular |
1987-1991 | Román | Alianza Popular |
1991-1995 | Ramón | Partíu Popular (PP) |
1995-1999 | Ramón | Partíu Popular (PP) |
1999-2003 | Ramón | Partíu Popular (PP) |
2003-2007 | Arturo Díaz | Partíu Popular (PP) |
2007-2011 | José Ramón | Partíu Popular (PP) |
2011-2015 | José Ramón | Partíu Popular (PP) |
2015-2019 | José Ramón | Partíu Popular (PP) |
2019-2023 | Marisa | Partíu Popular (PP) |
2023- | n/d | n/d |
El conceyu, que tien una superficie de 11,95 km²,[8] cuenta según el padrón municipal pa 2017 del INE con 460 habitantes y una densidá de 38,49 hab./km².
Gráfica d'evolución demográfica de Santa María del Tiétar ente 1842 y 2017 |
Población de derechu (1842-1897, sacante 1857 y 1860 que ye población de fechu) según los censos de población del sieglu XIX.[9]
Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE.[9] |
vía d'accesu al conceyu y al valle ye por aciu la carretera autonómica CL-501, continuación natural de la llamada «autovía de los Banzaos» M-501, que forma la principal arteria vertebradora del valle del Tiétar. En cuanto al tresporte n'autobús, esiste una empresa qu'ufierta esti serviciu y comunica al conceyu con Madrid y los demás conceyos a lo llargo de la carretera CL-501.[ensin referencies] DOALDI, que pertenez al grupu SAMAR, da serviciu a la llocalidá cola llinia Arenes de San Pedro-Madrid (comunica Santa María del Tiétar, al traviés de la C-501 con Madrid y Arenas de San Pedro). Pa llegar a la llocalidá dende Madrid tienen de coyer los autobuses dende la Estación Sur d'Autobuses de Madrid.[ensin referencies]
Ta asitiáu nel centru del pueblu, llindáu al norte pola plaza del pueblu, pel sur con un pequeñu patiu, antiguu campusantu; pel este con una travesía llamada "El Carneru" y pel oeste cola cai Gonzalo de Ríu.
Ye d'una sola nave y mide 23.25 m de llarga por 8.15 m d'ancha. A la derecha del Presbiteriu na parte suroeste del templu ta la Sacristía con una estensión de 18 m² con una ventana al sur con bóveda de yelsu y lladriyu.
El presbiteriu ta eleváu dos gradies sobre'l nivel del restu del pisu de la ilesia y ye de piedra, modernu y consagráu con motivu del arreglu de la ilesia. Detrás del altar y empotradura na paré sobre una columna, ta'l nuevu sagrariu de metal dorao echo a midida, ta a unos dos metros d'altor y visible dende toles partes del templu. Nel mesmu presbiteriu y colgada del techu hai una gran llámpara de fierro pintada en negru mate. Nos dos esquines del presbiteriu asitiáronse dos meses de piedra.
El techu de la ilesia tou él ye nuevu, de construcción moderna con vigues de cementu con tensores d'aceru, escluyendo totalmente la madera.
Abriéronse nel centru de la ilesia y na parte cimera cuatro ventanes, dos na parte norte y dos nel sur, con grandes cristaleres col motivu de los cuatro evanxelistes. Nel presbiteriu abriéronse otros dos ventanes, tamién nes parés norte y sur.
Les puertes, tantu la principal de la paré Sur como l'auxiliar de la paré norte, son de madera.
El bautisterio ta debaxo de la torre con bóveda de piedra, una pequeña ventana y una barandiella de madera que-y dixebren de la nave de la ilesia. La pila de piedra ta nel centru, tien una superficie de 9,38 m² (3,35 m por 2,8 m)
La torre ye de piedra y dende el nivel del pisu de la ilesia tien pa xubir 25 pasos pasando pola tribuna. Tien trés buecos pa campanes, que tán cubiertos por un esquilón y dos campanes.
Delantre de la puerta principal hai un portalillo zarráu con verjas y puertes de fierro. Mide 7.80 m de llongura por 2.60 m d'anchu. De siguío del portalillo y separáu de la cai por un bordiellu de piedra tien la ilesia un patiu que mide 16m de llongura por 5m d'anchu, esti patiu yera l'antiguu campusantu parroquial.
Arquiteutura tradicional de fuerte sabor megalítico, que los sos primeros constructores reutilizaron probablemente restos orixinales d'una estructura de galería tardoneolítica, tipoloxía constructiva que s'anovó hasta los nuesos díes. La utilidá d'estes construcciones yeren da-y usu comochozos de pastores y cortiles destinaes a guardar de ganáu, o d'usu temporal en circunstancies especiales: cuarentenes, parideres.
El conxuntu de les zahúrdas de La Cancha ta constituyíu por dos construcciones casi perpendiculares, en cuidada orientación N—S la mayor. Dambes queden xuníes por un cercón circular qu'acovez un árbol –Pinus pinaster– nel so interior. Con planta rectangular, cada zahurda ta formada por una sólida galería coronada d'una falsa bóveda construyida por aproximamientu de filaes, formando un techado que conforma una seición d'interior trapezoidal. La cobertoria del techu ta realizada con grandes roques almohadilladas y nun falten ortostatos o llábanos graníticos bien escuadrados. Los murios, construyíos con apareyu d'abondosu granitu local, algamen el metro d'espesura
== Identificación y traces definitories del conceyu Santa María del Tiétar ye un conceyu que les sos carauterístiques fisiográficas son de monte, anque'l so allugamientu sía nun valle, del qu'ocupa un total de 11,94 km².
La presencia de les estribaciones occidentales de la sierra de Gredos y les sierres de la Figal y San Vicente determinen un marcu xeomorfolóxicu de monte mediu común a toa una serie de conceyos de los piedemontes del sistema Central.
Esti fechu, xunto cola presencia de l'antigua Cañada Real Lleonesa Oriental nel so términu, como una de les víes pecuaries más allegaes dende l'Alta Edá Media, condicionaron una tradición ganadera basada nel vacunu y nel ovín, lo que con una agricultura de secanu d'escasa productividá constituyó la base económica d'un pueblu escasamente articuláu colos grandes centros urbanos hasta tiempos bien recién.
En complementu, la esplotación forestal (castañares, carbayera, sufreral), suponía una fonte adicional de recursos a títulu comunal y onde el conceyu tenía grandes estensiones de monte pa tales fines.
Dende mediaos del sieglu XX, la situación del pueblu con repsecto a Madrid modifícase sustancialmente col trazáu sobre l'anterior cañada de la carretera hasta Plasencia, que xune la capital d'España con tou un rosariu de llocalidaes de la solana de Gredos y que, dende entós va ser l'elementu activador del tresformamientu de toos ellos. Santa María inclusive pierde'l so nome (Escarabajosa), y garrasti d'una forma particularmente agresiva a la irrupción de la influencia urbana dientro d'una dinámica qu'afectaba nos primeros años 60 yá a los conceyos madrilanos estremeros de San Martín de Valdeiglesias y Pelayos de la Presa, onde la espansión de les actividaes de recréu y la residencia secundaria definen el nuevu aldu que tomen les actividaes granibles na zona.
Acordies con lo antes espuestu, Madrid convertir nos años 70 nun focu de demanda que s'entorna escontra la sierra en busca de nuevos espacios, servicios y bienes que nun son agrícoles. Al contrariu de lo qu'asocede nes tierres llanes de la provincia, el nuevu espaciu nun ye consideráu como aparente pa la espansión industrial, amás de la mentalidá de los madrilanos, pa quien la sierra siempres tuvo un marcáu y sempiternu caráceter lúdicu y d'esparcimientu.
Nesa década la demanda d'espaciu residencial supera la ufierta de los conceyos de la provincia de Madrid y empieza a avanzar, en virtú de la facilidá de desplazamientu por automóvil, escontra les tierres del Altu Tiétar.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.