Puertu Príncipe
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Puertu Príncipe[1] (en francés: Port-au-Prince; en criollu: Pòtoprens) ye la ciudá capital d'Haití. Atópase na badea del golfu de La Gonave, y cuenta con una población de 704.776 habitantes (2003).[2] Pa fines alministrativos, el gobiernu d'Haití considerar una commune ("comuña") (vease villes d'Haïti).
Puertu Príncipe | |||
---|---|---|---|
| |||
Alministración | |||
País | Haití | ||
Departamento (es) | Oeste (es) | ||
Distritos (es) | Distrito de Puerto Príncipe (es) | ||
Tipu d'entidá | comuna haitiana (es) | ||
Códigu postal |
HT6110 | ||
Xeografía | |||
Coordenaes | 18°32′33″N 72°20′19″W | ||
Superficie | 36.04 km² | ||
Altitú | 98 m | ||
Demografía | |||
Población | 987 310 hab. (2015) | ||
Porcentaxe | 100% de Distrito de Puerto Príncipe (es) | ||
Densidá | 27 394,84 hab/km² | ||
Más información | |||
Fundación | 1749 | ||
Llocalidaes hermaniaes | Miami, Montreal, Baton Rouge, Liexa y Montevidéu | ||
Foi capital de la colonia francesa de Saint-Domingue dende 1770 hasta 1804, cuando Haití llogró la so independencia; foi entós designada como capital del nuevu estáu, y mientres el periodu revolucionariu denominar Port-Républicain. Anguaño constitúi'l centru económicu, xudicial y gubernamental del país y el puertu más importante d'Haití, amás de la principal urbe del Departamentu del Oeste y de la sede de la Archidiócesis de Port-au-Prince.
Son católicos na so mayoría pero practiquen amás el vudú, un cultu que combina elementos del cristianismu primitivu, del catolicismu y de les relixones tribales d'África occidental.
Los principales monumentos y llugares d'interés de la ciudá son: la Universidá d'Haití, el Palaciu Real, el Muséu Nacional, la Catedral de Notre Dame de Puertu Príncipe, El Bicentenariu de la Independencia Haitiana y el muelle del puertu.
En Puertu Príncipe atopa'l Palaciu de Gobiernu o Palaciu Nacional (símbolu de la ciudá) onde s'atopa'l Poderíu del Estáu col Presidente de la República y demás cargos públicos.
El 12 de xineru de 2010 un terremotu de 7.0 graos na escala de Richter afaró gran parte d'esta ciudá. Puede falase de más de 200.000 muertos. Esta ye la peor catástrofe de la historia nel Caribe.
Antes de la llegada de Cristóbal Colón, la rexón que se convertiría en Puertu Príncipe nun tuvo habitada permanentemente por nengún grupu humanu. A la fin del sieglu XV, la rexón taba baxu control d'un amerindiu llamáu Bohechío, y como los sos predecesores, tarreció establecese demasiáu cerca de la mariña, una y bones esto podría habe-yos fechu presa de los caribes, que vivíen nes islles vecines. En llugar d'eso usó la rexón como zona de caza.
Cola llegada de los españoles, los amerindios fueron forzaos a convertise nun protectoráu, y Bohechío, ensin fíos al morrer, foi asocedíu pola so hermana, Anacaona. Ella intentó caltener bones rellaciones colos españoles pero foi difícil, y, en 1503, una parte de los sos súbditos decidió remontase contra los colonos. Enteráu'l gobernador Nicolás de Ovando del intentu de sulevación, decidió tomar midíes direutamente pa evitala, y punxo fin al gobiernu indíxena de Anacaona. Ovando convidó a ella y a otros líderes tribales a una llacuada, y cuando los amerindios bebieren enforma vinu (los españoles nun bebieron) ordenó matar a la mayoría d'ellos. Anacaona foi salvada, siendo xulgada darréu pela so parte na combalechadura y, finalmente, aforcada en públicu.[3] Les enfermedaes tresmitíes polos colonu españoles amenorgaron el númberu de la población indíxena, anque la so cuantía ye bien aldericada anguaño y nun hai cifres fiables.
Una vegada que'l dominiu español sobre la zona foi establecíu, Ovando fundó una colonia non bien lloñe de la mariña (al oeste de L'Etang Saumâtre), a la que dio'l nome de Santa María de la Paz Verdadera y que sería abandonada dellos años más tarde. Poco dempués d'eso, Ovando fundó Santa María del Puertu. Esta postrera sería quemada polos esploradores franceses en 1535, y de nuevu en 1592 polos ingleses. Estos ataques fueron demasiaos pa l'alministración colonial española, y en 1606 decidieron abandonar la rexón.
Mientres más de 50 años, la zona que ye güei Puertu Príncipe vio a la so población baxar de forma drástica. Finalmente, dalgunos pirates empezaron a utilizala como base, y los comerciantes holandeses empezaron a frecuentala en busca de cueru, pos yera abondosu na rexón. Escontra 1650, los pirates franceses flibustiers, empezaron a llegar a la mariña dende la Isla de la Tortúa, y establecieron una colonia en Trou-Borded. Al crecer la colonia, instalaron un hospital non bien lloñe de la mariña, en Turgeau. Esto condució a que la rexón sía conocida como Hôpital.
Anque realmente nun hubo presencia española en Hôpital mientres esos 50 años, España caltuvo la so demanda formal sobre'l territoriu, y la presencia cada vez mayor de los flibustiers franceses en tierres españoles provocó que la corona española va unviar soldaos a Hôpital pa retomar la zona. La misión foi un desastre pa los españoles, pos fueron superaos en númberu de forma aplastante, y en 1697 el gobiernu español robló'l tratáu de Ryswick, arrenunciando a cualquier demanda sobre Hôpital. Mientres esti tiempu, los franceses tamién establecieron bases en Éster (parte de Petite-Rivière) y en Gonaïves.
Éster foi una aldega rica, habitada por comerciantes, y de cais rectes; yera equí onde vivía'l gobernador. Sicasí, la rexón circundante, Petite-Rivière, yera absolutamente probe. Dempués d'una gran quema en 1711, Éster foi abandonada. La presencia francesa na rexón siguió creciendo, y pocu dempués d'eso, una ciudá nueva foi fundada nel sur, Léogane.
La primer presencia francesa de Hôpital, que más palantre sería Puertu Príncipe, convertir nuna verdadera colonia francesa, polo que l'alministración colonial empezó a esmolecese de la presencia continua de los flibustiers. Estos yeren útiles refugando a los ingleses qu'intentaben usurpar territoriu francés, y yeren abondo independientes, ensin recibir órdenes de l'alministración colonial y polo tanto una amenaza potencial pal gobiernu colonial. Poro, nel iviernu de 1707, Choiseul-Beaupré, el gobernador de la rexón, intentó consiguir llibrase d'ellos. Él aportunó en controlar l'hospital, y los flibustiers refugaron, considerándolo una humildación. Finalmente vencieron y cerraron l'hospital, dexando'l so control al gobernador, y munchos d'ellos estableciéronse como granxeros (los primeros habitantes europeos estables na rexón).
La eliminación de los flibustiers como grupu en Hôpital reforzó l'autoridá de l'alministración colonial, faciendo que los ingleses interesárense más pola rexón. Protexendo l'área, un capitán llamáu Saint-André naufragó na badea nun barcu llamáu El Príncipe, xusto debaxo del hospital. Por esto la zona foi renombrada a Port-au-Prince (Puertu Príncipe), anque'l puertu y la rexón circundante siguió siendo conocida como Hôpital.
Los ingleses dexaron d'esmolecese pel área, y dellos nobles buscaron concesiones territoriales de la corona francesa en Hôpital; el primer noble en controlar Hôpital foi Sieur José Randot. Tres la so muerte en 1737, Sieur Pierre Morel ganó control sobre parte de la rexón, xunto a Gatien Bretton des Chapelles qu'adquiría otra porción.
Entós daquella, l'alministración colonial taba convencida de que yera necesariu escoyer una capital pa controlar meyor el territoriu francés de Saint-Domingue. Mientres un tiempu, Petit-Goâve y Léogane compitieron por dichu honor, pero dambes fueron tornaes por nun tar allugaes nun llugar central. El clima de Petit-Goâve yera demasiáu malu y la topografía de Léogane faía difícil defendela. Una ciudá nueva foi construyida entós, Puertu Príncipe.
En 1770, Cap-Français (l'actual Cap-Haïtien) ye sustituyida como capital de la colonia de Saint Domingue, por Puertu Príncipe, y en 1804 en independizándose Haití de Francia, convertir na so capital. Antes de la independencia d'Haití foi prindada poles tropes de britániques el 4 de xunu de 1794. Mientres la revolución francesa, foi conocíu como Puertu Republicanu, antes de ser renombráu a Puertu Príncipe por Jacques I, el primer emperador d'Haití. Cuando Haití tuvo estremada ente un reinu nel norte y una república nel sur, Puertu Príncipe foi la capital de la república, gobernada por Alexandre Pétion. Henri Christophe renombró la ciudá a los Puertu de los crímenes dempués del asesinatu de Jacques I en Ponte Larnage, (agora conocíu como Ponte-colorada, y alcontráu al norte de la ciudá).
El 12 de xineru de 2010, la ciudá foi destruyida por un terremotu de magnitú 7.1 na escala de Richter, que se calcula pudo causar la muerte a más de 315.000 persones, 350.000 mancaos y más de tres millones de damnificados. Rápido, delles naciones del mundu movilizar con espertos, loxística y insumos con qu'ayudar al pueblu haitianu, qu'a les sos faltes d'infraestructura y baxos niveles económicos xuníalu agora tola carga de la espantible traxedia.
Puertu Príncipe tien un clima tropical tol añu. La temperatura a lo llargo de la mariña ye en permediu de 26,7° y vuélvese más fresca nos montes. La estación de les agües tien llugar d'abril a xunu y d'ochobre a payares.
Parámetros climáticos permediu de Puertu Príncipe | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
Temperatura máxima media (°C) | 31 | 31 | 32 | 32 | 33 | 35 | 35 | 35 | 34 | 33 | 32 | 31 | 32.8 |
Temperatura media (°C) | 27 | 26.5 | 27 | 28 | 28 | 30 | 30 | 29.5 | 28 | 28 | 27 | 26.5 | 28 |
Temperatura mínima media (°C) | 23 | 22 | 22 | 23 | 23 | 24 | 25 | 24 | 24 | 24 | 23 | 22 | 23.3 |
Lluvia (mm) | 33 | 58 | 86 | 160 | 231 | 102 | 74 | 145 | 175 | 170 | 86 | 33 | 1353 |
Díes de lluvia (≥ 1 mm) | 3 | 5 | 7 | 11 | 13 | 8 | 7 | 11 | 12 | 12 | 7 | 3 | 99 |
Hores de sol | 279.0 | 254.2 | 279.0 | 273.0 | 251.1 | 237.0 | 279.0 | 282.1 | 246.0 | 251.1 | 240.0 | 244.9 | 3116.4 |
Fonte: Climate & Temperature[4] |
A principios del sieglu pasáu, Haití cuntaba namái con 1.400.000 habitantes viviendo sobre un territoriu de 27.750 quilómetros cuadros aproximao. Pero, en 2003 la población de dichu país alzárase a 8.400.000 habitantes, según el censu realizáu nesi mesmu añu.[ensin referencies]
Nesti procesu d'esplosión demográfica n'Haití, dalgunes de les sos ciudaes concentraron una gran parte de la población. Ente estes grandes urbes actuales, podemos citar: en primer llugar Puertu Príncipe, que la so población aumentó dende 1995, asitiándose en 1.975.000 de persones. Hai dos notes carauterístiques d'esta ciudá. La primera ye l'altu nivel de morrina debíu sobremanera al sida, la mira de vida nel home asítiase en redol a los 48 años y nes muyeres sobre los 51.[ensin referencies]
L'actual alcalde de Puertu Príncipe ye Jean Yves Jason, quien encabezaba la ciudá al momentu del terremotu de 2010.[5] Cada distritu de la ciudá (principalmente los distritos de Delmas, Carrefour, y Pétionville) son alministraos polos sos alcaldes locales que queden so la xurisdicción del alcalde xeneral de la ciudá. La xefatura del Estáu, allugada nel Palaciu Presidencial, atópase na plaza Champ de Mars. La PNdH (Police Nationale d'Haïti) ye l'autoridá encargada de cumplir la llei na ciudá. La fuercia policial haitiana foi n'aumentu apocayá. Sicasí, por cuenta del so inefectividad ya insuficiente efectivos policiales, un gran númberu de personal de les Naciones Xuníes ta presente na ciudá como parte de la MINUSTAH.
El conceyu de la ciudá foi destruyíu nel terremotu de 2010.[6] La mayoría de los edificios municipales de Puertu Príncipe resultaron totalmente destruyíos.
Anguaño la ciudá esporta café y azucre, y nel pasáu esportó otres mercancíes, como zapatos y artículos tales como pelotes y bates de béisbol. Puertu Príncipe tien fábriques de procesamientu de plantes comestibles, xabón, testiles, y cementu. La ciudá tamién depende de la industria del turismu y les compañíes de construcción pa mover la so economía.
Cuidao qu'en Puertu Príncipe'l desemplegu ye bien alto, sería más precisu dicir que la xente ta subempleada. Una persona que camine peles cais de Puertu Príncipe puede apreciar l'altu nivel d'actividá, especialmente ente persones que vienden mercancía y servicios. Nel llibru investigativo de Simon Fass Political Economy in Haiti: The Drama of Survival, arguméntase qu'en realidá virtualmente naide ta desemplegáu en Puertu Príncipe, yá que nun podríen sobrevivir de ser asina.
Les distintes manifestaciones artístiques haitianes reflexen la unión de les cultures que tuvieron presentes na isla, elementos africanos, españoles, franceses y antillanos entemecer pa dar forma a la cultura autóctona. Destaca'l movimientu teatral que representa obres tanto criollas como traducíes al so idioma y entámense tamién conciertos de música nativa y bailles, según exhibiciones artístiques. Atopárense tamién manifestaciones de les artes plástiques na artesanía, como la talla de madera, cestería, oxetos d'usu cotidianu y la pintura tradicional, apinada de colores vivos.
El país cunta con delles biblioteques de gran valor. Les coleiciones de los Hermanos de San Luis Gonzaga, los Archivos Nacionales y la Biblioteca Nacional cunten con documentos únicos que daten de la dómina colonial. El Muséu Nacional, que s'atopa en Puertu Príncipe, ta dedicáu a la historia d'Haití.
L'escritor haitianu Dany Lafferrière (1953), orixinariu de Puertu Príncipe y residente en Montreal (Canadá), ganó'l prestixosu premiu lliterariu Médicis en 2009 cola so novela L'Énigme du retour (L'enigma del regresu, traducción d'Elena M. Cano y Íñigo Sánchez-Paños).
La cultura de la ciudá mora principalmente nel centru alredor del Palaciu Nacional según les sos árees circundantes. El Muséu Nacional d'Haití ta allugáu nos terrenes del palaciu, fundáu en 1938. El Palaciu Nacional foi una de les primeres estructures de la ciudá pero foi destruyida y depués reconstruyida en 1918. Foi destruyida nuevamente pol terremotu de 2010, nel cual el so domo central colapsó sobre'l techu.
Otru destín popular na capital ye'l Hotel Oloffson, una casona victoriana del sieglu XIX qu'antes foi la residencia privada de dos expresidentes haitianos. Convirtióse nun importante puntu d'actividá turística. La Catedral de Puertu Príncipe ye un afamáu sitiu d'interés cultural y atrai a visitantes estranxeros por el so estilu arquiteutónicu neo-románticu.
Otros sitios d'interés cultural son los Archivos Nacionales, la Bibliothèque Nationale (Biblioteca Nacional) y la Galería d'Espresiones d'Arte d'Haití. La ciudá ye'l llugar de nacencia del destacáu artista naïve Gesner Abelard, quien taba acomuñáu col Centre d'Art.[ensin referencies]
Puerto Príncipe ye sede de los principales medios de comunicación d'Haití. Hasta 2010 na ciudá editábense 2 periódicos: -y Nouvelliste y Le Matin. Esti postreru empezó a ser editáu en República Dominicana dempués del terremotu de 2010.
Tamién esisten en Puertu Príncipe delles estaciones de radio (por casu Signal FM y Radio Metropole) y televisión (por casu Télévision Nationale d'Haïti).
Puertu Príncipe contién una serie d'autopistes que la conecten con tol territoriu nacional como por casu l'Autopista Nacional Unu, aniciar en Puertu Príncipe, pasando peles ciudaes costeres de Montrouis y Gonaïves, y terminando en Cap-Haïtien. L'autopista sur, Autopista Nacional Dos, coneuta Puertu Príncipe con -yos Cayes pasando por Miragoâne y Jacmel y l'autopista nacional 102 que coneuta la capital col interior y la República Dominicana.
Nel tresporte públicu utilícense autobuses con una enllargada antigüedá, causando gran tráficu y conxestión nes entamanaes cais de la capital, amás de los taxis. La forma más común de tresporte públicu en Puertu Príncipe ye por aciu los "tap-taps", carrocetes o taxis carauterizaos pol so coloríu.
El puertu de Puertu Príncipe tien rexistraos más unviaes rexistraes que cualesquier otru puertu d'ente la docena d'ellos qu'esisten nel país. Les instalaciones del puertu inclúin grúes, muelles estensos, y almacenes, pero estes instalaciones atópase en probe tao. El puertu ye usáu en menor grau de lo que'l país quixera, posiblemente por cuenta de los altos honorarios comparáu colos puertos en República Dominicana.
L'Aeropuertu Internacional Toussaint Louverture de Puertu Príncipe, qu'abrió en 1965 (como l'Aeropuertu Internacional François Duvalier), ta 10 km al norte de la ciudá y remana puramente los vuelos internacionales del país.
Les escueles más importantes internacionalmente en Puertu Príncipe son la escuela de la unión , fundada en 1919, y la escuela cristiana de Quisqueya , fundada en 1974. Dambes escueles ufierten una educación pre-universitaria d'estilu estauxunidense. Los estudiantes francófonos pueden estudiar nel llicéu francés, asitiáu en Bordón.
El grupu Haitianu d'investigación y actividaes pedagóxiques (Groupe Haitien de Recherche et Action Pédagogique) (GHRAP) instaló dellos centros comuñales pa la educación básica. La sede de la Unesco en Puertu Príncipe tomó un númberu d'iniciatives p'ameyorar les instalaciones educatives de Puertu Príncipe.
La institución d'educación cimera más importante de Puertu Príncipe y Haití polo xeneral ye la Universidá del Estáu d'Haití. El so orixe data de la década de 1820, cuando fueron establecíes les universidaes de lleis y medicina. En 1942 delles facultaes combinar na Universidá Estatal d'Haití. Depués d'una revuelta estudiantil en 1960, el gobiernu de Duvalier punxo la universidá sol firme control del gobiernu y camudó el so nome a Universidá Estatal. El gobiernu restauró'l so nome orixinal en 1986.
Esisten dellos hospitales en Puertu Príncipe, ente ellos el Centru Hospitalariu del Sagráu Corazón (CHSC, Centre Hospitalier du Sacré-Cœur).,[7] el Hôpital de l'Université d'État d'Haiti, Centre Obstetrico Gynécologique Isaie Jeanty-Léon Audain, Hôpital du Canapé-Vert, Hôpital Français (Asile Français), Hôpital Saint François de Sales, Hôpital-Maternité Sapiens, Hopital OFATMA, Clinique de la Santé, Maternité de Christ Roi, Centre Hospitalier Rue Berne y Maternité Mathieu.[8]
Dempués del terremotu de 2010, solu dos hospitales quedaron operativos. La Universidá de Miami xunto col Proyeutu Medishare crearon un nuevu hospital p'aprovir cuidaos sanitarios pa los damnificados pol seísmu. Esti hospital tien personal voluntario y apurre atención de trauma nivel 1 pa la ciudá y les sos rexones circundantes.[9]
El CHSC cerró n'abril de 2010 cuando nun se llogró concretar l'ayuda internacional. Yera consideráu'l primer hospital priváu d'Haití.[10]
Dende mediaos del sieglu XX, Puertu Príncipe constituyóse como unu de los principales destinos turísticos del área del Caribe, cuando esa fonte de riqueza yera práuticamente desconocida nel área. Anguaño, La industria turístico n'Haití llogró caltenese a pesar de les inestabilidaes polítiques.
L'área de Petion-Ville en Puertu Príncipe ye'l llugar más comúnmente visitáu polos turistes mientres la so estancia. Fora de la ciudá tán el Plaine du Cul de Sac una serie de planadas que lleguen hasta la República Dominicana. La catedral más visitada polos turistes por cuenta de la so arquiteutura ye la Catedral de Puertu Príncipe. Otru llugar importante ye'l Musee d'Art Haitien du Collège St Pierre que contién dalgunes de les meyores obres d'arte del país según el Muséu nacional, un muséu históricu que contién la pistola cola que se suicidó'l Rei Henri Christophe y una ancla ferruñosa qu'aparenta ser del navío de la flota de Cristóbal Colón, la Santa María. Dellos llugares culturares que destaquen son la Catedral de Notre-Dame de l'Asunción (Cathédrale Notre-Dame de l'Assomption), una catedral colonial fuertemente estropiada pol terremotu del 2010, los Archivos Nacionales, la Biblioteca Nacional y el For Jacques, cerca de Petion-Ville.
Como otros edificios públicos d'Haití, el Palaciu Nacional de Baussan construyir cola arquiteutura de la Renacencia francesa, que s'asemeya a l'arquiteutura en Francia y los sos territorios coloniales mientres el sieglu XIX, incluyíu'l Conceyu de Puertu Príncipe, otra creación de Baussan. Antes del terremotu, el Palaciu Nacional d'Haití tenía trés niveles, y el pabellón d'entrada tenía un frontón pórticu con cuatro columnes xóniques. El techu tenía tres cúpules y delles bufardes, y tol edificiu ta pintáu de blancu. Esti edificiu sufrió grandes daños mientres el terremotu del 2010.
El Muséu del Panteón Nacional caltién una importante coleición de materiales taínos y coloniales, tanto españoles como franceses, según acomuñaos a la independencia del país y a los sos héroes. Nesti sentíu destaca'l sarcófagu colos restos de Toussaint-Louverture o la espada de Dessalines. Hai de solliñar tamién l'espaciu dedicáu a la esclavitú, el cimarronaje y la lliberación de los esclavos. Como interés l'ancla de la Santa María, la nave que llancó nun bancu de sable y naufragó na mariña norte d'Haití. Coles maderes d'esti barcu construyó'l fuerte La Navidá, el primer asentamientu européu nel continente.
El barriu de Pétionville ye'l llugar más visitáu polos turistes mientres la so estancia na isla. Ye una alta llomba a apenes 15 minutos al sureste de la ciudá y a 450 metros percima del nivel del mar, onde vive la elite d'Haití. Ye un paisaxe magnífico con montes serrapatosos qu'apoderen la ciudá.
Atopar nel Bulevar 15 d'ochobre. La caña foi introducida en 1494 por Cristóbal Colón n'Haití y tuvo nesta zona un apoxéu especial na dómina colonial francesa (1625-1803). El Parque Históricu de la Caña d'Azucre alcuéntrase allugáu nel antiguu inxeniu azucreru Chateaublond (1771-1803), que foi tamién centru de producción del President Trancrède (1895-1925). Atópase na Plaine du Cul de Sac, unu de los principales nucleos históricos de producción d'azucre na islla y onde se reportaron importantes revueltes d'esclavos. Foi'l sitiu de la batalla decisiva del 4 de xunu de 1803 sol mandu de Jean Jacques Dessalines. El Parque ye obra de la empresa Valerio Canez S.A. y xestionar la Fundación Françoise Canez Auguste. Amás de les estructures del antiguu inxeniu azucreru, como les chimenees, molinos, acueductu, usina, tren,... caltiénense numberosos materiales asociaos que dexen conocer el procesu del azucre dende'l sieglu XVII a entamos del sieglu XX.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.