especie de planta From Wikipedia, the free encyclopedia
La ortiga[1], yerba del ciegu[2] o fortiga[3] (Urtica dioica) ye una planta del xéneru Urtica de la familia de les Urticaceae algama ente 50 y 150 cm. La carauterística más conocida d'esta planta ye la presencia de pelos urticantes que'l so líquidu cáusticu (acetilcolina) produz una irritación con picor intensu na piel cuando se la toca o raspia. Tien el tarmu de seición cuadrada, fueyes ovales, col cantu serrucháu, les sos flores son pequeñes, unisexuales, inconspicuas y arrexuntaes en glomérulos.
Esta planta ye conocida nel norte Colombia y en Venezuela (nos estaos Zulia y Falcón) col nome de pringamosa.
La taxonomía de la ortiga mayor nel xéneru Urtica foi confusa, y les fontes antigües yeren daes a usar una gran variedá de nomes sistemáticos pa estes plantes. Enantes, yeren reconocíes más especies de les que son anguaño aceptaes. Sicasí hai a la fin cinco clares subespecies, delles clasificaes enantes como especies:
La ortiga ye una planta arbustiva perenne, dioica, d'aspeutu toscu y que puede algamar hasta 1,5 m d'altor.
Ye carauterísticu d'esta planta'l tener unos pelos urticantes que tienen la forma de perpequeñes angüeñes llenes d'un líquidu irritante que al contautu cola piel producen una mancadura y arramen el so conteníu (ácidu fórmico, resina, histamina y una sustancia proteínico desconocida) sobre ella, provocando ronchas, resquemor y pruyiciu. Esti picor deber a l'aición del ácidu fórmico, compuestu del que contién una gran cantidá. Estos pelos son bien duros y fráxiles na punta, polo que ye abonda la fregadura pa provocar el so frayatu.
El raigañu, ye bien rica en taníns, que-y confieren una aición astringente.
Tien un tarmu acoloratáu o amarellentáu, argutu, cuadrangular, ramificáu y acovanáu nos entrenudos. Ta dotáu en tolos nuedos de pareyes de fueyes, y ta recubiertu de pelos urticantes.
Les fueyes son de figura ovalada, rugosas, serruchaes, apuntiaes, y d'hasta 15 cm. Son color verde escuru. Atópense opuestes y tamién tán provistes, al igual que'l tarmu, de los pelos que lu caractericen.
Floria del mes de xunetu d'equí p'arriba. Les flores son verde amarellentaes con estames mariellos, axuntaes en panículas pendulares, asilares y terminales. De normal son unisexuales, pequeñes y dispuestes en recímanos colgantes d'hasta 10 cm; y les femenines alcuéntrase en llongures amentos colgantes y les masculines en inflorencencias más curties.
Los sos frutos son aquenios (cápsules) y secos.
La ortiga ye una especie que les sos fueyes yeren yá citaes nos trataos medievales como remediu nos estaos acomuñaos a un déficit na diuresis. Sicasí, dende va venti años les sos partes soterrañes (raigaños y rizomes) son oxetu d'interés nel tratamientu de la hiperplasia benigna de próstata (HBP), tal que punxeron de manifiestu los numberosos trabayos d'investigación realizaos sobre elles. Diches investigaciones dexaron aportar a la conocencia de les sos más importantes principios activos y a la so actuación sobre dalgunos de los factores implicaos na apaición de la HBP. Per otra parte, los más recién ensayos clínicos realizaos con estractos normalizaos d'ortiga indiquen un efeutu positivu sobre los síntomes urinarios asociaos a la HBP. A ello añade la gran tolerancia escontra los preparaos ellaboraos coles partes soterrañes, yá que n'ensayos a seis meses namái un 0,7 per cientu de los pacientes amosó efeutos secundarios, d'escasa gravedá en tolos casos.
.jpg)
Mucílagos
Ceramides
Monoterpendioles
Composición química: contién flavonoides (d'aición antioxidante y antinflamatoria), sales minerales, ácidos orgánicos, pro vitamina A y C, mucílagu, ácidu fórmico, clorofila, taninos, resina, siliciu, acetilcolina, potasiu, glucoquininas y una gran cantidá de clorofila (d'ende'l so color verde escuru ya intensu), histamina y serotonina.
La planta tamién tien una sustancia llamada secretina, que ye unu de los meyores estimulantes de les secreciones estomacales, del páncrees y de la fiel, lo mesmo que de los movimientos peristálticos del intestín.
Tamién contién clorofila y ácidos orgánicos, a los que se debe'l so marcáu efeutu diuréticu y uricosúricu.[4] Propiedaes de la ortiga comprobaes científicamente: los estractos son ligeramente hipoglucemiantes. Tien propiedad bactericidas y efeutos favorables nos tratamientos de les afecciones de la piel (Príhoda, 1990; Wren, 1994).
Usu melecinal aprobáu pola Comisión Revisora de Productos Farmacéuticos: rubefaciente
La ortiga mayor ye cosmopolita, crez en rexones altes, y va dende'l Xapón hasta los Andes. Na península Ibérica ye bien abondosa, nel cordal cantábricu, anque puede atopase por tol país.
Podemos buscar en cualquier llugar onde habite l'humanu o'l ganáu, (dizse que va detrás d'él). Criar en suelos ricos en nitróxenu y húmedos, en corrolaes, en güertos, a lo llargo de caminos, de murios de piedra, nel campu o nel monte, etc.
Recuéyese la planta entera, dependiendo del usu que se-y vaya a destinar. Puede utilizase seca o acabante recoyer. En fitoterapia, los naturistes aconseyen recoyer les unidaes floríes (herba urticae), o a cencielles les fueyes (folium urticae) de los tarmos nuevos. Pa llevar la recueya a bon fin, procédese enantes del floriamientu, y l'ensugáu debe de realizase lo más rápido posible.
Con fines melecinales va recoyer nos meses de mayu, xunu, xunetu y agostu anque puede recoyer a lo llargo de tol añu. Con fines alimenticios, recoyer en cualquier periodu. Pol so poder urticante tien de recoyer con guantes y córtense namái los tarmos nuevu y sanu. Los raigaños recuéyense en primavera (marzu) y na seronda (payares). Antes de l'apaición de les flores, la planta ye más tienra. Les fueyes vieyes nun se deben usar por cuenta de que son bien irritantes y tóxiques pal reñón.
Ensugar a la solombra y bien estendida. Una vegada seca guardar namái les fueyes. Poner a ensugar a la solombra, en llugar bien ventiláu. Una vegada seques dexa de ser urticante, y pueden esmagayase pal so caltenimientu. D'esta forma se continua esfrutando de los sos beneficios pel hibiernu, momentu nel que ye imposible atopales fresques.
A pesar de la mala fama que tien esta planta, les sos virtúes son munches y bien beneficioses pa la salú.
Nutricionalmente ye de gran importancia pola so riqueza en sales minerales y vitamines que beneficien a toos inclusive a les persones que faen dietes ensin sal. Les ortigues contienen vitamina A y C, fierro, acedu salicílicu y proteínes.
Amás de nutritiva, tien gran cantidá de propiedaes melecinales:
La so fibra ye utilizada de manera similar al llinu.
• Evitar en casu d'edemes aniciaos por insuficiencia renal o cardiaca.
• Nun usar como tintura alcohólica en neños menores de dos años y en persones en procesu de desintosicación alcohólica.
• Como remediu diuréticu ten de ser evitáu por persones con problemes de hipertensión arterial, cardiopatíes o insuficiencia renal, salvu por descripción y baxu control médicu.
• La ingesta de 20 o 30 granes produz un efeutu purgante drásticu.
Les fueyes d'esta planta son unu de los ingredientes del preboggion, amiestu de yerbes típica de la cocina de Liguria.
Los preparaos de Urtica dioica tán exentos de toxicidá tanto aguda como crónica.
Númberos cromosomáticos de Urtica dioica (Fam. Urticaceae) y taxones infraespecíficos: 2n=52.[5]
Esta especie ye conocida nel dominiu llingüísticu asturlleonés colos siguientes nomes comunes: ortiga[1], yerba del ciegu[2] y fortiga[3].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
