Nueva York
From Wikipedia, the free encyclopedia
Nueva York (nomada oficialmente New York City, pa estremala del estáu homónimu) ye la ciudá más poblada de los Estaos Xuníos y el centru del área metropolitana de Nueva York, una de les mayores del mundu. Con una población estimao (U.S. Census Bureau, 2019) de 8.336.817 habitantes, ye la sede de la Organización de les Naciones Xuníes y considérasela bien de veces como la capital cultural del mundu. Na so área metropolitana, de 17.400 km² d'estensión, viven 18,9 millones d'habitantes.
 Nueva York | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  Estaos Xuníos | ||||
| Estaos |  Nueva York | ||||
| Tipu d'entidá | ciudá de los Estaos Xuníos | ||||
| Alcalde de Nueva York | Eric Adams | ||||
| Nome oficial |
New York (en)[1] Fort Neu-Amsterdam (en)[1] | ||||
| Nome llocal | New York (en) | ||||
| Nomatu |
Big Apple (en) The City That Never Sleeps (en) Die Stadt, die niemals schläft (de) Welthauptstadt (de) grosse pomme (fr) Голямата ябълка (bg) Велике яблуко (uk) المدينة التي لا تنام (ar) التفاحة الكبيرة (ar) Gotham City (en) Pomo grando (vec) Big Apple (de) Caput Mundi (la) Capital of the World (en) Melting Pot (en) Center of the Universe (en) | ||||
| Códigu postal |
10000–10499, 11004–11005, 11100–11499 y 11600–11699 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 40°42′N 74°00′W | ||||
  Nueva York Nueva York (los EE.XX.)  | |||||
| Superficie | 1213.369839 km² | ||||
| Altitú | 11 m | ||||
| Llenda con | condáu de Westchester, condáu d'Union, condáu de Hudson, condáu de Nassau y condáu de Bergen | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
8 804 190 hab. (1r abril 2020) - 3 833 351 homes (2010) - 4 245 512 muyeres (2010) | ||||
| Porcentaxe | 43.58% de Nueva York | ||||
| Densidá | 7255,98 hab/km² | ||||
| Viviendes | 3 191 691 (31 avientu 2020) | ||||
| Más información | |||||
| Fundación | 1624 y 1626 | ||||
| Prefixu telefónicu |
212, 347, 646, 718, 917 y 929 | ||||
| Estaya horaria |
Horariu del este de Norteamérica UTC−05:00 (horariu estándar) UTC−04:00 (horariu de branu) | ||||
| Llocalidaes hermaniaes | |||||
| nyc.gov | |||||
 | |||||
Asitiada nún de los mayores puertos naturales del mundu, la ciudá ta formada por cinco boroughs (distritos); caún d'ellos ye un condáu del estáu de Nueva York. Esos distritos (Brooklyn, el Bronx, Manhattan, Queens, y Staten Island) formen oficialmente una única ciudá dende 1898. Esa ciudá, que reparte los sos más d'ocho millones d'habitantes en malpenes 783,8 km², ye la de mayor densidá de población de tol país. Ye, tamién, la de mayor diversidá llingüística nel mundu; calcúlase que fálense nella 800 llingües diferentes.
L'orixe de la ciudá remóntase a 1624. Esi añu fundóse, por mercaderes holandeses, un puestu comercial na fastera meridional de la islla de Manhattan, que recibió en 1626 el nome de Nueva Ámsterdam. La ciudá pasó a manes de los ingleses en 1664, y recibió'l so nome actual dempués de que'l rei Carlos II d'Inglaterra-y diera eses tierres al so hermanu, el duque de York. La ciudá foi capital de los Estaos Xuníos dende 1785 a 1790, y ye la ciudá mayor del país dende esi últimu añu. A ella aportaron, a finales del sieglu XIX y entamos del XX, millones d'inmigrantes per barcu. Al llegar a la ciudá yeren saludaos pela Estatua de la Llibertá, que ye anguaño un símbolu universalmente reconocíu de los Estaos Xuníos y la so democracia.
La ciudá ye visitada añalmente por 50 millones de persones. Les más d'elles pasen per Times Square y visiten los sos perfamosos puentes, rascacielos y parques. La ciudá abelluga tamién el centru financieru del mundu, el distritu financieru qu'arrodia la bolsa (New York Stock Exchange) de Wall Street, principal mercáu bursátil del mundu pel volumen de capitalización de les empreses que cotizen nella. Consecuentemente con ello, les viviendes y oficines en Manhattan tán ente les más cares del mundu. La ciudá, amás, ye la sede de delles universidaes; dalgunes d'elles (Universidá de Columbia, Universidá de Nueva York y Universidá Rockefeller) suelen tar incluyíes nos llistaos que recueyen les 50 meyores universidaes del mundu.
El llugar qu'anguaño ocupa la ciudá taba habitáu, na dómina precolonial, por dellos grupos de la tribu de los algonquinos. Ún d'ellos, nomáu Lenape, vivía en Lenapehoking, un territoriu qu'incluyía Staten Island, la fastera occidental de Long Island (no qu'anguaño son Brooklyn y Queens), Manhattan y la fastera meridional del valle del ríu Hudson, incluyendo el Bronx.
De la fundación de la ciudá a la independencia d'Estaos Xuníos (sieglos XVI-XVIII)
L'esplorador italianu Giovanni da Verrazano foi'l primer européu n'aportar a la rexón; desembarcó en Staten Island en 1524, y cartografió la zona. El primer européu en llegar a Manhattan, por embargu, foi l'inglés Henry Hudson, que tamién remontó'l ríu que dempués diba llevar el so nome nun intentu d'atopar el pasu que se suponía d'aquella que permitía arrodiar América pel noroeste pa llegar a les Indies. Hudson trabayaba pa la Compañía Holandesa de les Indies Orientales, que foi la qu'instaló los primeros pobladores permanentes na islla. El fuerte, nomáu Fort Amsterdam, convirtióse, cola llegada de más colonos, na ciudá de New Amsterdam. En 1626 el gobernador de la nueva ciudá mercó Manhattan (que'l so nome significaba "la islla les colines" nel idioma nativu) a la tribu Canarsie por delles caxigalines que teníen un valor de 24 dólares.
La población de la ciudá medró hasta algamar los 1.000 habitantes na década de 1650, pero tamién aumentaron les engarradielles colos nativos, que se resistíen a pagar impuestos a los nuevos amos. La Compañía Holandesa de les Indies Orientales, medranosa de qu'eses pelees perxudicaran los sos intereses económicos, encargó a Peter Stuyvesant que punxera fin a los problemes. Esti algamó'l so oxetivu, pero demientres el so mandatu, de 17 años, la flota británica y la holandesa llibraron trés guerres. Inglaterra yera consciente de la importancia estratéxica del asentamientu pal comerciu, y nun paró hasta consiguir conquistalu. En 1664 una flota inglesa consiguió rendir la ciudá, que renomó Nueva York n'honor del duque de York. Col dominiu inglés la ciudá prosperó enforma, y pa 1700 yá tenía 7.000 habitantes. El primer periódicu, The New York Gazzette, entamó a espublizase en 1725 y la primer universidá (King's College, anguaño Columbia University) abrió en 1754.
Nes revueltes pola independencia de les colonies Nueva York tuvo un papel destacáu. Nella reuniose, en 1765, el primer congresu de les colonies americanes (The Stamp Act Congress), qu'aconceyaron pa protestar contra los nuevos impuestos qu'impuxeron los británicos, y cinco años dempués hubo la primer batalla colos ingleses na ciudá. Al entamu de la guerra d'independencia la ciudá tuvo en manes de les tropes independentistes, pero los ingleses recuperáronla tres de la batalla de Brooklyn (1776) y caltuvieron el so control hasta la fin de la guerra en 1783. Dos años dempués la ciudá foi nomada capital provisional del país, y foi la sede del Congresu hasta 1790. Nella tuvo llugar tamién la primer toma de posesión d'un presidente d'Estaos Xuníos al xurar el cargo nella George Washington en 1789.
Nueva York demientres el sieglu XIX
Nueva York yera, nos primeros tiempos de la independencia, más pequeñu que les otres dos grandes metrópolis de la nueva nación, Filadelfia y Boston, pero'l so calter de mayor puertu de la costa este llevó a la ciudá a millones d'inmigrantes. Alemanes, irlandeses y xente d'otros países del norte d'Europa aportaron a lo llargo del sieglu XIX a la ciudá atrayíos pola bayura de trabayu disponible. A ellos siguiéronlos, nas dos últimas décadas del sieglu, europeos del este y italianos, que traxeron con ellos relixones desconocíes na ciudá, como la católica, y nueves formes de vida. Esto provocó tensiones raciales y culturales ente los vieyos y los nuevos inmigrantes. Los recién llegaos, que los más d'ellos nun falaben inglés, pasaben a depender del Tammany Hall, una institución controlada pol Partíu Demócrata que-yos consiguía trabayu a cambiu de los sos votos. Dirixida por William M. Tweed, la institución acabó fundiéndose embaxu'l pesu de la so propia corrupción. El mesmu Tweed foi deteníu en 1871 acusáu de tener robao a la ciudá 200 millones de dólares.
Al tiempu, les tensiones diben xorreciendo nel país alredor de la cuestión de los derechos de los estaos y de la esclavitú. La ciudá nun yera ún de los centros más favoratibles al abolicionsimu, porque los mercaderes teníen miéu de que'l provechosu comerciu que teníen colos estaos esclavistes del Sur sofriera perxuiciu cola abolición. Cuando entamó l'alistamientu pal exércitu de la Xunión españó una revuelta na ciudá que causó 1.000 muertos, ente ellos dellos afroamericanos que foron linchaos. Foi necesario que vinieran soldaos dende Gettysburg pa restaurar l'orde.
La ciudá, mentantu, segúia medrando gracies al progresu de la inxeniería. Brooklyn, por exemplu, taba aislláu del restu de la zona hasta qu'acabó la construcción de la ponte de Brooklyn en 1883. La fundación de la ciudá pol axuntamientu de los cinco boroughs (distritos) de Manhattan, el Bronx, Queens, Staten Island y Brooklyn nun asocedió hasta 1898. Entóncenes Manhattan yera la zona más poblada, pero la construcción a lo llargo del sieglu siguiente d'una rede de puentes y túneles permitió que la xente que trabayaba na ciudá pudiera colar a los boroughs vecinos, ú la vivienda yera más barata, a vivir.
La ciudá demientres el sieglu XX
Les primeres décades del sieglu foron de crecimientu, magar que problemáticu, de la ciudá. Esta llegó a la década de los 30, la de la Gran Depresión, fondamente endeudada. Había ser l'alcalde Fiorello LaGuardia, que gobernó la ciudá dende 1934 hasta 1945, el que-y diera puxu otra vuelta. Recuperó la estabilidá de les cuentes municipales, lluchó escontra'l crimen y creó servicios sociales públicos na ciudá. En 1939 celebróse na ciudá una exposición universal, na que se presentó por primer vegada al públicu la televisión, y la ciudá recibió un emburrión definitivu a la so condición de capital del mundu al ser escoyida p'abellugar, en 1946, la sede de les Naciones Xuníes.
Na década de 1960 la ciudá paecía ingobernable. Una fuelga de trabayadores del sistema de tresporte públicu paralizó'l metro y los autobuses urbanos en 1966. En 1968 los trabayadores del serviciu públicu de llimpieza ficieron una fuelga de nueve díes qu'enllenó les cais de la ciudá de montoneres de basoria. En 1971 foron la policía y los bomberos los que ficieron fuelga, y en 1975 la ciudá tuvo a piques de declarase en bancarrota al nun poder pagar los bonos que tenía emitío. Fizo falta un rescate del gobiernu federal pa que nun se llegara a ello. En 1978 llegó a l'alcaldía Edward Koch, que consiguió llevar la paz social a la ciudá. En 1989 la ciudá tuvo'l so primer alcalde afroamericanu, David N. Dinkins, que tuvo que lluchar cola peor recesión económica dende la Segunda Guerra Mundial. Los años de la década de 1990 foron los del alcalde Rudolph Giuliani, que consiguió amenorgar enforma la criminalidá, tener presupuestos equilibraos y ameyorar les condiciones de vida na ciudá. Giuliani tenía llegao a l'alcaldía poco dempués del atentáu contra'l World Trade Center de 26 de febreru de 1993, que provocó seis muertos y abondantes daños materiales, y había tener que facer frente al segundu atentáu, el del 11 de setiembre de 2001.
L'atentáu del 11-S
El 11 de setiembre de 2001 tuvo llugar un atentáu escontra les conocíes como Torres Ximielgues del World Trade Center. A les 8.46 de la mañana d'esi día un avión d'American Airlines, enllenu de pasaxeros, foi estrelláu por cinco terroristes que lu teníen secuestráu escontra la fachada norte de la torre norte (nomada One World Trade Center, 1WTC) del World Trade Center. A les 9.07 otros cinco terroristes estrellaron otru avión, d'United Airlines, escontra la fachada sur de la torre sur (nomada Two World Trade Center, 2WTC). Les torres teníen una estructura central que les mantenía de pie, y l'impautu y los fueos provocaos pol combustible de los aviones afectáronles hasta que, a les 9.59, la torre sur esbarrumbose. Media hora dempués pasó-y lo mesmu a la torre norte. Cientos de trabayadores de les torres, los pasaxeros de los aviones y hasta 411 trabayadores de los servicios d'emerxencies morrieron aquel día; el total de muertos na ciudá foi de 2.606 persones.
La brutalidá del atentáu dexo ablucáu al mundu enteru. Los díes siguientes miles de voluntarios trabayaron pa repariar los estrozos y axudar a les víctimes, y los neoyorkinos, col alcalde dando exemplu a pie d'obra, desarrollaron un sentimientu d'arguyu y de nun dexar que la ciudá fora baltada pola aición d'unos terroristes. Entovía fumeaben los restos de les torres cuando'l gobernador del estáu George Pataki y l'alcalde Giuliani crearon un organismu (Lower Manhattan Development Corporation) pa coordinar la construcción d'un memorial a les víctimes y pa dirixir la reconstrucción y revitalización de la zona afeutada pol atentáu. Los sos esfuercios foron continuaos pol siguiente alcalde, Michael Bloomberg. El diseñu del memorial qu'anguaño puede vese na zona qu'ocupaben les torres foi escoyíu en 2002, y pa 2005 aprobose'l proyeutu de la nomada Freedom Tower (torre de la llibertá), un rascacielos más altu entá que les torres orixinales que ha incluyir un mirador y, nel so cumal, una lluz allumando al cielu permanentemente n'alcordanza de los muertos nel atentáu. L'edificiu, que yá ta techáu dende 2013, tien prevista la so inauguración nel añu 2014.
Nueva York ta asitiada na rexón nororiental de los Estaos Xuníos, al sureste del estáu homónimu, aproximadamente a la metá del camín ente Washington DC y Boston. La so situación, na desembocadura del ríu Hudson, tien ayudao a la ciudá a convertise nún puertu perimportante. La mayoría de les cases de la ciudá tán construyíes en trés islles (Manhattan, Staten Island y Long Island), lo que fai que'l terrén edificable seya escasu y haiga, poro, una gran densidá de población.
El ríu Hudson, que cuerre a traviés del valle homónimu hasta aportar a la bahía de Nueva York, separta esta ciudá del estáu de Nueva Jersey. Dellos de los brazos fluviales que se formen nel estuariu faen de llende ente los distritos de la ciudá: asina, el East River separta'l Bronx y Manhattan de Long Island; y el ríu Harlem (Harlem River) separta la mayoría de la islla de Manhattan del Bronx. Sicasí, dengún de los dos son verdaderos ríos; la única corriente d'agua duce que traviesa la ciudá ye'l ríu Bronx (Bronx River), que traviesa'l Bronx y el condáu de Westchester.
El terrenu de la ciudá tien aumentáu enforma al traviés de los sieglos pola aición humana. Esta ganancia de tierra al mar producióse especialmente na zona del Lower Manhattan; ellí desarrollose, por exemplu, la barriada de Battery Park nes décades de 1970 y 1980. Con esos terrenos l'área total ocupada pola ciudá ye de 1.214 km², de los que 425 km² son d'agua y los 789 km² restantes de tierra. El puntu más altu la ciudá ye la colina Todt (Todt Hill), en Staten Island, de 124,9 m d'altor.
División alministrativa de la ciudá: los boroughs
New York City ta sodividida en cinco distritos metropolitanos (boroughs). En NYC un borough, según la Llei del Estáu de Nueva York, ye una corporación municipal que se crea cuando un condáu fúndese con otros pa ser parte de la ciudá.[3]. Caún de los condaos correspuende a un condáu del estáu de Nueva York, pero de magar 1898 nun tienen una institución que los gobierne de forma independiente y tán integraos na ciudá con un gobiernu únicu. Caún de los boroughs, a la vez, sodivídese en cientos de barrios con un calter definíu y estremáu de los vecinos. De ser ciudaes independientes, cuatru d'ellos (Brooklyn, Queens, Manhattan y el Bronx) habíen tar ente les diez ciudaes más poblaes de los Estaos Xuníos.
- Manhattan (condáu de Nueva York, New York County) ye'l de mayor densidá de población de los cinco. La mayoría del so territoriu ta na islla de Manhattan, na desembocadura del ríu Hudson. Nelli tán Central Park y la mayoría de los rascacielos, y ye'l centru económicu de la ciudá. Ye, tamién, la sede de delles corporaciones empresariales, de les Naciones Xuníes, d'un garapiellu d'universidaes y de bien de museos y atraiciones culturales. El borough sodivídese en Lower, Midtown y Uptown. El Uptown Manhattan, pela so banda, ta partíu en dos por Central Park; les sos dos mitaes son el Upper East Side y el Upper West Side. Perriba del estremu septentrional del parque allúgase'l barriu de Harlem.
- The Bronx (condáu del Bronx, Bronx County) ye'l más septentrional de los distritos de Nueva York. Allúgase nelli l'estadiu d'ún de los equipos de béisbol de la ciudá, los New York Yankees (Yankee Stadium), y tamién la cooperativa de viviendes más grande del mundu, nomada Co-op City, na que viven más de 43.000 persones. Abarca una pequeña fastera de la islla de Manhattan, nomada Marble Hill, pero'l restu del so territoriu ye territoriu continental americanu, daqué que nun asocede en dengún de los otros cuatro distritos. Nel borough, que ye'l llugar de nacencia de la música rap y la cultura hip-hop, rescampla como principal atraición el so zoo (Bronx Zoo), el mayor del mundu asitiáu dientru d'una ciudá con 1,07 km² d'estensión y una población de más de 6.000 animales[4]
- Brooklyn (condáu de Kings, Kings County), asitiáu nel estremu occidental de Long Island, ye'l distritu más pobláu. Foi ciudá independiente hasta 1898, y caltién entá una fuerte personalidá y sentíu identitariu. Brooklyn ye renomáu pola so diversidá cultural, social y étnica, y tien barrios con fuerte personalidá y edificios con un estilu arquiteutónicu mui característicu. Ye l'únicu de los boroughs, sacante Manhattan, que tien un distritu central de negocios, nomáu Downtown Brooklyn. Na so fastera costera allúgase la islla de Coney (Coney Island), que ye la sede, dende la década de 1870, d'ún de los primeros parques d'atraiciones del país.
- Queens (condáu de Queens, Queens County), asitiáu en Long Island, al este de Brooklyn, ye'l distritu más grande y el condáu con más diversidá étnica de tolos Estaos Xuníos. El territoriu que nos primeros sieglos d'ocupación europea taba ocupáu por seis ciudaes y dellos pueblos alcordó nun referendu convertise nun distritu metropolitanu y axuntase a la ciudá de Nueva York el 1 de xineru de 1898. Queens, que ye l'únicu condáu de cierta estensión de los Estaos Xuníos nel que los ingresos medios de los afroamericanos son mayores que los de la so población de raza blanca, ye au tán los dos aeropuertos qu'atienden la ciudá de Nueva York y tán en tierres d'esi estáu (LaGuardia Airport y John F. Kennedy International Airport) y l'estadiu de l'otru equipu de béisbol de la ciudá, los New York Mets (Citi Field).
- Staten Island (condáu de Richmond, Richmond County) ye'l más suburbanu de los cinco distritos. Ta conectáu con Brooklyn pela ponte de Verrazano-Narrows, y con Manhattan con un ferry nel que'l viaxe ye de baldre. Esti (The Staten Island Ferry) ye una de les principales atraiciones turístiques de la ciudá, una y bones dende elli hai una bona panorámica de la Estatua de la Llibertá, la islla d'Ellis y el Lower Manhattan. Dientro del borough allúgase, dende 1984, ún de los espacios naturales mayor de la ciudá, el Staten Island Greenbelt, que ye un conxuntu de siete parques con 10 km² d'estensión y 45 km de caminos pa caleyar.
| Composición racial | 2010[5] | 1990 | 1970 | 1940 |
|---|---|---|---|---|
| Blancos | 44.0% | 52.3% | 76.6% | 93.6% |
| —Blancos non hispanos | 33.3% | 43.2% | 62.9% | 92.0% |
| Afroamericanos | 25.5% | 28.7% | 21.1% | 6.1% |
| Hispano y llatinoamericanos (de cualesquier raza) | 28.6% | 24.4% | 16.2% | 1.6% |
| Asiáticoamericanos | 12.7% | 7.0% | 1.2% | − |
Nueva York ye la ciudá más poblada de los Estaos Xuníos[6], con una población estimada pa 2017 de 8.622.698 habitantes[7], la mayor de la so historia[8][9]. Viven nella más del doble de persones de la segunda mayor ciudá del país, Los Angeles, y nún área enforma menor. Amás, la ciudá medró en población, ente abril de 2010 y xunetu de 2014, más que denguna otra ciudá del pais: 316.000 habitantes. La población de la ciudá ye'l 43% de la del estáu[10], y alredor del 36% de la de so área metropolitana[11].
Densidá de población
En 2017 la ciudá tenía una densidá de población estimada de 28.491 habitantes por milla cuadrada (alredor de 11.000 hab/km²), lo que la convierte na de mayor densidá d'ente tolos conceyos con más de 100.000 habitantes del país[12]. El distritu de Manhattan, pela so banda, ye'l condáu (o entidá asemeyada) de mayor densidá de población del país: 72.918 habitantes por milla cuadrada (28.154 hab/km²)[13]
Composición racial y étnica
La distribución de races dientro la población, en 2010, yera: 44% de raza blanca (33,3% de blancos non hispanos), 25,5% d'afroamericanos (23,3% de negros non hispanos), 0,7% de nativos americanos y 12,7% de asiáticoamericanos[14]. Los hispano y llatinoamericanos de cualesquier raza sumaben el 28,6% d'una población na que'l grupu étnicu que más medrara en númberu dende 2000 a 2010 fora'l de los asiáticoamericanos. La población de blancos non llatinos cayera un 3%, el menor descensu decenal en décades, y tamién, por primer vegada dende la Guerra Civil, hubo un descensu decenal nel númberu d'afroamericanos[15].
Nel sentíu de les manes del reló, entamando pela esquina superior izquierda: Chinatown, Little Italy, Spanish Harlem y Koreatown, barrios toos ellos de Manhattan.
A lo llargo la so historia la ciudá tien sío ún de los principales puertos d'entrada d'inmigrantes nos Estaos Xuníos: más de 12 millones d'inmigrantes europeos aportaron a la islla Ellis ente 1892 y 1924[16]. La estrema variedá étnica llevó a inventar el conceptu de melting pot (crisol de races) pa describir los atestaos barrios d'inmigrantes del Lower East Side. Hacia 1900 los alemanes yeren el grupu d´inmigrantes más numberosos, siguíos polos irlandeses, los xudíos y los italianos. De resultes d'ello, pa 1940 los neoyorkinos de raza blanca yeren el 92% del total[17].
Un 37% de los neoyorkinos nacieron notru país, y más de la metá de tolos neños son fíos de ma inmigrante[18][19]. Nun hai denguna nacionalidá de nacimientu mayoritaria ente esos inmigrantes: los más numberosos (en 2011) yeren los naturales de República Dominicana, China, Méxicu, Guyana, Xamaica, Ecuador, Haití, India, Rusia y Trinidá y Tobagu[20].
Los asiáticoamericanos, según el censu de 2010, son más d'un millón, más que la suma de los que viven en San Francisco y Los Angeles xuntos[21]. Nel distritu de Queens viven la mayor concentración d'asiáticos y persones de los países andinos (Colombia, Ecuador, Perú y Bolivia) de tolos Estaos Xuníos, que contribuin a facer de Queens l'área urbana con mayor diversidá étnica del mundu. La población china ye la de más rápidu crecimientu en tol estáu, faciendo surdir epígonos del Chinatown orixinal, el de Manhattan, en Brooklyn y Queens, y ocupando amplies fasteres del condáu de Nassau[22], en Long Island[23]. Hai alredor de 20.000 coreanos concentraos en Flushing (Queens), y Queens ye tamién el llar de la mayor colonia de tibetanos fuera de China, India y Nepal[24]. Los coreanos son el 1,2% de la población de Nueva York, los xaponeses el 0,3%, los filipinos el 0,8% y los vietnamites el 0,2%. Hai tamién un 2,4% d'indios, un 0,7% de xente de Bangladex y un 0,5% de paquistaninos[25].
La población de raza blanca non hispana de la ciudá ye de 2,7 millones de persones, la mayor de denguna ciudá del país, mayor que la suma de les de Los Angeles (1,1 millones), Chicago (865.000) y Houston (550.000) xuntes[26]. Sicasí, el so númberu amenorgó enforma dende 1940, cuando yeren 6,6 millones[27]. L'orixe nacional de la diáspora europea ye pervariáu. Según les estimaciones del censu pa 2012 viven na ciudá 560.000 con oríxenes italianos, 385.000 irlandeses, 253.000 alemanes, 223.000 rusos, 201.000 polacos y 137.000 ingleses. Hai tamién 65.000 griegos y franceses, 60.000 húngaros, 55.000 ucraínos y 35.000 escoceses. Los habitantes de Nueva York que s'identifiquen como d'orixe español yeren 30.838 en 2010[28], y hay 20.000 noruegos y suecos, y un númberu d'ente 12.000 y 14.000 descendientes de checos, lituanos, portugueses y galeses[29]. Los árabes son más de 160.000[30], y viven mayoritariamente en Brooklyn.
L'area metropolitana de Nueva York tamién ye d'una gran diversidá racial y étnica. Sigue siendo la principal puerta d'entrada al país d'inmigrantes llegales, sobrepasando la suma de los qu'aporten a elli en Los Angeles y Miami. Ye'l llar de les mayores comunidaes xudíes de fuera d'Israel, con más de 1,5 millones de xudíos de diversu orixe en 2012[24]. Nella vive'l 20% de los indios de tol país, concentraos en más de 20 enclaves (Little Indias), y más del 15% de los coreanos d'Estaos Xuníos viven nes cuatro Koreatowns[31][32] del área, qu'acueye la mayor población d'indios de toa Europa occidental y Estaos Xuníos, y tamién les mayores poblaciones de rusos, italoamericanos y afroamericanos, de dominicanos, portorriqueños y sudamericanos, y la segunda mayor concentración de llatinos de cualesquier orixe de los Estaos Xuníos, 4,8 millones[28].
Relixón
La relixón con más siguidores en Nueva York ye'l cristianismu: el 33% de la so población son católicos, el 23% protestantes y el 3% siguen otres ilesies cristianes[33]. La segunda por númberu de fieles ye'l xudaísmu, con aproximao 1,1 millones de seguidores (el 18,4% de la población)[34][35], de los que la metá viven en Brooklyn[36]. La tercer relixón con mas siguidores ye l'Islam, con ente 600.000 y un millón de fieles según les distintes estimaciones oficiales, qu'inclúin un 10% de los alumnos del sistema escolar públicu de la ciudá[37].
Hai, amás, bayura d'hinduistes, budistes y siguidores de delles otres relixones, amás d'ateos. En 2014 el 24% de los neoyorkinos nun s'identificaben con denguna afiliación relixosa organizada[33].
Relixones presentes na ciudá de Nueva York
Catedral católica de San Patriciu, nel Midtown Manhattan.
Xudíos ultraortodoxos residentes en Brooklyn. Esi borough ye'l llar de la mayor comunidá xudía de los Estaos Xuníos, con cerca de 600.000 miembros[36].
El Centru Cultural Islámicu de Nueva York, nel Upper Manhattan, foi la primer mezquita construyida na ciudá.
.jpg)
El templu Ganesh, en Flushing (Queens), ye'l templu hindú más antiguu d'Estaos Xuníos.
Templu Budista Mahayana en Chinatown (Manhattan).
Nueva York ye un centru global de negocios: ye un centru bancariu, de finances, de venta al por menor, de comerciu mundial, turísticu, inmobiliariu, de los medios de comunicación tradicionales y dixitales, publicitariu, de servicios llegales y contables, de seguros, de moda y de les artes. Amás Silicon Alley, un metónimu usáu pa referise en sentíu ampliu a la industria tecnolóxica, medra de día en día. El puertu de Nueva Yok y Nueva York ye, pela so banda, un motor económicu perimportante: en 2017 movió más de 6,7 millones de contenedores de carga (TEU)[38].
Munches empreses (45 en 2011) de les incluyíes na llista Fortune 500 tienen la so sede na ciudá[39], como tamién un bon númberu de empreses multinacionales. La ciudá, na que ún de cada diez emplegaos del sector priváu trabayen pa una empresa foriata[40], ocupa los primeros llugares del ránking mundial de ciudaes qu'atraen capital, negocios y turistes[41][42]. Ye'l principal centru global de la industria de la publicidá, y el sector de la moda da trabayu a 180.000 persones[43].
Otros sectores importantes de la so economía son la investigación médica y tecnolóxica y el sector educativu. La manufactura tradicional entá ye un sector importante, magar que los empleos nel sector van decayendo. Asina, la industria testil, históricamente concentrada nel Garmen District de Manhattan, llegó a emplear a más de 323.000 trabayadores en 1950, pero en 2015 menos de 23.000 neoyorkinos trabayaben na fabricación de moda y accesorios. La industria alimentaria, pela so banda, da trabayu a más de 19.000 persones. Una especialidá alimentaria na que la ciudá ye líder ye la del chocolate: dellos empresarios tenten de formar un "Chocolate District" en Brooklyn[44], y una de les principales empreses mundiales del sector, Godiva, tien la so sede na ciudá[45].
Wall Street
El sector económicu más importante de la ciudá ta rellacionáu col so papel de centru de la industria financiera d'Estaos Xuníos, conocíu col metónimu de Wall Street. La industria de valores sigue siendo el principal segmentu del sector financieru de la ciudá, y ye un importante motor económicu. Munches grandes compañíes financieres tienen la so sede na ciudá, que tamién atrae a un númberu creciente de compañíes emerxentes del sector financieru.
Nel Lower Manhattan tienen la so sede los dos principales mercaos de valores del mundu: el New York Stock Exchange, nel númberu 11 de la cai Wall (11 Wall Street), y el Nasdaq, nel númberu 151 de la cai 42 Oeste (151 W. 42nd Street)[46]. Son, respeutivamente, el primer y segundu mayor mercáu de valores del mundu, tanto en volume mediu de mercáu como por capitalización total, en 2013, de les compañíes que mueven les sos acciones nellos[47][48] . Les comisiones de los bancos d'inversión en Wall Street foron, en 2012, unos 40.000 millones de dólares en total[49], y nel añu fiscal 2013-14 la industria de valores xeneró'l 19% del total d'ingresos fiscales del estáu de Nueva York[50]. La ciudá sigue siendo tamién el principal centro mundial de comerciu de inversiones privaes en capital públicu y nel mercáu de deuda[51]:31–32[52], asina como nos sectores de los fondos de cobertura, del capital inversión (private equity), y ye la primera pol volume de las fusiones y compres que se xestionen nella. Varios bancos ya xestoras d'inversión que tienen la so sé na ciudá son trabayen tamién notros centros financieros globales[51]:34–35. Por últimu, la ciudá ye tamién el principal centru de banca comercial del país[53].
Munchos de los mayores conglomeraos de medios de comunicación del mundu tienen tamién la so sede equí. Manhattan tenía más de 46,5 millones de m² d'espaciu dedicáu a oficines en 2018[54], que faen de la islla'l mayor mercáu d'oficines del país[55]. El Midtown Manhattan, con 37,2 millones de m² d'oficines nesi añu[54], ye'l mayor distritu de negocios del mundu.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
