Maputu
capital de Mozambique From Wikipedia, the free encyclopedia
Maputu[4] (en portugués: Maputo) ye la capital y ciudá más grande de Mozambique, según el principal centru financieru, empresarial y comercial del país. Ta asitiada na vera occidental de la badea de Maputu, nel estremu sur del país, cerca de la frontera con Sudáfrica y Suazilandia. Hasta'l 13 de marzu de 1976 la ciudá foi llamada Lourenço Marques n'honor al esplorador portugués del mesmu nome.
 Maputu | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  Mozambique | ||
| Tipu d'entidá | ciudá | ||
| Nome oficial | Maputo (pt)[1] | ||
| Nome llocal |
Maputo (pt)[1] Lourenço Marques (pt)[2] | ||
| Códigu postal |
0101-01, 0101-02, 0101-03, 0101-04, 0101-05, 0101-06, 0101-07, 0101-08, 0101-09, 0101-10, 0101-11, 0102-01, 0102-02, 0102-03, 0102-04, 0102-05, 0102-06, 0102-07, 0102-08, 0102-09, 0102-10, 0102-11, 0103-01, 0103-02, 0103-03, 0103-04, 0103-05, 0103-06, 0103-07, 0103-08, 0104-01, 0104-02, 0104-03, 0104-04, 0104-05, 0104-06, 0104-07, 0104-08, 0104-09, 0104-10, 0104-11, 0105-01, 0105-02, 0105-03, 0105-04, 0105-05, 0105-06, 0105-07, 0105-08, 0105-09, 0105-10, 0105-11, 0105-12, 0105-13, 0105-14, 0106-01, 0106-02, 0106-03, 0106-04, 0106-05, 0107-01, 0107-02 y 0107-03
| ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 25°54′55″S 32°34′35″E | ||
  Maputu Maputu (Mozambique)  | |||
| Superficie | 346.77 km² | ||
| Altitú | 31 m[3] | ||
| Llenda con |
Provincia de Maputo (es)  | ||
| Demografía | |||
| Población | 1 133 200 hab. (1r xunetu 2023) | ||
| Porcentaxe | 3.82% de Mozambique | ||
| Densidá | 3267,87 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Fundación | 1781 | ||
| Prefixu telefónicu |
21 | ||
| Estaya horaria | UTC+02:00 | ||
| Llocalidaes hermaniaes | |||
| cmmaputo.gov.mz | |||
 | |||
El conceyu tien una área de 346,77 km²[5] y una población de 1 094 315 habitantes (censu de 2007),[6] lo que representa un aumentu del 13,2% en diez años. El so área metropolitana, qu'inclúi'l conceyu de Matola, tien una población de 1 766 823 habitantes según el censu de 2007.[7][8]
La ciudá cunta colos servicios del Aeropuertu Internacional de Maputu, el mayor del país. La so economía xira en redol al so puertu, l'algodón, l'azucre, la cromita, el sisal, la copra y la madera son les principales esportaciones. Na ciudá tamién se manufacturan cementu, cerámica, muebles, calzáu y cauchu.
Fundada a la fin del sieglu XVIII, la ciudá recibió'l nome de Lourenço Marques pol comerciante portugués qu'esploró la badea en 1544. En 1895, la construcción d'un ferrocarril a Pretoria, en Sudáfrica, fixo aumentar la población. En 1907, la ciudá convertir na capital del África Oriental portuguesa, lo que darréu sería Mozambique.
La ciudá camudó'l so nome a Maputu dempués de la independencia, la decisión foi anunciada pol presidente Samora Machel nun mitin al 3 de febreru 1976.[9] y formalizada el 13 de marzu.[10] El nome provién del ríu Maputu, que marca la llende sur del país y que, mientres la guerra d'Independencia de Mozambique, adquiríu resonancia al traviés del lema "Viva Moçambique xuníu do Rovuma ao Maputu" (el Rovuma ye'l ríu que forma la frontera norte con Tanzania). Cola independencia, la ciudá esperimentó una arribación masiva de población por cuenta de la guerra civil nel país (1976-1992) y la falta d'infraestructura nes zones rurales. La crecedera natural de la población tamién fadría que la ciudá tresformase se enforma nos años 1980 y 1990.
Más allá d'estos dos designaciones, la ciudá y el so área tamién se conoz con otros nomes, tales como Bay Lagoon, Xilunguíne o Chilunguíne (onde se fala portugués), Mafumo, Camfumo o Campfumo (cla de M'pfumo, el reinu más importante qu'esistió nesta rexón), Delagoa y Delagoa Bay, esta designación ta más conocíu a nivel internacional a lo menos hasta los primeros años del z sieglu XX.[11]
Ente 1980 y 1988 Maputu xunto a la ciudá de Matola, formaron el Gran Maputu, con una superficie de 633 km².[12][13] Dende 2010, el conceyu foi nomáu KaM'pfumo, pa conmemorar el nome históricu.[13]
La ciudá de Maputu ta alcontrada nel sur de Mozambique, al oeste de la badea de Maputu, nel estuariu d'Espíritu Santu onde desagüen los ríos Tembe, Umbeluzi, Matola y Infulene. Ta asitiada a una altitú media de 47 metros.
El conceyu tien una área de 346,77 km², llinda al norte col distritu de Marracuene, al noroeste col conceyu de Matola, al oeste col distritu de Boane y al sur col distritu de Matutuíne, toos pertenecientes a la provincia de Maputu. La ciudá ta asitiada a 120 km de la frontera con Sudáfrica y a 80 km de la frontera con Suazilandia, cerca de la ciudá de Namaacha.[14]
Climatoloxía
Maputu tien un clima tropical secu. El periodu más calorosu del añu entiende de payares a abril y el más fríu de mayu a ochobre. La dómina con más precipitaciones dar nos meses de branu, ente payares y marzu.
La mugor relativo media ye del 78,5%, con pocos cambeos mientres l'añu. Los meses de mayor mugor son febreru y marzu, con 81 y 80,5% respeutivamente, y los meses col mugor más baxo son xunu y xunetu, con 75 y 76% respeutivamente.
 Parámetros climáticos permediu de Maputu  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima absoluta (°C) | 43 | 39 | 40 | 39 | 38 | 34 | 36 | 39 | 46 | 45 | 44 | 44 | 46 |
| Temperatura máxima media (°C) | 29.9 | 29.6 | 29.3 | 27.8 | 26.4 | 24.6 | 24.4 | 25.3 | 26.1 | 26.5 | 27.4 | 29.1 | 27.2 |
| Temperatura media (°C) | 26.3 | 26.2 | 25.6 | 23.5 | 21.4 | 18.9 | 18.8 | 20.0 | 21.5 | 22.4 | 23.8 | 25.5 | 22.8 |
| Temperatura mínima media (°C) | 22.3 | 22.3 | 21.5 | 19.4 | 16.8 | 14.4 | 14.2 | 15.4 | 17.2 | 18.3 | 19.7 | 21.4 | 18.6 |
| Temperatura mínima absoluta (°C) | 16 | 17 | 16 | 11 | 8 | 4 | 1 | 7 | 9 | 12 | 11 | 15 | 1 |
| Precipitación total (mm) | 171.1 | 130.5 | 105.6 | 56.5 | 31.9 | 17.6 | 19.6 | 15.0 | 44.4 | 54.7 | 81.7 | 85.0 | 813.6 |
| Díes de precipitaciones (≥ ) | 8.1 | 7.6 | 7.0 | 4.4 | 2.8 | 2.4 | 1.8 | 2.2 | 3.2 | 5.5 | 7.9 | 7.5 | 60.4 |
| Hores de sol | 248 | 226 | 248 | 240 | 248 | 240 | 248 | 248 | 248 | 217 | 210 | 217 | 2838 |
| Humedá relativa (%) | 76 | 76 | 77 | 76 | 74 | 73 | 72 | 71 | 73 | 75 | 75 | 74 | 74.3 |
| Fonte nº1: World Meteorological Organization[15] | |||||||||||||
| Fonte nº2: BBC Weather[16] | |||||||||||||
Asitiada na mariña del Océanu Índicu, el so economía encontar nel so modernu puertu. La ciudá esporta sobremanera carbón, algodón, azucre, cromu, sisal, copra y maderes nobles. Maputu ye tamién un importante centru industrial, destacando la industria del cementu, cerámica, mueble, calzáu y cauchu. Esiste tamién una gran planta de fundición d'aluminiu.
La ciudá cunta con una importante infraestructura comercial, polo cual constitúi un centru neurálxicu aereu, terrestre y marítimu, tanto a escala nacional como internacional. Cuenta con un puertu d'agües fondes y un Aeropuertu Internacional.
D'alcuerdu a los datos del censu de 2007, la ciudá tenía una población de 1 094 315 habitantes,[6] una crecedera de 13,2% en rellación al censu anterior realizáu en 1997, onde se contabilizaron 966 837 habitantes. Esta crecedera poblacional equival a 1,2% al añu, la metá de la media nacional de 2,4%. Según el INE (Institutu Nacional d'Estadística), esti crecimento poblacional baxu en Maputu ye la resultancia de la migración escontra la provincia de Maputu, principalmente pa les zones d'espansión habitacional nos distritos de Boane, Marracuene y la ciudá de Matola. El INE tamién informó qu'ente 2006 y 2007, la ciudá de Maputu recibió 26 038 persones procedentes d'otres provincies, per otru llau 39 614 migraron escontra la provincia de Maputu.[17]A entamos de 2013 la población envalorada del conceyu yera de 1 209 993 habitantes.[18]
El censu tamién amosó una cayida na tasa de natalidá (35,5 nacencies per cada mil habitantes en 1997 a 27,6 en 2007) y la tasa de fertilidá (4,2 fíos per muyer en 1997 a 2,9 en 2007).[17]
En rellación a la tasa d'analfabetismu, la ciudá de Maputu rexistró un amenorgamientu, de 15% en 1997 a 9,8% en 2007. Sicasí, sigue habiendo una disparidad ente los sexos: el 4,4% de los homes declararon que nun sabíen lleer nin escribir, frente'l 14,8% de muyeres.[17]
Tamién hubo meyores nes condiciones de vida, en 1997 el 38% de los llares teníen lletricidá, en 2007 esta cifra aumentó a 63%. Con respectu a l'agua corriente, la crecedera foi del 49% en 1997 al 55% en 2007.[17][19]
- Densidá demográfica: 3648 hab./km² (considerando una área de 300 km²)
- Población masculina: 48,7%
- Población femenina: 51,3%
- Índiz de masculinidad (homes por cada 100 muyeres): 94,8
- Población de 0-14 años: 36,1%
- Población de 15-59 años: 60,3%
- Población con más de 60 años: 3,6%
- Tasa de crecedera poblacional: 1,2%
- Tasa bruta de natalidá (per cada mil): 27,6 (35,5 en 1997)
- Tasa bruta de mortalidá (per cada mil): 10,5
- Mortalidá infantil (per cada mil): 72,3
- Tasa global de fecundidá (hijo/mujer): 2,9 (4,2 en 1997)
- Esperanza de vida, total: 55,0 años
- Esperanza de vida, homes: 52,1 años
- Esperanza de vida, muyeres: 57,9 años
- Tasa d'analfabetismu, total: 9,8% (15% en 1997)
- Tasa d'analfabetismu, homes: 4,4%
- Tasa d'analfabetismu, muyeres: 14,8%
- Permediu de persones per familia: 4,9
- Llares con lletricidá: 63,0%
- Llares con agua potable: 55,1%
- Dientro de casa: 16,0%
- Fora de casa: 39,1%
La ciudá ye sede de la Universidá Eduardo Mondlane, fundada en 1962 y que foi la primer universidá del país; amás cunta con un campus de la Universidá Pedagóxica, que tamién tien sedes n'otres ciudaes del país.
En Maputu atópase'l Muséu d'Historia Natural de Mozambique, la Biblioteca Nacional, el muséu militar y la catedral católica de Nuesa Señora de Fátima.
Maputu ye una ciudá planiada, con mazanes de cases rectangulares y amplies aveníes, conteniendo traces d'arquiteutura portuguesa de los años 1970. Un gran númberu de portugueses de la metrópolis abandonaron la ciudá a la fin de la Guerra d'Independencia de Mozambique en 1975, lo que provocó una falta de mano d'obra cualificada y capital.
La posterior Guerra Civil y la mala alministración contribuyeron a que quedara nun estáu desdexáu tres la declaración de paz. Sicasí, la ciudá nunca foi estropiada mientres dambes guerres yá que foi considerada neutral. La recuperación foi bien lenta por cuenta de la falta d'inversiones. En munches ocasiones prefirióse construyir nuevos edificios pa la nueva clase media en llugar de recuperar les edificaciones antigües, y munchos de los servicios de la ciudá siguen siendo precarios.
La sablera de Maputu deterioróse debíu al arramáu de refugayes na badea, polo qu'ésta nun ye usada pa fines recreativos. Sicasí, nun se tomen midíes pa la so recuperación.
Maputu ye un crisol de cultures con una fuerte inflúi sudafricana. Les cultures dominantes son la portuguesa y la bantú, pero esisten influencies de la cultura árabe, Cultura de la India india o Cultura de China china. La cocina ye bien ellaborada, con un heriedu importante de la cocina musulmana y portuguesa, y na que'l mariscu ye bien abondosu.
La Associação Nucleu d'Arte ye un importante centru cultural y d'alcuentru d'artistes en Maputu, siendo'l coleutivu d'artistes más antiguu de Mozambique. El Nucleu atopar nel centru de la ciudá y mientres décades xugó un importante rol na vida cultural del área metropolitana. Más d'un centenar de pintores, escultores y ceramistes son miembros del Nucleu, que realiza exhibiciones periódiques regulares ya intercambios con artistes estranxeros. El Nucleu fíxose famosu polos sos proyeutu de tresformamientu d'armes en ferramientes y oxetos artísticos. Amás xugó un papel importante na reconciliación dempués de la Guerra Civil sufierta pel país. En tol mundu, como nel Muséu Británicu en 2006, pudiéronse ver esti tipu d'oxetos d'arte, como la Siella del rei africanu y el Árbol de la vida.
Maputu ye sede del Festival de Cine documental Dockanema, y realícense exhibiciones de festivales internacionales de documentales de tol mundu.
Educación
Al igual que nel restu del país, el gobiernu central, representáu pola Direición Provincial d'Educación de Maputu, ye responsable de la xestión del sector de la educación. Nel contestu de desenvolvimientu de capacidaes de les autoridaes llocales, el gobiernu llocal preparar p'asumir la responsabilidá de la xestión de la enseñanza (sacante a nivel cimeru).[20]
A ciudá ye sede de la Universidá Eduardo Mondlane, fundada en 1962, siendo la primer universidá de Mozambique. La universidá tamién tien sedes n'otres ciudaes del país.
- Universidaes ya instituciones d'educación cimera - públiques.[21]
- Universidá Eduardo Mondlane: Col acrónimu UEM, ye la universidá más grande de Mozambique, con alredor de 8000 estudiantes. Foi fundada en 1962 cola designación de Estudos Gerais Universitários de Moçambique. En 1968 adquirió'l estatus d'universidá, pasando a denominase Universidá de Lourenço Marques.
- Universidá Pedagóxica: Coles sigles de UP, ye una universidá estatal dedicada a la formación del profesoráu. La UP tien la so sede y campus principal en Maputu y sedes en seis provincies.
- Academia de Ciencies Policiales (ACIPOL)
- Institutu Cimeru de Ciencies de la Salú (ISCISA)
- Institutu Cimeru de Rellaciones Internacionales (ISRI)
- Universidaes ya instituciones d'educación cimera - privaes[21]
- Universidade Politéunica: Designada abreviadamente como A Politéunica, tien la so sede en Maputu, ye propiedá de IPS – Institutu Politéunicu Superior Llindáu, constituyíu en 1994.[22]
- Universidá Téunica de Mozambique (UDM)
- Universidá de Santu Tomás de Mozambique (USTM)
- Institutu Cimeru Monitor (ISM)
- Institutu Cimeru de Ciencies y Teunoloxíes de Mozambique (ISCTEM)
- Institutu Cimeru de Tresportes y Comunicaciones (ISUTC)
- Institutu Cimeru de Teunoloxíes y Xestión (ISTEG)
Tresporte
La ciudá alluga'l segundu puertu de la mariña oriental d'África, nel que conflúin trés llinies ferroviaries (CFM-Sul)[23] que coneuta a los vecinos Suazilandia, Sudáfrica y Zimbabue. Esti sistema ferro-portuariu ye alministráu pola empresa pública Portos y Caminhos de Ferro de Moçambique (CFM), con sede en Maputu.[24]
La rede de carreteres dexa coneutar a Maputu con Suazilandia, Sudáfrica y el restu de Mozambique.
En términos de conexones aérees ye sirvíu pol aeropuertu internacional de Maputu, el más grande del país.[25]
Tresporte urbanu
El sistema de tresporte públicu en Maputu ye abondo deficiente. La empresa pública TPM (Tresportes Públicos de Maputu), ye una empresa qu'esplota'l tresporte urbanu na rexón metropolitana de Maputu, sicasí, por cuenta de la llindada flota de vehículos y el mala traza de los caminos d'accesu, munchos barrios dexaron de ser atendíos. P'atender la demanda de tresporte esisten semicoletivos particulares (furgonetes, conocíes como chapa 100), estos vehículos, munchos de los cualos tán en males condiciones de caltenimientu, nun cumplen col déficit nel tresporte públicu, circulen sobrecargados, principalmente nes hores pico, nun tienen horarios y munches vegaes nun cumplen col itinerariu previstu.[26][27]
El términu llocal pa referise al autobús urbanu ye machimbombo / maximbombo
Salú
Maputu tien la siguiente infraestructura nel área de salú pública (datos de 2005):[28]
- Hospitales Centrales y Provinciales: 1
- Hospitales Rurales y Xenerales: 4
- Centros de Salú: 16
- Puestos de Salú: 20
- Total: 41 unidaes
Les cames disponibles nel sistema de salú de Maputu equival a 19,9 pa cada 10 000 habitantes, más del doble del permediu nacional de 9,7 (datos de 2005).[29] En xunetu de 2012 el gobiernu anunció la intención de tresferir la rede básica de salú (centros y puestos de salú) a la xestión municipal.[30]
SIDA
A pesar de los esfuercios del Ministeriu de Salú de Mozambique, la situación del SIDA nel país ye desaxeradamente seria, principalmente nel sur onde s'alcuentra la ciudá de Maputu. Les evaluaciones (Rondes de Vixilancia Epidemiolóxica) fixéronse dacuando col fin d'evaluar la prevalencia de VIH na población adulta. La siguiente tabla amuesa la evolución del VIH en muyeres embarazaes de 15 a 49 años:[31]
Tantu la Federación Mozambicana de Fútbol,[33] l'órganu gubernamental responsable del fútbol nel país en toles sos categoríes, como la Lliga mozambicana de Fútbol,[34] organizadora de les competiciones nacionales de fútbol profesional, básase en Maputu. Los principales representantes de la ciudá nel campeonatu de fútbol de primer división (Moçambola) son el Ferroviário de Maputu, Desportivo de Maputu, Costa do Sol y el Maxaquene, asitiaos 1º, 2º, 3º y 5º, respeutivamente, nel campeonatu de 2009.[35][36]
El principal estadiu del país ye l'estadiu Zimpeto, un estadiu multiusos construyíu nel barriu de Zimpeto, nes contornes de Maputu, apurríu al Gobiernu'l 18 de febreru de 2011,[37] ya inauguráu el 23 d'abril del mesmu añu.[38] L'estadiu tien una capacidá de 42 000 espectadores y foi l'escenariu principal de los Xuegos Panafricanos de 2011 que se celebraron na ciudá.[39]
Antes de la construcción del estadiu en Zimpeto, l'estadiu principal de la ciudá yera l'estadiu Machava, con capacidá pa 60 000 persones,[40] sede del Ferroviário de Maputu, anque nun ta alcontráu nel conceyu de Maputu, si non que na vecina ciudá de Matola.
- Eusébio, futbolista.
- Teresa Heinz Kerry, filántropa.
- Mariza, cantante.
- Neyma, cantante.
- Maria Mutola, atleta.
- Al Bowlly, cantante.
- Pancho Guedes, arquiteutu.
- José Craveirinha, poeta.
- Llocalidaes de Mozambique
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
