La Alberca (Salamanca)
From Wikipedia, the free encyclopedia
La Alberca ye un conceyu y llocalidá española de la provincia de Salamanca, na comunidá autónoma de Castiella y Lleón. Intégrase dientro de la contorna de la Sierra de Francia. Pertenez al partíu xudicial de Ciudad Rodrigo y a la Mancomunidá Sierra de Francia.[3]
.svg)
 La Alberca | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella y Lleón | ||||
| Provincia |  provincia de Salamanca | ||||
| Partíu xudicial | Ciudad Rodrigo | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de La Alberca (es)  | Jesús Pascual Bares | ||||
| Nome oficial | Alberca, La (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
37624 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 40°29′21″N 6°06′40″W | ||||
  La Alberca La Alberca (España) | |||||
| Superficie | 60.97 km² | ||||
| Altitú | 1044 m[2] | ||||
| Llenda con |
El Cabaco, Nava de Francia, Samartín del Castañar, Mogarraz, Monforte de la Sierra, Madroñal (es) , Herguijuela de la Sierra, Ladrillar y Monsagro
| ||||
| Demografía | |||||
| Población |
1061 hab. (2023) - 527 homes (2019) - 554 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0% de provincia de Salamanca | ||||
| Densidá | 17,4 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| laalberca.com | |||||
 | |||||
El so términu municipal ta formáu poles llocalidaes de La Alberca, Las Batuecas y Prado Carreras, ocupa una superficie total de 60,73 km² y según los datos demográficos recoyíos nel padrón municipal ellaboráu pol INE nel añu 2017, cuenta con 1128 habitantes.
El nome de La Alberca vien de la pallabra hebrea "bereka", combinada col artículu árabe "al", el nome Al-Bereka significa llugar d'agües.
Escudu
L'escudu heráldicu que representa al conceyu foi aprobáu'l 3 de mayu de 1993 col siguiente blasón:
«Cuartel primero, armas tradicionales de la llocalidá del siglo XVII, castaño terrazado con hojas y sin fruto, escoltado en el lado diestro por una rueca de rueda de la cual sale un hilo que enroscado en el tronco del árbol da dos vueltas al mismo y a una colmena de abejas, todos representados al natural en campu de plata. Cuartel segundo: en campu de gules cadena de plata colgada, amparando Corona Real representada conforme a su condición o clase, oro, flores, perlas y piedras preciosas. Timbrado con la Corona Real»Boletín Oficial de Castilla y León nᵘ122 de 29 de xunu de 1993[4]
Bandera
La bandera municipal foi aprobada tamién el 3 de mayu de 1993 cola siguiente descripción testual:
«Cuadrangular, esmaltada de gules y plata en la misma posición adoptada para el Escudo tronchado»Boletín Oficial de Castilla y León nᵘ122 de 29 de xunu de 1993[4]
La población yá taba asitiada en La Alberca dende antes de la llegada de los romanos, como demuestra'l castru prerromanu sobre'l cual asítiase una parte del pueblu. De la dómina visigoda hai pocos datos, sicasí sábese que se reutilizó material d'estos momentos pa construyir la Ermita de Mayaes Vieyes.
Nos dinteles de les puertes suel haber inscripciones relixoses, esto podría indicar que los sos pobladores yeren conversos y utilizaben esti métodu pa reafitar la so fe.
Na Edá Media, ente los sieglos XII y XIII produció la repoblación per decisión del rei Alfonso IX de Lleón. Del fluxu de xente que llegó a esta tierra, parte destacada foi la d'orixe francés al traviés de Raimundo de Borgoña, noble francés casáu cola darréu reina Urraca I de Lleón, fía primoxénita d'Alfonso VI de Lleón. Esti orixe xustificaría la numberosa presencia de topónimos franceses na Sierra de Francia.
Nel sieglu XIII La Alberca yera una villa dependiente de la corona lleonesa, siendo de los pocos llugares de la Sierra de Francia que nun pertenecía al Condáu de Miranda del Castañar, anque compartía con este la so pertenencia al Reinu de Lleón.[5]
A la fin de la Edá Media destaca un fechu d'importancia capital pa la zona: l'afayu de la imaxe de la Virxe de la Peña de Francia (1434), que convirtió'l santuariu construyíu darréu nun llugar de pelegrinación, al que se xunieron los pelegrinos del Camín de Santiago que siguíen el llamáu Camín del Sur pola Calzada de la Plata.
Otru fechu importante de la hestoria de La Alberca, según cuenta la tradición en 1465 les muyeres albercanas vencieron a les tropes portugueses del Prior de Ocrato, nesta victoria #arrampuñar a los portugueses el pendón, qu'entá güei caltiénse nel pueblu, esta victoria festexa'l segundu día de la pascua de resurrección.
Precisamente nel sieglu XV, Juan II fizo que la villa de La Alberca pasara a depender de la Casa d'Alba, qu'años dempués llogró'l control de parte de la Sierra de Francia col favor de Fernando'l Católicu, arrexuntando estos dominios so la xurisdicción de la villa cacereña de Granadilla. Sicasí La Alberca llogró caltener gran autonomía al respective de Granadilla, llegando a tener les sos propies ordenances en 1515 y a ser Las Hurdes una devesa de La Alberca hasta 1835.
Nel sieglu XVII la Peña de Francia, cola so Virxe Negra, foi citada por Miguel de Cervantes n'El Quixote; siendo'l valle de Las Batuecas pa Lope de Vega l'escenariu nel que s'abelluguen dos namoraos que fuxen de la Corte. Dende entós La Alberca, cola Peña de Francia y Las Batuecas, fueron un escenariu convertíu en mitu, en lleenda.
Nel sieglu XIX, cola creación de les actuales provincies en 1833, La Alberca quedó definitivamente integráu na provincia de Salamanca, dientro de la Rexón Lleonesa.[6]
En 1940 el pueblu convirtióse en Monumentu Históricu-Artísticu facilitando'l caltenimientu del cascu urbanu. Foi'l primer conceyu español que consiguió tal distinción.
- La ilesia parroquial del sieglu XVIII, que como interés terminó'l mesmu añu que la Catedral Nueva de Salamanca en 1733. Tien un interesante púlpitu en granitu policromado del sieglu XVI, según ye reseñable el Santísimu Cristu del Sudu.
- Gran torre construyida unos 212 años primero que la ilesia actual, costeada polos primeros Duques d'Alba, tienen l'escudu d'armes esculpíu nun ángulu de la Torre. En 1693 cúntennos que "tien un reló qu'en nada tien qu'envidiar al de Benavente". Y en la torre cada campana tien una hestoria entrañable que cuntar, caúna acompaña según en que momentos de la vida l'aportar de los albercanos. Cunten les cróniques que "…en 1520 al acabar una campana faltándo-y metal p'acabar les ases de riba, nun #duldar los albercanos n'esprendese d'aniellos, xoyes de plata y fundilos pa terminala…"
- La Ermita de La nuesa Señora de Mayaes Vieyes saliendo escontra Mogarraz a unos trés quilómetros nun monte de castañal y carbayera recóndito y casi místicu. Tien una virxe románica d'allá pol sieglu XII puede visitase na ilesia parroquial, preciosa na so cencellez, como la ermita col so pórticu románicu, el púlpitu esterior de granitu. Tien la so propia romería intimista y bien albercana, con Lloa a la Virxe, comedia y torna.
- la Ermita de San Marcos cerca de l'anterior, nun llugar privilexáu poles vistes que se contemplen, la Peña de Francia, la Peña del Güevu, El Portiellu de la Cruz, La Alberca, el ríu Francia. Y una gran llaguna metanes un monte de carbayos. Empezó la so construcción en 1703 güei atópase en ruines, perdió'l so cultu por atopase un pocu lloñe del pueblu. Sospriende pol grandor de les ruines.
- Ermita del Cristu del Humilladero dientro del pueblu, esta ye de la más antigües. Como en tolos pueblos que s'aprecien tienen a la entrada principal de la llocalidá un Humilladero, este yera d'antiguo el camín d'entrada dende Salamanca. El so Cristu del Humilladero #sacar en procesión el Xueves Santu de Selmana Santa.
- la Ermita de San Blas xusto al llau en direición a les Las Batuecas. D'antiguo conocida como la de Los Santos Mártires, hasta nun hai munchos años yera'l campusantu del pueblu. Tien un ciprés enhiesto que destaca dende lloñe. Nun se realiza cultu nella, sicasí pa los albercanos cobra especial importancia pola romería de "El Día del Pendón" qu'ellí se celebra arreyando na so espadaña "el Pendón que les albercanas arrampuñaron lluchando a #los portugueses en 1475, y que dende entós hasta los nuesos díes celébrase y dase vinu #gratis el llunes d'Agües (mientres sieglos foi a cuenta de los Duques d'Alba). Güei pagalo el conceyu de La Alberca.
- la Ermita de San Antonio na entrada dende Salamanca cola so procesión y misa el día de la so festividá.
- Nel parque natural de Las Batuecas - Sierra de Francia tenemos qu'empezar citando como llugares de cultu y sagraos les cueves prehistóriques qu'apaecen a lo llargo del Valle. Dende'l 1599 que fundaren los Padres Carmelites el so monesteriu va convertiráse nun gran centro difusor d'espiritualidá. Va Apaecer el Mitu lliterariu de Batuecas. Dientro del recintu sagráu atópense esvalixaes 18 ermites dalgunes de les cualos pueden visitase anque tán en ruines, contemplando una guapa vista del valle col conventu.
- El Santuariu de la Virxe de la Peña de Francia, El Cabaco, santuariu marianu a 1723 msnm. Foi edificáu polos monxos Dominicos nel sieglu XV. Talaya privilexada onde se contemplen quilómetros de guapura paisaxística. Virxe descubierta nel sieglu XV pol francés llamáu Simón Vela.
- El valle de Las Batuecas foi declaráu Bien d'Interés Cultural con categoría de Sitiu Históricu'l 27 d'abril de 2000 pola Xunta de Castiella y Lleón. Anque dependiente de la provincia de Salamanca y perteneciente al términu municipal de La Alberca, tien el so accesu natural pola alquería hurdana de Les Mestes, onde'l ríu Batuecas #xunir al ríu Ladrillar. El conventu carmelita del Desiertu de Las Batuecas falta namái cinco quilómetros d'esta población, ente que son 12 los quilómetros que lu dixebren de La Alberca.
- El camín de los Raigaños.[7]
Fiestes
Mientres el 15 d'agostu, celebrase en La Alberca'l Ofertorio, fiesta n'honor a la Virxe de l'Asunción, enllena de rellumanza barroca y onde podrán vese los coloríos traxes rexonales y el folclor típicu. A otru día represéntase El Loa, una comedia popular qu'entemez elementos relixosos y profanos. Estes fiestes tán declaraes de ínteres turísticu nacional.
El 8 de setiembre celebra la romería a la Peña de Francia y el sábadu anterior a pentecostés celebra la romería a Mayaes Vieyes.
En La Banzáu tiense la tradición de tener un gochu sueltu peles cais del pueblu que ye alimentáu polos vecinos. El gochu, llamáu "marranu de San Antón", ye bendichu'l 13 de xunu y lliberáu peles cais del pueblu. El 17 de xineru, día de San Antonio Abá (San Antón), el gochu ye rifado ante les puertes de la ilesia. Los beneficios van destinaos a la cofradería de San Antón.
En payares retomóse la Calbochada, esta consiste ye amagostar na plaza del pueblu mientres s'amuesa'l folclor de la zona.
El 2 de febreru celebra la festividá de Les Candeles con una procesión cola Virxe de l'Asunción.
Tradición relixosa
La Alberca ye un pueblu llitúrxico y tradicional. El marcáu espíritu relixosu mientres sieglos configura'l calter albercano que se proyeuta n'espresiones de ritos pa tola so vida, tien ritos pa nacer, ritos pa vivir y ritos pa morrer. La manifestación visual del ritu foise forxando mientres sieglos, per una parte en manifestaciones costumistes y por otra en manifestaciones arquiteutóniques, que ye lo que queremos cuntalos.
Namái hai que caminar peles cais de La Alberca y la contorna pa ver manifestaciones relixoses grabaes en piedra, quiciabes pol pruyimientu del home de permanecer na memoria de los vivos cuando los que lo faen yá nun tán, o quiciabes pa recordase asina mesmos y a los demás que'l sentimientu relixosu ta presente. vamos convidalos a visitar dalgunos d'esos llugares sagraos que dende sieglos se fueron llevantáu en La Alberca y contorna. Y queremos empezar per citar un documentu de fai agora unos 422 años alrodiu de La Alberca:
"…Tien namái una ilesia parroquial y xunto al pueblu una ermita de San Sebastián y dos ermites, una de La nuesa Señora de Mayaes Vieyes y otra de San Pedro y dos humilladeros…".
Deporte
La Sierra de Francia ye escenariu d'una de les pruebes más importantes de Trail Running / Carreres per monte, que se celebren na actualidá. Trátase de Trés Valles, Sierra de Francia, qu'escurre polos valles del Alagon, Monsagro y Batuecas, y que se convirtió un referente a nivel internacional. Celébrase'l segundu fin de selmana del mes de marzu, con salida y llegada na llocalidá de La Alberca.
Lleendes
- La Virxe de Maralviejas o Mayaes Vieyes, atoparíase ente peñes por un ermitañu llamáu Frailán.
- El Cristu del Sudu, diz la tradición que sudó sangre'l 1 de setiembre de 1655, y a otru día sangró pola firida de la banda.
| Gráfica d'evolución de La Alberca ente 1900 y 2017 |
 |
Nucleos de población
El conceyu estremase en tres nucleos de población, que teníen la siguiente población en 2017 según l'INE.[8]
| Nucleu de población | Población |
|---|---|
| La Alberca | 1123 |
| Las Batuecas | 3 |
| Prado Carreras | 2 |
Eleiciones municipales
| Partíu políticu | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| % | Votos | Conceyales | % | Votos | Conceyales | % | Votos | Conceyales | % | Votos | Conceyales | |
| Partíu Socialista Obreru Español (PSOE) | 40.21 | 267 | 4 | 39,29 | 275 | 4 | 43,23 | 313 | 4 | 54,23 | 378 | 5 |
| Partíu Popular (PP) | 57,08 | 379 | 5 | 57,57 | 403 | 5 | 54,42 | 394 | 5 | 44,33 | 309 | 4 |
Alcaldes
- 2003-2007: Santiago Martín Gómez (Partíu Popular).
- 2007-2015: Jesús Pascual (Partíu Popular).
- 2015-Actualidá: Miguel Ángel Luengo (Partíu Socialista Obreru Español).
- José Luis Puerto (1953-actualidá), ye un poeta, traductor y editor español.
- Maurice Legendre (1878-1955), fíu adoptivu de la llocalidá, con un bustu na so memoria, foi un intelectual católicu ya hispanista francés.[11]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
