Idioma folia

El folia (tamién adja, ajagbe o hwè) ye una llingua nigerocongolesa falada pol pueblu folia en Benín y Togu y polos hwes de Togu.^[1][2][3]

Folia Adja, ajagbe, hwè
Faláu en	Benín  Togu
Rexón	Principalmente: Kouffo (Benín) Altiplanu (Togu)
Falantes	512 000 (ethnologue)[1] 679 000 (joshuaproject)[2]
Familia	Níxer-Congu  Volta-Congu   Benue-kwa     Gbe      Folia
Estatus oficial
Oficial en	Nengún país
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2
ISO 639-3	ajg
Distribución de les llingües gbe.

El folia ye una llingua kwa, familia llingüística que forma parte de les llingües Benué-Congu. Concretamente, según Ethnologue, forma parte del grupu llingüísticu de les llingües gbe.^[4]

Distribución xeográfica

Según Ethnologue hai 512 500 folia. Según Joshuaproject hai 679 000 falantes de folia ente Togu y Benín. Les sos árees de distribución xeográfica son:^[1][2]

• En Benín, el so área natural formar les comuñes d'Aplahoué, Djakotomey, Dogbo, Klouékanmè, Lalo y Toviklin nel departamentu de Kouffo; Athiémé y Houéyogbé nel de Monu y Djidja y Agbangnizoun nel de Zou. Tamién se fala nes ciudaes multillingües del sur del país como Cotonú.
• En Togu, falar en partes de les rexones del Altiplanu y Marítima.

Vocabulariu

Pronomes y axetivos posesivos

danny	Sub	ŋ, enyɛ	mi, me	anyi	mio, mios
è	Tu	eo, eɔ	ti, te	ao	el to, les tos, los tos
é	Él, ella	i, eyi, eyɛ	le	yi	el so, les sos, los sos
mì	Nosotros	mì, mìwo	nos	mìwo	nuesu, nuesos
mí	Vosotros	mí, míwo	os	míwo	vuesu, vuesos
wo	Ellos, elles	wo, wowo	les	wowo	les sos

Númberos

1	eɖe/ɖeka	11	wiɖeka	21	ewi vɔnɖeka	31	egban hoɖeka
2	eve/amɛve	12	wive	22	ewi vɔnve	32	egban hove
3	etɔn/amɛtɔn	13	witɔn	23	ewi vɔntɔn	33	egban hotɔn
4	enɛ/amɛnɛ	14	winɛ	24	ewi vɔnnɛ	34	egban honɛ
5	atɔn/amatɔn	15	wiatɔn	25	ewi vɔn-atɔn	35	egban hoatɔn
6	adɛn/amadɛn	16	wiadɛn	26	ewi vɔn-adɛn	36	egban hoadɛn
7	adrɛ/amadrɛ	17	wiadrɛ	27	ewi vɔn-adrɛ	37	egban hoadrɛ
8	enyi/amɛnyi	18	winyi/vetolemiwɛ	28	ewi vɔnnyi/vetolegbanmɛ	38	egban honyi/vetolekamɛ
9	nyiɖe/amashiɖekɛ	19	wiashiɖekɛ/ɖekatolemiwɛ	29	ewi vɔn-ashiɖekɛ/ɖekatolegbanmɛ	39	egban hoashiɖekɛ/ɖekatolekamɛ
10	ewo/amɛwo	20	ewi	30	egban	40	eka

Referencies

1. ethnologue (ed.): «Folia, A language of Benin». Consultáu'l 13 febrer 2015.
2. joshuaproject (ed.): «Language: Folia». Consultáu'l 13 febrer 2015.
3. glottolog (ed.): «Language: Folia». Consultáu'l 13 febrer 2015.
4. ethnologue (ed.): «Gbe». Consultáu'l 5 de febreru de 2015.

Bibliografía

• Capo, Hounkpati B. Christophe. 1987. Renaissance du gbe (une langue de l'Afrique occidentals): réflexions critiques et constructives sur l'eve, le fon, le gen, l'aja, le gun. Hamburg: Helmut Buske Verlag. 256pp. (Publicació sobre la tesi Renaissance de gbe, une langue de l'Afrique occidentals: étude critique sur les langues ajatado, Institut National des Sciences de l'Education, Université du Benin-Lomé, 1986.)
• Capo, Hounkpati B. Christophe. 1986. Renaissance de gbe, une langue de l'Afrique occidentals. Etude critique sur les langues ajatado: l'eve, le fon, le gen, l'aja, le gun. (Etudes et documents de sciences humaines, série A, 13.) Lomé: Inst. National des Sciences de l'Education, Universitat de Benín.
• Bertho, [Révérend] [Père] J. 1947. Parenté de la langue Yoruba de la Nigéria du Sud et de la Adja de la région côtière du dahomey et du Togo. A: Notes africaines: bulletin d'information et de correspondance 35. 10-11.
• Tchitchi, Toussaint Yauvi. 1984. Systématique de l'Ajagbe. Universitat de la Sorbonne Nouvelle (Paris 3). París: Univ. 441pp. (Paris 3).
• Morley, Eric A. 2010. A Grammar of Ajagbe. (Languages of the World/Materials, 480.) Múnic: Lincom. 128pp.
• Capo, Hounkpati B. C. 1989. The neolanguage approach to orthography: The case of Gbe. A: Bergman, Ted G. (ed.), Proceedings of the round table on assuring the feasibility of standardization within dialect chains, Noordwijkerhout, The Netherlands, Septembre de 1988, 31-62. Nairobi: Summer Institute of Linguistics.
• Agbekponou, C. 1984. Etude descriptive d'un parler aja: phonologie du ajagbe d'Akonana. Université Nationale du Bénin. viii+148pp.
• 2007. Lire et écrire l'ajagbe (Guide pratique pour ceux qui savent lire le français).
• 2007. Shidadɔ: lehanci yí wo a ze nii dó ɔ?.
• Kluge, Angela and Tompkins, Barbara. 2002. Sociolinguistic survey of the Aja language area. SIL Electronic Survey Reports 2002-020. 94. SIL International.

• Datos: Q35035