Chillón
conceyu de la provincia de Ciudá Real (España) From Wikipedia, the free encyclopedia
conceyu de la provincia de Ciudá Real (España) From Wikipedia, the free encyclopedia
Chillón ye un conceyu español de la provincia de Ciudá Real, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Tien una superficie de 207,78 km² con una población de 1937 habitantes (INE 2015) y una densidá de 9,54 hab/km².
Chillón | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Castiella-La Mancha | ||||
Provincia | provincia de Ciudá Real | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Chillón | Jerónimo Mansilla Escudero | ||||
Nome oficial | Chillón (es)[1] | ||||
Códigu postal |
13412 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 38°47′49″N 4°52′01″W | ||||
Superficie | 207.78 km² | ||||
Altitú | 515 m | ||||
Llenda con | Almadén, Alamillo, Santa Eufemia, Guadalmez, Capilla, Garlitos, Baterno y Valdemanco del Esteras | ||||
Demografía | |||||
Población |
1772 hab. (2023) - 877 homes (2019) - 939 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0.36% de provincia de Ciudá Real | ||||
Densidá | 8,53 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
chillon.es | |||||
El so términu municipal tien una interesada situación xeográfica por ser nél onde se xunen les rexones de Castiella-La Mancha, Andalucía y Estremadura Baxa y nel que conflúin el Valle de Alcudia, el Valle de los Pedroches y el Valle de la Serena. Atópase llindáu al norte con Baterno, de Badayoz, y Valdemanco del Esteras, de Ciudá Real, cuasi per partes iguales. Al este, con Almadén y Alamillo, de Ciudá Real. Al sur con Santa Eufemia, de Córdoba y agora con Guadalmez, de Ciudá Real. Y al oeste con Capilla y Garlitos, dambos de Badayoz. El términu de Chillón vese trevesáu na so parte sur pela llinia ferrial Madrid-Badayoz.
La historia de Chillón empecípiase yá na antigüedá, alredor de les mines de cinabriu y mercuriu d'Almadén y de l'antigua ciudá romana de Sisapo Nova (según Estrabón), que yeren esplotaes so control de la ciudá romana de Sisapo (Sisapo Vetus) nes cercanes llocalidaes d'Almadén y Almadenejos. La ciudá romana de Sisapo corresponder con un Municipium romanu emplazado na aldega de La Bienvenida, perteneciente al términu municipal d'Almodóvar del Campo y allugáu na parte centro-occidental del Valle de Alcudia. Ye de suponer que les poblaciones de Almadén y Chillón desenvolviéronse en redol a la esplotación de les mines y a veres de Sisapo Nova según diversos autores (Estrabón, Jose Maria Pontes y Fernández, P.Sillières) que indetifican el xacimientu romanu de Cuetu de les Mones (emplazado al sur del términu municipal de Almadén, a escasos quilómetros del yá mentáu xacimientu de cinabriu) como posible allugamientu de Sisapo Nova, de forma que'l xacimientu de La Bienvenida, pol so mayor antigüedá, corresponder con Sisapo Vetus. A principios del sieglu V. En Reconquistar polos reis cristianos, apaez per vegada primera'l nome de Chillón en diversos documentos históricos. Nel reinu de Córdoba, al qu'entós pertenecía Chillón, la Inquisición foi establecida en 1482 y abolida polos franceses en 1810 cuando tomaron esta ciudá.
Na sierra de la Virxe del Castiellu (Sierra de Cordoneros), ente otros abrigos, topáronse muestres de pintures rupestres de tipu esquemáticu que prueben la esistencia d'asentamientos prehistóricos na zona. Fueron afayaes en 1.916 pol ablaya francés Henrí Breuil pudiendo fechase nel Calcolítico o Bronce I. Pertenecen al Arte Esquemático y el color predominante ye'l colloráu anque esisten delles figures en color negru. Temáticamente, destaquen les figures antropomorfas, de normal animales cuadrúpedos, y tamién dellos signos ramiformes y estilizaciones de cazadores y venaos. Nel términu municipal tamién s'afayó, en 1990, un cercu de la Edá del Bronce Final. Ta decorada con una figura humana con espada, escudu, peñe y llanza, y foi reutilizada en dómina romana como cercu funerariu cola inscripción "PROCVULVS·TOJONI·F·AV·XLHS·Y·S·T·T·L" --> Próculus, fíu de Toutonus, de cuarenta años, xaz equí. La tierra te seya llixera". Del 1100 a.C-901 a.C aproximao. Foi apurrida al Muséu Provincial de Ciudá Real, onde pue ser visitada anguaño.
Ye cuando la ciudá romana de Sisapo, del qu'hai noticies dende'l sieglu IV antes de Cristu, empieza a faese famosa como dueña d'un preciáu patrimoniu, los sos criadorios de cinabriu. La esistencia d'esta ciudá conocer polos escritos de distintos autores clásicos, como Claudio Ptolomeo, qu'asitia a Sisapo (o Sisapone, o Sisapón) en Oretania, o Antonino Pío, qu'asitia a Sisapón nel so itinerariu, como la última casona de Beturia, na calzada romana que dende Mérida conducía a Zaragoza. Ye posible que'l conceyu empecipiárase como asentamientu alredor de les mines de cinabriu controlaes per esta ciudá dada la riqueza de la zona y l'enclave vecín de la insdutria minera. La mención de dos Sisapos que fai Estrabon, l'antiguu y el nuevu, o en llatín, Sisapo Vetus y Sisapo Nova, plantega la esistencia de dos poblaciones col mesmu nome. A.M. Cantó propón el xacimientu romanu de Cuetu de les Mones (emplazado al sur del términu municipal d'Almadén, a escasos quilómetros del yá mentáu xacimientu de cinabriu) como posible allugamientu de Sisapo Nova, de forma que'l xacimientu de La Bienvenida, pol so mayor antigüedá, corresponder con Sisapo Vetus. A esto añade la propuesta d'identificación de Sisapo por P.Sillières en Cuetu de les Mones, anterior a los descubrimientos epigráficos de 1982 na Bienvenida que la identificaben como Sisapo, siendo a falta de nueves referencies una de les hipótesis más plausibles.
Col entamu de la conquista cristiana de la contorna, el ríu Guadalmez (afluente del Zújar y del Guadiana que fai frontera ente Andalucía y La Mancha, pol nordeste de la provincia de Córdoba al sur de les sierres de Alcudía y Madrona) asitiáu na llocalidá que lleva'l so nome, convertir en frontera ente los territorios cristianu y musulmán, siendo la dómina na que se constrúi'l Castiellu de Aznaharón Archiváu 2017-02-18 en Wayback Machine, nel pasu de Toledo a Córdoba y los castiellos de Vioque (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., de Madro%C3%B1iz Madroñiz (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., Santa Eufemia, Miagones, y el de Chillón, nel actual cascu urbanu, que tres la conquista cristiana pasó a llamase Castiellu de los Donceles, y que darréu foi convertíu en Ilesia Parroquial de San Xuan Bautista y Santu Domingu de Silos, grandiosu edificiu de tres naves y artesonado mudéxar, del sieglu XVI.
Esisten motivos pa considerar qu'anterior a la Ilesia actual llevantóse otra ilesia de menor dimensión, que tuvo enclavada nun Castiellu que, por apellativu de los sos dueños, denominóse “Castiellu de los Donceles”. La segunda y actual ilesia empezaría a construyise a empiezos del sieglu XVI cola construcción del cruceru, que'l so posible arquiteutu foi Hernán Ruiz I, asocediéndo-y el so nietu Hernán Ruiz III, arquiteutu que proyeutó la reconstrucción del restu de la ilesia, de la cual hai constancia de visita d'obres. De Hernán Ruiz I, o a lo menos del so estilu, ye'l cruceru góticu del templu parroquial, que la so posible fecha de construcción asitiar ente 1502 y 1547. Hernán Ruiz I foi calificáu como goticista tardíu y foi'l maestru mayor de la catedral de Córdoba. De Hernán Ruiz III ye'l restu de la ilesia, ye dicir los trés naves qu'en posición llonxitudinal componen l'edificiu. El so estilu ye renacentista espresáu nos arcos interiores de mediu puntu y nes portaes. Los murios son de mampostería recibida con morteru de cal onde s'entrepolen delles filaes de lladriyu de galleta. El teyáu ta dispuestu a dos agües na nave central y con una aguada en caúna de les naves llaterales, nun quedando bien resueltu l'alcuentru de les naves llaterales col cruceru. La estructura de la cubierta de les naves llaterales ta constituyida por correes de madera de pinu, listoncillos que crucien a les correes y tableru de madera sobre la que se dispón la cobertoria de texa curva árabe coyida con folla. La estructura de la cubierta de la nave central ta formada por un artesonado d'arte mudéxar, realizáu en carpintería a lo blanco, presentando nes incrustaciones de madera blanco una diversa gama de llazos, y alterna esta téunica con dibuxos de flores exótiques y de vivos colores, siendo los más utilizaos el negru, colloráu, azul y verde. La so fecha de construcción podría ser la segunda metá del sieglu XVI. El templu parroquial foi declaráu en 1991 Bien d'interés cultural cola categoría de Monumentu (Decretu 175/1991 de la Conseyería d'Educación y Cultura).
Conquistada definitivamente la zona por Fernandu III escontra 1227, y tres tomar de la ciudá de Córdoba, estes tierres van pasar a formar parte del Conceyu cordobés, anque dellos van ser los sos dueños hasta qu'en 1370 sían mercaes por Diego Fernández de Córdoba a Sancho de Castiella, hermanu d'Enrique II, por 6.000 dobles d'oru. En 1375 va quedar constituyíu sobre elles el Mayoralgu de los Alcaides de los Donceles (de la familia de los Fernández de Córdoba). Nel sieglu XV, mientres la guerra de socesión na corona de Castiella, Chillón lluchó siempres nel bandu de los partidarios de doña Isabel y por ello, terminada la guerra los Reis Católicos premiaron esta adhesión a la persona de la Reina concediendo a Chillón Carta puebla de población y el preciáu títulu de Bien Lleal.
Chillón yera daquella una población floreciente, non yá pol trabayu de los sos homes na mina y pola agricultura y la ganadería, sinón tamién pola so fábrica de paños dedicada al curtido de pieles. Nel añu 1406 esta fábrica yera mentada nuna pragmática d'Enrique III, que, tasando dellos xéneros que se vendíen nel reinu, punxo varar de pañu de Chillón a 60 maravedinos, preciu igual al de Gante y más alzáu que'l de Bruxeles y Bombay, tasaos a 50 maravedinos vieyos.
Villa con unos 800 vecinos. “Ante d'agora tuvo dellos más vecinos que al presente y esto ye porque d'antes el obrage y tratu de paños que yera la cosa más principal de que la xente del vivía vieno en quiebra y por esta causa nun ta tan n'enllenáu de xente como solía”. El pueblu taba sobre una llomba pocu alta y nun taba abarganáu. Los sos edificios taben construyíos de piedra, lladriyu y muries de tierra, nun esistiendo edificios costosos nin curiosos. Tampoco había edificios antiguos, “nin rastros de lletreros nin antigualles de que se deba faer memoria nin hai noticia de tal”. Tenía Chillón bien bones fontes y abondoses d'agua. La fonte Vieya a la parte d'oriente cincuenta pasos de la villa poco más o menos. Escontra'l mediudía taben la fonte Nueva, a unos cien pasos de la villa, y la Angorrilla, con un agua bien delgao que s'aplicaba a los enfermos. Esistíen dos dehesa boyales, una al mediudía denomada Devesa de la Paré, con abondosa campera y arbolees de carrascos y sufreres, y otra al norte, la Devesa del Campo, tamién con carrascos y delles sufreres. El pexe que se consumía na villa venía de Sevilla y Málaga. Esistíen persones que trabayaben la llana merino y faíen paños y otros yeren llabradores, xastres, tenderos, zapateros y tintoreros. Había gran cantidá de viñes y criábense cabres, oveyes y vaques. Los enterramientos esistentes na Ilesia Parroquial yeren llinaxes d'esta villa y de la fábrica de la ilesia, nun esistiendo enterramientos de mayoralgos nin caballeros notables de que se deba faer mención. Esistíen dos hospitales: unu pa probes foresteros fundáu por un vicariu qu'hubo na villa llamáu Juan Bernal, y otru pa muyeres probes que dexó una señora llamada doña Isabel. Ermites esistentes: Virxe del Castiellu, San Sebastián, Santa Catalina, Santa Brígida, San Xuan Bautista, Santiago, San Ildefonso, y Santa Marta. Esistíen dos conventos: de Monxes Dominiques, con 40 monxes, y el de Franciscanos, con 15 flaires, ente los cualos había predicadores, confesores y de misa.
Tres la muerte ensin descendencia del postreru Marqués de Comares, de la casa Fernández de Córdoba, Don Diego Fernández de Córdoba (1524-1601, llamáu "l'africanu", gobernador d'Orán), III Marqués de Comares; Chillón va pasar a manes de los Duques de Medinaceli, quien en 1799 van vender el so señoríu de Chillón a la Corona. Y en 1833, l'aldega de Guadalmez y la llocalidá de Chillón, qu'hasta esa dómina perteneciera al antiguu Reinu de Córdoba, van ser encuadraes dientro de la nueva provincia de Ciudá Real y del so Obispáu. L'aldega de Guadalmez va consiguir segregase de la villa de Chillón en 1927, constituyéndose dende entós tamién en conceyu independiente na provincia de Ciudá Real; perdiendo con ello 7.190 hectárees de la so xurisdicción territorial, quedando'l conceyu de Chillón con 20.670 hectárees.
Mientres la EDÁ CONTEMPORÁNE la villa de Chillón va sufrir los avatares que marcaron los principales acontecimientos de la historia d'España, esto ye, la guerra de la Independencia, les guerres carlistes, el procesu desamortizador, la llegada del ferrocarril, la Revolución de 1868, la Primer República, la Restauración borbónica, la dictadura de Primo de Rivera, la Segunda República y la guerra civil. Sicasí, de toos estos acontecimientos namái tán estudiaos los pertenecientes al sieglu XX, atopándose en procesu d'investigación los pertenecientes al sieglu XIX. Sicasí, podemos conocer la situación na que s'atopaba Chillón a mediaos del sieglu XIX, cuando Pascual Madoz escribió la so obra "Diccionariu xeográficu, históricu y estadísticu d'España y les sos posesiones d'Ultramar" (1847). Los datos siguientes tán tomaos d'esta obra.
Villa asitiada nuna llomba y arrodiada d'aspres y elevaes sierres, de les cualos les que cuerren pel norte son llamaes del Castillejo. Ye de clima templáu pero enfermu pol trabayu de les mines d'azogue. Tien 367 cases en nueve calles y dos places, casa de conceyu, pósito, carnicería, cárcel, escuela de neños pocu allegada porque son puestos a trabayar con preferencia, escuela de neñes, casa de caridá con siete casita alredor d'un patiu pa dar habitación a vilbes probes y un hospiciu pa probes transeúntes. La ilesia parroquial, dedicada a San Xuan Bautista, ye un bon edificiu de tres naves y abondo capaz. Hubo nella dellos enterramientos particulares que les sos llábanes por cuenta d'haber embaldosado la ilesia atópense fora d'ella. Esistíen dos cures, unu vicariu y otru rector, perpetuos y d'oposición. Atópase tamién nel pueblu una ermita col títulu de Santu Cristu de la Caridá y les arruinaes de San Sebastián, La nuesa Señora de Gracia, Santa Brígida y Santu Domingu de Silos, nel egido de Puertomellado. Surtir d'agües potables nuna fonte asitiada al estremu Este de la población, con dos caños abondoses, otra al Sur, una llamarga al Norte, y los pozos de les cases. Al pie de la primer fonte hai una ponte de tres güeyos costeado pol establecimientu de les mines de Almadén pa facilitar la entrada y salida, qu'en tiempu d'agües interceptaba un regueru qu'arrodia la villa pela parte del Norte onde tien otra pequeña ponte d'un solu güeyu. El términu entiende 33.840 fanegas y 10 zalaminos de tierra, que se distribúin de la forma siguiente: 507 fanegas de viña, 93 de parrales, 4.515 de campera y carba, 900 en devesa de encinar, 2.099 en encines fora de devesa, 495 y 6 zalaminos en tierra abarganada, 5.587 en cuatro fueyes pa sembradura, 9.499 y 6 zalaminos de tierra montuosa, y 44 y 10 zalaminos de regadío. Nel so términu atopaben dos canteres, una de piedra de granitu pa molinos, y otra de xaspe nel sitiu de Puertomellado de la que se construyeron delles portaes de cases, y les columnes de la capiya mayor y colateral de la parroquia. Esistíen tres fuentes minerales ferriales: l'Aferruñada, otra nel puertu de les Alisedas, y otra nel Peralejo. El terrén ye de montes pardos y chaparros, y tien cuatro dehesa: la de la paré y la del campu, mesmes de la villa, otra perteneciente a l'aldega, y la de San Ildefonso, de propiedá particular. Escontra l'oeste hai un valle que s'estiende una llegua poblada de viña, especie de plantío que menguó en gran manera. Los caminos son vecinales y malos. El corréu recibir de Almadén. Produz trigu, cebada, centenu, granes, vinu, aceite, hortolices y delles frutes. Caltiénse ganáu vacuno, lanar, cabrío y de gocha, y abonden la caza mayor y menor. La industria amenorgar al trabayu de les mines, onde s'ocupen gran parte de los vecinos, el serviciu de los fornos de destilación del azogue, y surtíu de combustible. Tien 483 vecinos (2.415 almes) y un capital imponible de 120.000 reales.
El día 12 d'Agostu, la Virxe del Castiellu, patrona de la llocalidá, ye baxada al pueblu en romería dende'l so castiellu na Sierra de Cordoneros.
La lleenda cunta qu'un pastor que llevaba al so fatáu pol castiellu, perder, y siguió a una muyer hasta una cueva, viendo que se metiera unu de los sos animales nuna cueva sol castiellu calatravo que s'alzaba na sierra. El pastor asustáu, llanzó una piedra que mancó a la muyer na mexella. La imaxe venerada ye una talla gótico y sedente del sieglu XIV y atópase en perfectu estáu de caltenimientu sacante una señal nel pómulu que, según la lleenda, fíxo-y el pastor que lu atopó al llanza-y la piedra, pos s'atopaba escondida nun pequeñu covarón cercanu con escasa lluz dende munchos años tras por medrana a ser profanada polos árabes y tarreció que se tratara de dalgún animal. De normal, la imaxe apaez revistida de ricos ornamientos que torguen apreciar la so escultura.
La Ermita De La Virxe Del Castillo ta allugada al sur de Chillón, asítiase a unos 700 m d'altitú y foi construyida nos restos d'un antiguu castiellu de la dómina de reconquistar d'orixe árabe y del qu'inda se caltién una plaza fortificada. La ermita dispón d'una sola nave con un retablu barrocu, la imaxe de la virxe pudo llegar hasta esti allugamientu a manes de los caballeros de la Orde de Calatrava. El so situación convertir nun mirador impresionante, dende él puédense contemplar tierres d'Andalucía, Estremadura y Castiella-La Mancha y nes sos cercaníes conflúin trés valles de gran tradición ganadera: el Valle de Alcudia, el de los Pedroches y el de la Serena.
La Ermita, mientres sieglos, tuvo ensame de visitantes y devotos, pero resalta la visita de trés pelegrinos pernomaos: Santa Teresa de Jesús y San Juan de la Cruz y San Juan d'Ávila. Na actualidá, la Ermita foi ampliando y ameyorando les sos instalaciones y cuenta con una numberosa Hermandá y un Freru permanente que facilita les innumberables visites que tien. (Fonte: Antonio M. Trujillo.)
La so fiesta ye'l día 8 de setiembre.
Magar la pandemia de La Peste más devastadora na historia de la humanidá qu'afectó a Europa desenvolver nel sieglu XIV, hai autores que señalen qu'ente xunetu de 1582 y agostu de 1583, yá nel sieglu XVI, Chillón ye azotada por un biltu de la peste. Por esi motivu escoyer a San Roque como patrón del pueblu, yá que mientres los sieglos anteriores, en numberosos puntos d'Europa habíase instituído el so cultu daes les numberoses cases d'agospéu a enfermos de peste fundaes nel so nome. Los llabradores alzaben les sos plegaries pa pidir pol fin del azote de la plaga, y tal como asocedió n'otros numberosos puntos d'Europa, tráxose una imaxe de San Roque y sacóse en procesión, y creóse una Hermandá que sol so nome, dedicar al agospéu y curiáu de los enfermos. La fiesta de conmemoración foi creada en 1587.
Mientres les festividaes d'Agostu, concrétamente el día 13, la Hermandá De San Roque (que los sos componentes van afatiaos a la vieya usanza de sieglos pasaos) xunto con "La Vaquilla", una mázcara de madera pintada y llenzu de cueru qu'asemeya la piel, en forma de vaca portada por unu de los hermanos; ye pasiada en procesión o pasacalle peles distintes víes urbanes del conceyu al son d'un tambor, pa medrana de los neños y mozos del pueblu. La persona que la lleva asitiar sobre la so cabeza y con ella trata d'asonsañar los movimientos del animal.
Esti pasacalle vien simbolizar la espansión de la enfermedá pola villa. A otru día de madrugada, la "Vaquilla" vuelve sacase en pasacalle, esta vegada cola so cornamenta afatada de fueyes de parra, simbolizando'l principiu del fin de la plaga. Mientres esti pasacalle "la güela" cute la "talega botana", una bolsa llena de sable, nel llombu de too aquel col que s'atopa, agorando salú contra les enfermedaes. Darréu, la "Vaquilla" ye simbólicamente "matada" por "El Capitán" de la hermandá cola contera del so cayáu, na plaza del conceyu, nun espectáculu de danza folclórica na que los Hermanos de San Roque, faen xirar una bandera percima de les sos cabeces y saltando sobre ella; y ye entós, cuando la picar álzase en cuenta de llevala haca embaxo. Darréu, el paxe, un neñu qu'acompaña a la Hermandá en tol trayeutu, empieza a comese la pera qu'había lleváu clavada nel so machete, lo que simbolizaría la desapaición de los bubaxos, unu de los síntomes de la peste. Dempués celébrase una misa n'honor a S. Roque, y darréu inaugúrense les fiestes de la llocalidá n'honor al Santu Patrón San Roque, y que celebra la so festividá'l 16 d'agostu.
La fiesta tien un gran simbolismu, y trátase d'una alegoría de asoceder; asina los 24 hermanos y la güela representen a les persones que quedaron nel pueblu. El tambor, representa l'avisu de la muerte; les banderes, S. Roque; picar escontra baxo, simbolicen el que la peste continue y la "vaquilla" representa a la enfermedá en si mesma, y l'actu que se celebra'l día 14 cola muerte simbólica de la vaquilla recuerda'l cese de la peste ante l'apaición de San Roque. En 2017, "La Vaquilla" ye declarada Fiesta d'Interés Turísticu Rexonal pola Xunta de Comunidaes de Castiella-La Mancha.
Como n'otros llugares redoma de la Mancha, y la parte norte de Córdoba, la gastronomía típica de la zona ye abondosa nel usu grases animales, procedentes principalmente del gochu, y en verdures y hortolices de la tierra; combinando platos andaluces como la alboronía coles farrapes manchegues o les migues estremeñes. Amás tán les berenxenes en vinagre, chuletes de corderu y, la carne de caza, siendo bien común la ellaboración de chorizu de xabalín o guisos de arroz con llebre. La predominancia de la ganadería ovina na zona, fai qu'esista gran tracición de carnes de corderu y oveya. La gastronomía llocal ye abondosa y sabrosa, siendo común en tolos sos platos l'austeridá de los sos ingredientes. Ente los platos típicos que pueden tastiase en Chillón el platu estrella ye'l "Gochín fritu". Carne de gochu d'unos dos meses d'edá, polo xeneral adobada con cabeces d'ayu y vinu blanco en delles ocasiones, bien tostada nel escelente Aceite d'Oliva Virxe Extra producíu na Almazara (o Molina) de la Llocalidá. Ponse la carne nun recipiente col aceite bien caliente. Pasaos unos minutos, sacar pa volver metelo mientres otru intre con cuenta de la carne dorar por fora y per dientro tea jugosa y tienra. En retirándolo del aceite, échase-y sal percima y sírvese acompañáu de cabeces d'ayu tostaes nel mesmu aceite. D'últimes tamién esiste gran tradición de salazones y encurtidos, cuantimás munches families guisan les sos propies aceitunes y conserves de tomate, berenxena, etc.
Tamién ye bien común la ellaboración de xamones y de numberosos tipos d'embutíu, gracies a la tradicional "Matanza del Gochu". Ente los embutíos tradicionales que suelen atopase na llocalidá tán el Chorizu de Pimentón, el Salchichón o Chorizu blancu, la Morciella d'Arroz y Pimentón, la Morciella Negra de Sangre (Tamién llamada morciella Taranga o Charanga), La Morciella de Pataca y Pimentón, o la Bofeña (morciella realizada cola carne ensangrecida del gochu, el corazón, el bofe, pimentón, cilantro en granu, oriéganu, pimienta negra, sal, un pocu de vinu.). Tamién s'ellabora "Quesu de Cabeza" o fiambre de cabezada de gochu.
Al ser una zona bien verde y abondosa la so vexetación, na contorna tamién se practica l'apicultura, siendo tamién destacable la producción de miel de flores y de romeru. Pela redolada de la contorna estiéndense estenses paraxes d'olivares, polo que nel conceyu, produzse Aceite d'Oliva Virxe Extra na Almazara llocal de la Cooperativa Ntra. Señora del Castillo.
Otros platos bien comunes que pueden tastiase na llocalidá son:
Especial mención hai que faer a los vinos ellaboraos na llocalidá, dientro de los denominaos "Vinos de Pitarra". Conozse como pitarra (d'antiguo tinaja pequeña de folla) al vinu ellaboráu dende d'antiguo y de forma artesanal, nes bodegues familiares de distintes zones d'Estremadura y zones colindantes de Castiella-La Mancha, Castiella y Lleón y Andalucía. Ensin apenes l'usu d'elementos químicos y con una ellaboración totalmente artesanal, estos vinos suelen ser nuevos, ensin apenes crianza y con una gran cantidá d'azucres y poca graduación.
Sobre campu de plata una cruz de calatrava de gules asitiada n'abismu. Una bordura d'azur con ocho soles habiendo unu en xefe, otros dos en cada cantón del xefe (diestru y accidente) otros dos en cada lladral (diestru y accidente), otros dos en cada cantón de la punta (diestru y accidente) y nel centru de la punta, timbrado cola corona real zarrada ===Bandera === D'azur un palu de plata cola cruz de calatrava de gules nel abismu.
El lletrista Manuel Zamorano,(compositor de la lletra del himnu) dixo qu'esti himnu "reflexa con exactitú'l sentir de los ciudadanos de los nuesos pueblu y l'espíritu de toos aquellos vecinos que mientres sieglos llucharon por que güei tengamos un Chillón meyor". Güei suel ser interpretáu pola Masa Coral de l'Asociación Cultural de Muyeres "La Rumbrosa".
1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2013 | 2015 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2513 | 2392 | 2320 | 2201 | 2007 | 1937 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: INE) |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.